Przed maturą… Przygotowała: Beata Szulińska – II LO Bytom

Relacje między ocenianiem zewnętrznym a ocenianiem szkolnym

Główne obszary obejmujące standardy wymagań edukacyjnych: Wiadomości i rozumienie Korzystanie z informacji Tworzenie informacji

Typy zadań maturalnych: Zadania krótkiej odpowiedzi Zadania z luką Zadania wielokrotnego wyboru Zadania szacunkowe prawda/fałsz Zadania na dobieranie Zadania obliczeniowe Zadania „doświadczalne”

Czasowniki operacyjne: zapisz (równanie reakcji, wzór, nazwę) … wymagają odpowiedzi zwięzłej, w postaci jednego lub dwóch zdań, symboli i wzorów chemicznych, równań reakcji, obliczeń matematycznych. Często poprzedzone informacją, z której uczeń powinien skorzystać rozwiązując problem. Czasowniki operacyjne: zapisz (równanie reakcji, wzór, nazwę) uzupełnij tabelę uzasadnij podaj określ PRZYKŁAD

Zadanie 1. (4 pkt) W wyniku dysocjacji elektrolitycznej stwierdzono obecność w roztworze następujących jonów: Al3+ i NO3− ……………… Fe3+ i SO42- ……………… NH4+, H+ i CO32- ……………… Ca2+, OH− i PO43- ……………… Podaj wzory sumaryczne soli, które uległy dysocjacji, zakładając, że jony obecne w roztworze pochodzą tylko procesu dysocjacji. Al(NO3)3 Fe2(SO4)3 NH4HCO3 (CaOH)3PO4 brgbr

Czasowniki operacyjne: wpisz uzupełnij … uczeń wpisuje we wskazanym miejscu słowa, liczby, wzory lub symbole. Polegają na uzupełnieniu tekstu, pojedynczych zdań, równań reakcji itp. Czasowniki operacyjne: wpisz uzupełnij PRZYKŁAD

Zadanie 1. (7 pkt) Uzupełnij podane zdania wpisując odpowiednio słowa: najmniejsza i największa (w odpowiedniej formie gramatycznej). Atom fransu odznacza się ……………… wartością promienia atomowego w okresie oraz ……………… wartością promienia atomowego i ……………… wartością promienia jonowego w grupie. Frans cechuje się ……………… wartością elektroujemności w okresie i ……………… wartością elektroujemności w grupie. Frans ma ……………… wartość energii jonizacji w okresie i ……………… wartość energii jonizacji w grupie. największą największą największą najmniejszą najmniejszą najmniejszą najmniejszą brgbr

… uczeń wskazuje jedną lub kilka ze zbioru podanych odpowiedzi. Czasowniki operacyjne: wskaż podkreśl wypisz zaznacz PRZYKŁAD

Zadanie 1. (5 pkt) Dany jest zbiór jonów: Sr2+, Te2-, Cs+, I7+, Sn4+, Rb+, Sb3-, I‾, Ba2+. Podkreśl symbole jonów, które mają konfigurację elektronową ksenonu. brgbr

… uczeń zaznacza, czy podana informacja jest prawdziwa, czy fałszywa. Czasowniki operacyjne: wskaż zdanie prawdziwe oceń poprawność informacji wpisując TAK/NIE lub PRAWDA/FAŁSZ PRZYKŁAD

Dane są trzy orbitale jednej powłoki: Zadanie 1. (5 pkt) Dane są trzy orbitale jednej powłoki: Oceń prawdziwość poniższych twierdzeń wpisując właściwą odpowiedź: TAK – jeśli zdanie jest prawdziwe, NIE – jeśli jest fałszywe. Orbitale A i B różnią się wartością magnetycznej liczby kwantowej. …… Orbitale A i B różnią się wartością głównej liczby kwantowej. …… Orbitale A i B cechuje identyczna energia i różna orientacja przestrzenna. …… Orbitale B i C cechuje identyczna wartość pobocznej liczby kwantowej. …… Orbital C oznacza się symbolem literowym p. …… TAK NIE TAK NIE NIE brgbr

