(korekcja i kompresor) Efekty dźwiękowe (korekcja i kompresor) na podstawie materiałów: „Podstawy nagłośnienia i realizacji nagrań”, K. Sztekmiller, WKŁ 2008 „Mixing Audio: Concepts, Practices and tools”, Roey Izhaki, Focal Press 2008 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Rodzaje efektów dźwiękowych korektory charakterystyk częstotliwościowych procesory dynamiczne efekty opóźnieniowe efekty modulacyjne Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 2

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Cele korekcji balans mocy w różnych zakresach częstotliwości – dopasowanie elementów kształtowanie brzmienia źródeł dźwięku w dziedzinie częstotliwości cienki/pełny duży/mały czysty/przybrudzony wycofany/natarczywy ostry/ gładki itp. próba eliminacji efektu maskowania w dziedzinie częstotliwości (separacja źródeł dźwięku) określoność/naturalność źródeł dźwięku (słaba separacja = mała określoność) brak niskich/wysokich częstotliwości w nagraniu bębna basowego/talerzy zestawu perkusyjnego wirtualny wpływ na odbiór źródła dźwięku ciemne/jasne brzmienie = tłumienie/wzmocnienie wysokich częstotliwości sztuczna ingerencja w zakres częstotliwości naturalnie zajmowany przez źródła dźwięku „efekt telefoniczny” ludzkiego głosu wirtualne oddalenie/przybliżenie źródła dźwięku oraz zmiana obrazu stereofonicznego oczyszczanie nagrań z niepożądanych zakłóceń i zniekształceń Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Zakres częstotliwości audio sub-sonic (1Hz – 20Hz) – niesłyszalny zakres częstotliwości low bass (20Hz – 60Hz) – bardziej odczuwalny niż słyszalny mid bass (60Hz – 120Hz) – odczuwanie wysokości tonów źródeł dźwięku upper bass (120Hz – 250Hz) – zakres częstotliwości podstawowych większości instrumentów low mids (250Hz – 2kHz) – zakres pierwszych harmonicznych większości instrumentów high mids (2kHz – 6kHz) – zakres największej czułości ludzkiego ucha, kolejne harmoniczne highs (6kHz – 20kHz) – mała ilość energii, wyższe harmoniczne Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Zakres częstotliwości audio Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Filtry przepustowe Filtr górnoprzepustowy HPF Filtr dolnoprzepustowy LPF częstotliwość odcięcia (-3dB) nachylenie charakterystyki amplitudowej filtru rezonans – wzmocnienie w okolicy częstotliwości odcięcia Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Filtry półkowe Dół – tłumienie/wzmocnienie Góra – tłumienie/wzmocnienie Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Filtry parametryczne częstotliwość środkowa częstotliwość odcięcia lewo/prawo (-3 dB w stosunku do częstotliwości środkowej) dobroć filtru – Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Korektory graficzne podział od kilku do kilkunastu pasm szerokość pasma zwykle stała realizowane zwykle za pomocą filtrów FIR Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 9

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Waves EQ Q10 Renaissance Equalizer Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 10

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Wykorzystanie korektorów korektory, a opcja solo upward/sideways charakterystyka fazowa korekcja lustrzana psychoakustyka - tłumienie Track 14.64-14.66 Track 14.67-14.73 Track Vocal (MT) Track 14.81-14.84 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 11

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Wykorzystanie filtrów Filtry pasmowe – usuwanie niechcianego zakresu częstotliwości: filtry górnoprzepustowe miejsce dla instrumentów „basowych”, manipulacja wielkością i głębią pogłosu, eliminacja przydźwięku filtry dolnoprzepustowe eliminacja szumu wysokoczęstotliwościowego Filtry półkowe – tłumienie/wzmocnienie szerokiego zakresu częstotliwości „strojenie” zakresu częstotliwości Filtry parametryczne – tłumienie/wzmocnienie wąskiego zakresu częstotliwości duże Q i wzmocnienie – szukanie konkretnego zakresu częstotliwości, korekcja harmonicznych Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 12

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Korekcja instrumentów Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 13

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Korekcja instrumentów Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 14

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Korekcja instrumentów Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 15

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Korekcja instrumentów Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 16

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Procesory dynamiczne Zakres dynamiki systemu – różnica między najmniejszym, a największym poziomem dźwięku jaki jest w stanie odtworzyć system audio. Procesory dynamiczne – urządzenia, które w sposób automatyczny w zależności od poziomu sygnału wejściowego wpływają na wzmocnienie toru akustycznego, w którym są umieszczone. Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 17

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Dynamika sygnału dynamika w sensie „makro” – zmiany poziomu sygnału dla czasu trwania dłuższego niż wybrzmienie pojedynczej nuty dynamika w sensie „mikro” – zmiany poziomu sygnału dla czasu trwania wybrzmienia jednej nuty Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 18

