Spotkanie piąte definicja i mierzenie zachowania trudnego zachęcanie dzieci do współpracy kształtowanie pozytywnej samooceny

wg rodziców, 25% trzylatków prezentuje zachowania niepożądane, 20% czterolatków, 12% u 6 latków rodziców niepokoi nadruchliwość, impulsywność, krótka koncentracja, zaburzenia w kontaktach społecznych, samoobsługa, lęki – które w tym okresie mogą być naturalnie nasilone

Definicja zachowania co robi (a nie, czego nie robi) nawet prosta czynność wymaga wielu zachowań. Często generalizujemy grzeczny/niegrzeczny, a nawet największemu łobuzowi zdarza się słuchać Trzy rodzaje zachowań drażniące - niepokojące sporadyczne zachowania - drażniące zachowania typowe dla wieku - trudności dostrzegane przez zbyt ambitnych rodziców niepożądane - nieodpowiednie dla wieku, stanowią problem dla dziecka i rodzica zaburzenia - określone w klasyfikacjach psychiatrycznych

Mierzenie zachowania Pomiar jest ważny, ponieważ zauważamy, co się dzieje przed i po zachowaniu, czy zmienia się ono w czasie, czy interwencja jest skuteczna. Dobrze zdefiniowane zachowanie pozwala zrozumieć na czym polega problem. natężenie, moc zachowania (ilość energii dorosłych, jaką zużyli na okiełznanie dziecka) częstotliwość (jak bardzo zachowanie zwraca uwagę rodziców, jest dziwne, częste) czas trwania (jak długo utrzymuje się zachowanie; 3-6 tygodni trwa adaptacja w nowym otoczeniu, w klasyfikacjach 6 miesięcy) podatność na interwencję (liczba nieskutecznych, ale dobrze stosowanych metod – przy co najmniej dwóch można mówić o oporności zachowania) odnosimy zachowanie do norm rozwojowych i dajemy czas na adaptację

A – CO ZDARZYŁO SIĘ TUŻ PRZED ZACHOWANIEM B – CO ON DOKŁADNIE ROBI Często nieświadomie nagradzamy niepożądane zachowania, warto więc analizować swoje reakcje na zachowanie dziecka i co z nich wynika. Analizy trudnego zachowania dokonujemy opisując sekwencję tego, co było przed zachowaniem, samo zachowanie, i jego następstwa. A – CO ZDARZYŁO SIĘ TUŻ PRZED ZACHOWANIEM B – CO ON DOKŁADNIE ROBI C – CO NASTĄPIŁO BEZPOŚREDNIO PO Miejsca, bodźce wpływające na zachowanie dziecka Samo zachowanie, dokładnie, co robi Negatywne lub pozytywne konsekwencje dla dziecka

Jeśli analiza zachowania wskaże, że reakcja otoczenia na to zachowanie wzmacnia je, to można: nie dopuścić do powstania zachowania, wygaszać zachowanie negatywne, wzmacniać pozytywne. A – PRZED ZACHOWANIEM B - ZACHOWANIE C – NASTĘPSTWA ZACHOWANIA zaskocz dziecko, czyli zachowaj się inaczej zmień A odwróć uwagę dziecka od niepożądanej aktywności zasady – konkretne, jasne skuteczne wydawanie poleceń konsekwencje – odesłanie w nudne miejsce, zabranie nagrody, przywileju, uwagi dostrzeganie pozytywów pochwały nagrody MODELOWANIE właściwe i spokojne zachowanie się rodzica w trakcie interwencji