Czasowniki operacyjne: przyporządkuj połącz dobierz uszereguj … wymagają połączenia podanych informacji w pary, grupowania, lub porządkowania ich według określonego kryterium. Sprawdzają one umiejętność kojarzenia pojęć, praw faktów, zjawisk, właściwości związków itp. Czasowniki operacyjne: przyporządkuj połącz dobierz PRZYKŁAD 1 uszereguj PRZYKŁAD 2

Zadanie 1. (6 pkt) Substancjom chemicznym podanym w kolumnie pierwszej przyporządkuj informacje dotyczące przewodnictwa prądu elektrycznego podane w kolumnie drugiej. W niektórych przypadkach należy przyporządkować więcej niż jedną informację. 1. rtęć a) przewodnik w warunkach normalnych 2. wodorotlenek sodu b) izolator w warunkach normalnych 3. siarka c) przewodnik po stopieniu 4. sacharoza d) przewodnik w roztworze wodnym a b, c, d b b 1. ………………... 2. ………………… 3. ………………… 4. ………………… brgbr

anilina, pirydyna, amoniak, etyloamina Zadanie 1. (4 pkt) W tabeli przedstawiono stałe dysocjacji K amoniaku i kilku związków organicznych będących zasadami. Uszereguj podane zasady według rosnącej mocy. zasada K amoniak 1,8∙10-5 anilina 3,8∙10-10 etyloamina 5,6∙10-4 pirydyna 1,7∙10-9 anilina, pirydyna, amoniak, etyloamina ………………………………………………………………………… brgbr

Czasowniki operacyjne: oblicz … uczeń prezentuje swój tok rozumowania podczas rozwiązywania problemu, dokonuje obliczeń – operacji na danych i jednostkach. Wynik powinien zostać podany w postaci odpowiedzi słownej. Czasowniki operacyjne: oblicz PRZYKŁAD

Odp.: W reakcji powstało 10,8 grama glinu. Zadanie 1. (3 pkt) Reakcja przebiega według równania: 2 Al2O3 + 3 H2  2 Al + 3 H2O Oblicz, ile gramów glinu powstało w reakcji, jeżeli równocześnie otrzymano 0,6 mola wody. mAl 2mol· 27 g/mol Obliczenia: = n H2O 3 mol Dane: Szukane: mAl 18 g n = 0,6 mola mAl = ? = H2O 0,6 mol 1 mol MAl = 27 g/mol mAl = 10,8 g. Odp.: W reakcji powstało 10,8 grama glinu. brgbr

Czasowniki operacyjne: … uczeń planuje eksperymenty chemiczne lub uzupełnia ich opis. Uczeń powinien wykazać się znajomością różnicy pomiędzy obserwacją i wnioskiem. Czasowniki operacyjne: uzupełnij opis doświadczenia, podaj obserwacje i/lub wnioski. zaprojektuj doświadczenie PRZYKŁAD

Uczeń przeprowadził następujące doświadczenie i zapisał obserwacje. Zadanie 1. (4 pkt) H2SO4(aq) H2O NaOH(aq) Uczeń przeprowadził następujące doświadczenie i zapisał obserwacje. Obserwacje: Po dodaniu roztwory kwasu siarkowego(VI) otrzymano klarowny niebieski roztwór. Osad wodorotlenku nie rozpuścił się po dodaniu wody. Po dodaniu roztworu wodorotlenku sodu otrzymano klarowny niebieski roztwór. świeżo otrzymany osad wodorotlenku miedzi(II) Podaj cel doświadczenia oraz sformułuj wniosek, jaki z niego wynika. Zbadanie właściwości kwasowo-zasadowych wodorotlenku miedzi(II). Cel:…………………………………………………………………………………………… Wniosek:………………………………………………………………………………………. ……………………………….………………………………………………………………… Wodorotlenek miedzi(II) reaguje zarówno z kwasami jak i zasadami, czyli wykazuje właściwości amfoteryczne. brgbr

Nabycie umiejętności rozwiązywania różnego typu zadań wymaga wielu ćwiczeń. Uczniowie powinni zdobywać te umiejętności przez cały okres edukacji chemicznej.