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Charakterystyka statyczna próg zadziałania procesora Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 19

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Charakterystyka statyczna Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 20

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Kompresor dynamiki „Precyzyjny” kompresor: kompresja w punkcie odpowiadającym progowi zadziałania „skalowanie” sygnału jednakowo dla każdego poziomu wejściowego jednoznaczny stosunek sygnału wejściowego do wyjściowego precyzyjna regulacja czasu włączenia i wyłączenia kompresora a charakter kompresora. Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 21

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Kompresor dynamiki – chtyka statyczna vari-mu FET opto VCA digital tymczasowa redukcja wzmocnienia Poziom sygnału wyjściowego tłumiony w stopniu „ratio” w odniesieniu do progu zadziałania redukcji wzmocnienia. Track 16.001 – 16.004 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 22

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Kompresor dynamiki – chtyka dynamiczna Attack: 10us – 250ms Release: 5ms – 3000ms Jak szybko zmienia się redukcja wzmocnienia, a nie ile czasu trwa. Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 23

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Kompresor dynamiki – chtyka dynamiczna Wpływ czas ataku i odpuszczenia nie zależy od progu zadziałania kompresora. Track 16.005 – 16.009 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 24

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Make-up gain i hard/soft knee Track 16.019 – 16.020 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 25

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Próg zadziałania i współczynnik kompresji ratio 10:1 ratio 3:1 ratio 1.4:1 ↓ próg ↑ sygnału poddanego kompresji ↑ ratio ↑ samej kompresji na sygnale Ustawienie progu zadziałania na obwiednię ataku uderzenia werbla. Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 26

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Czas ataku Track 16.023 – 16.029 Track 16.030 – 16.032 – drums Track 16.033 – 16.37 - vocal Zbyt długi czas ataku albo nie ma znaczenia dla sygnału wyjściowego (werbel) albo sztucznie ingeruje w brzmienie instrumentu przez zmianę obwiedni (pianino) Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 27

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Czas odpuszczenia Track 16.045 – 16.049 Track 16.050 – 16.051 – drums Track 16.052 – 16.53 - snare Zbyt długi czas odpuszczenia (szczególnie dla partii rytmicznych) wpływa na redukcję wzmocnienia kolejnego uderzenia instrumentu. Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 28

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Peak vs. RMS pomiar „peak” reaguje szybciej i może sprawdzić się lepiej dla instrumentów perkusyjnych pomiar „RMS” reaguje wolniej na zmiany sygnału (bardziej transparentna i mniej agresywna kompresja) Track 16.54 – RMS Track 16.55 – 16.56 – Peak/Peak Longer Attack Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW 29

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Cele kompresji dynamiki uzyskanie brzmienia bardziej zwartego, gęstego, większego i głośniejszego próba uwypuklenia pewnych detali dźwięku ograniczanie poziomu sygnału równoważenie poziomów głośności zwiększanie wrażenia głośności wpływ na mikro i makrodynamikę dźwięku kształtowanie obwiedni sygnałów dodanie uderzenia, uwypuklenie ataku, transjentów, ich rekonstrukcja, podkreślić wybrzmienie itp. możliwość dynamicznej korekcji charakterystyki częstotliwościowej wirtualna zmiana położenia elementów miksu w płaszczyźnie bliżej/dalej Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Równoważenie głośności próg zadziałania: poniżej poziomu zmian głośności współczynnik kompresji: zależny od poziomu sygnału powyżej progu i w jakim stopniu chcemy zachować dynamikę sygnału czas ataku i odpuszczenia: w zależności od natury sygnału poddawanego kompresji Track 16.61 – 16.62 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Zwiększenie głośności Zwiększenie średniego poziomu z zachowaniem poziomów szczytowych. ograniczanie sygnału powyżej 0 dB ograniczanie sygnału powyżej -10 dB łagodniejsze ustawienie przy zmniejszeniu współczynnika kompresji (zmniejszenie make-up gain) Track 16.63 – 16.64 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Kształtowanie obwiedni sygnału uwypuklenie uderzenia przez wytłumienie wybrzmienia (dłuższy atak, dłuższe odpuszczenie) uwypuklenie wybrzmienia przez wytłumienie części ataku (krótki atak, krótkie odpuszczenie) Track 16.65 – 16.68 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Kompresja równoległa Zamiast tłumić wyższe poziomy głośności – wzmacniane są niższe zakresy głośności. Kompresja równoległa pozwala zachować naturalną dynamikę sygnału. Track 16.69 – 16.80 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW

Zakład Elektroakustyki, IRTM PW Kompresor, a korektor Korektor przed kompresorem – każda zmiana zawartości częstotliwościowej sygnału wymusza zmianę ustawień kompresora. Korektor za kompresorem – zmiana brzmienia za kompresorem – także może zniekształcić dynamikę sygnału. Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, IRTM PW