Problemy i najczęściej popełniane błędy…

Uczeń nie podejmuje próby rozwiązania zadania, z góry uważając je za trudne. PRZYKŁAD

Atom – budowa i przemiany Informacja do zadania 1, 2 i 3: Procesowi przejścia elektronu ze stanu o wyższej energii E2 do stanu o niższej energii E1 towarzyszy emisja fotonu, czyli kwantu energii, któremu odpowiada fala o określonej długości. Wartość energii kwantu jest równa: E2 - E1 = hv = h · v - częstotliwość emitowanej fali, λ – długość fali, c – prędkość światła. Stosując poniższe wyrażenie, można obliczyć długość emitowanej fali: R – stała Rydberga, dla atomu wodoru wynosi 1,1 ·107 m-1 n1 – numer powłoki, na którą nastąpiło przejście n2 - numer powłoki, z której nastąpiło przejście Przejściu jedynego elektronu w atomie wodoru z powłok wyższych na powłokę pierwszą odpowiada seria linii widmowych, zwana serią Lymana, na powłokę drugą – seria Balmera, na trzecią – seria Paschena. Kolejne serie to: seria Bracketa, seria Pfunda i seria Humpreysa. W zależności od długości fali serie linii widmowych mogą znajdować się w różnych zakresach promieniowania elektromagnetycznego (1 nm = 1·10-9 m). 1 2 3

Napisz wyrażenie pozwalające obliczyć długość fali dowolnej linii Zadanie 1. (1 pkt) Napisz wyrażenie pozwalające obliczyć długość fali dowolnej linii serii Humpreysa. R – stała Rydberga, dla atomu wodoru wynosi 1,1 ·107 m-1 Przejściu jedynego elektronu w atomie wodoru z powłok wyższych na powłokę pierwszą odpowiada seria linii widmowych, zwana serią Lymana, na powłokę drugą – seria Balmera, na trzecią – seria Paschena. Kolejne serie to: seria Bracketa, seria Pfunda i seria Humpreysa → n = 6 1

Zadanie 2. (1 pkt) Na schematycznym rysunku przedstaw jedno z przejść elektronowych (dowolne) odpowiadające serii Balmera. n=4 n=5 n=3 n=2 n=1 Przejściu jedynego elektronu w atomie wodoru z powłok wyższych na powłokę pierwszą odpowiada seria linii widmowych, zwana serią Lymana, na powłokę drugą – seria Balmera, na trzecią – seria Paschena. Kolejne serie to: seria Bracketa, seria Pfunda i seria Humpreysa → n = 2

Zadanie 3. (1 pkt) Podaj, w jakim zakresie (zakresach) promieniowania elektromagnetycznego znajdują się linie serii Balmera, jeżeli graniczne wartości długości fal a) tylko w zakresie widzialnym, b) w zakresie widzialnym i podczerwieni, c) w zakresie widzialnym i ultrafiolecie, d) w ultrafiolecie. wynoszą λ=656 nm i λ= 364 nm:

Uczeń nie rozwiązuje bardzo łatwego zadania „wietrząc podstęp”. PRZYKŁAD

Odp.: Stężenie procentowe jodu w jodynie wynosi 10%. Zadanie 1. (3 pkt) Oblicz stężenie procentowe jodu w jodynie, jeżeli otrzymano ją w wyniku rozpuszczenia 8 gramów jodu w 72 gramach etanolu. Obliczenia: Dane: Szukane: mrozp= 72 g C%=? ms=8 g mr= ms + mrozp = 8 g + 72 g = 80 g Odp.: Stężenie procentowe jodu w jodynie wynosi 10%.

Uczeń pobieżnie analizuje treść zadania, pomijając istotne dane. PRZYKŁAD

Zadanie 1. (1 pkt) Z jednego mola soliw wyniku dysocjacji powstają trzy mole jonów (jeden rodzaj kationów i jeden rodzaj anionów); stosunek ilościowy kationów do anionów wynosi 1: 2. Wzór sumaryczny soli to: soli soli a) Na2SiO3 b) Fe(OH)2 c) KClO2 d) MgCl2

Uczeń poprawnie rozwiązuje zadania obliczeniowe, ale nie udziela odpowiedzi lub udziela odpowiedzi błędnej. PRZYKŁAD

→ Dane: Szukane: C1= 3% m1= ? mcz= 100 g/7=14,3 g m2=? C2= 10% m2 m1 Zadanie 1. (3 pkt) Oblicz i podaj masy roztworów 3% i 10% potrzebne do przygotowania 100 g roztworu 6-procentowego. Obliczenia: → Dane: Szukane: C1= 3% m1= ? mcz= 100 g/7=14,3 g m2=? C2= 10% m2 m1 m1 = 3 • 14,3 g = 42,8 g C3= 6% m2 = 100 g –42,8 g = 57,2 g m3= m1 + m2 = 100 g Odp.: Potrzeba 57,2 g pierwszego roztworu i 42,8 g drugiego roztworu. Odp.: Potrzeba 42,8 g pierwszego roztworu i 57,2 g drugiego roztworu.

Uczeń poprawnie rozwiązuje problemy, ale udziela odpowiedzi niezgodnej z poleceniem. PRZYKŁAD

N2O5 NH3 azot N Zadanie 1. (3 pkt) W atomie pierwiastka E elektrony są rozmieszczone na dwóch powłokach. Papierek uniwersalny zanurzony w roztworze wodnym tlenku pierwiastka E na jego najwyższym stopniu utlenienia zabarwia się na czerwono, a w wodnym roztworze wodorku pierwiastka E zabarwia się na niebiesko. Podaj nazwę pierwiastka E oraz wzory sumaryczne tlenku i wodorku, o których mowa w zadaniu. nazwę N2O5 NH3 azot N

Uczeń poprawnie rozwiązuje problemy, ale udziela kilku (jego zdaniem równoważnych) odpowiedzi. PRZYKŁAD

Br - brom Sc - skand Sn - 50 Zadanie 1. (1 pkt) Atom pewnego pierwiastka ma konfigurację elektronową: K2L8M18N7. Podaj nazwę tego pierwiastka: ……………….………. Br - brom nazwę Zadanie 2. (1 pkt) Atom pewnego pierwiastka ma konfigurację elektronową: 1s2 2 s2 2p6 3 s2 3p6 4s2 3d1. Podaj symbol tego pierwiastka: …………………… Sc - skand symbol Zadanie 3. (1 pkt) Atom pewnego pierwiastka ma konfigurację elektronową: [Kr]5s2 4d10 5p2. Podaj liczbę atomową tego pierwiastka: …………………. Sn - 50 liczbę atomową

Uczeń nie potrafi precyzyjnie wyrazić swoich myśli – nieporadność językowa. PRZYKŁAD

I i III Cynk i magnez są wyżej. Zadanie 1. (2 pkt) Badano zachowanie cynku, miedzi i magnezu wobec rozcieńczonego kwasu solnego, przeprowadzając doświadczenie przedstawione na poniższym rysunku: Korzystając ze skróconego szeregu aktywności metali: K, Ca, Mg, Zn, Pb, H, Cu, Ag, Au wskaż, w których probówkach przebiegały reakcje chemiczne. Wyjaśnij, dlaczego we wskazanych przez ciebie probówkach metale reagowały z kwasem solnym. I i III Metale reagowały z kwasem solnym w probówkach: ……………………. Cynk i magnez reagują z kwasem solnym, ponieważ w szeregu reaktywności znajdują się przed wodorem. Cynk i magnez są wyżej. Wyjaśnienie: ……………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Uczeń nie potrafi prezentować danych w formie graficznej. PRZYKŁAD

Zadanie 1. (2 pkt) Narysuj wykres zależności ilości jąder trytu dla próbki początkowo zawierającej 4000 jąder od czasu, jeżeli okres półtrwania trytu wynosi 12 lat. N 4000 2000 1000 500 250 czas [lata] 12 24 36 48

Nabycie umiejętności rozwiązywania różnego typu zadań wymaga wielu ćwiczeń. Uczniowie powinni zdobywać te umiejętności przez cały okres edukacji chemicznej.