Plan pracy stworzenie listy trudnych zachowań – nie cech dziecka określenie stopnia uciążliwości każdego z nich wybranie jednego zachowania do pracy (na początek mniej uciążliwego) dokładna analiza zachowania, co się dzieje przed, co po zachowaniu zaplanowanie interwencji (zestawy wzmocnień i wygaszaczy) określenie, jak interwencja ma przebiegać w praktyce, kto co ma robić ustalenie krótkoterminowego celu interwencji (jakie mamy oczekiwania wobec dziecka – jak wyobrażamy sobie idealne zachowanie, i jakie są trudności, deficyty dziecka lub otoczenia mogące utrudnić osiągnięcie tego celu) omówienie możliwych trudności i jak im zapobiec ocena skuteczności – po 2 tygodniach

Przygotowanie do zmian zaplanować wszystko dokładnie być gotowym na zwiększone testowanie (powinno minąć po około 2, 3 tygodniach) uważać na brak współpracy z zewnątrz (drugi rodzic, dziadkowie)

Jak zachęcać dzieci do współpracy Dzieci nie chcą współpracować z powodu ruchomych zasad i stosowania przez rodziców zniechęcających komunikatów. Wyraźnie granice i zachęcające komunikaty nie powodują oporu.

ćwiczenie: do czego muszę zmuszać dziecko, aby coś zrobiło lub czegoś nie robiło? w jaki inny sposób mogę zachęcić je do współpracy? ćwiczenie – „Nasza mama wraca z pracy” - jakie uczucia pojawiły się w dzieciach? - o co chodziło mamie gdy wróciła do domu?

Komunikaty zniechęcające komunikaty słowne - oceniają dziecko, pomniejszają jego wartość, umiejętności, okazują brak wiary i zaufania („nie możesz choć raz zrobić tego, o co proszę?”, pokaż, że masz rozum”, tylko na to cię stać?”, „w każdej rodzinie trafi się czarna owca”, „to dopiero było mądre” itp.) komunikaty w działaniu (wyręczanie dziecka – bo rodzic zrobi lepiej, szybciej, rozwiązywanie konfliktów za dzieci)

Komunikaty zachęcające do współpracy zachęcanie do wymyślania sposobów rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji zachęcanie do właściwych działań, mówienie i pokazywanie dziecku, jak powinno się zachować chwalenie dziecka, gdy coś dobrze zrobi (chwalenie wysiłków) zachęcanie do niezależności (rodzic uczy dziecko różnych rzeczy i ogranicza swoje zaangażowanie)

Zasada Premacka wykorzystanie czynności, którą dziecko lubi do wzmocnienia czynności, która jest mniej przyjemna: na komputerze grają dzieci, które odrobiły lekcje. deser dostają ci, którzy zjedli minimum ¾ obiadu. jeśli wyrzucisz śmieci, nie będę ci marudzić przy oglądaniu meczu jeśli zrobimy odwrotnie: możesz chwilę pooglądać a potem sprzątniesz, wzmacniamy odwlekanie, dziecko wybiera między przyjemnością i jej brakiem

Jak uczyć dziecko nowych zachowań trenowanie, ćwiczenie, odgrywanie z dzieckiem scenek - wielokrotnie, dziecko może wiedzieć, co powiedzieć/zrobić, ale musi to przećwiczyć dawanie przykładu właściwego zachowania - działanie przekazuje jednoznaczny komunikat na temat oczekiwań rodzica technika „spróbuj jeszcze raz” - po dokonaniu przez dziecko drobnego wykroczenia rodzic wytycza granicę i zachęca dziecko do właściwego zachowania mówiąc „spróbuj jeszcze raz” technika odkrywania możliwości wyboru - czasem dzieci nie wiedzą, że można zachować się inaczej; technika uczy dzieci alternatywnych zachowań, stosuje się ją po wyciągnięciu konsekwencji za niewłaściwe zachowanie ograniczony wybór - rodzic daje dziecku wybór między właściwym zachowaniem i konsekwencją. Po przedstawieniu wyboru rodzic pyta dziecko „co wolisz?” to przenosi odpowiedzialność za decyzję na dziecko

10 powodów, dla których warto budować pozytywną samoocenę Chętniej podejmuje pozytywne ryzyko. Wie, że może doznać niepowodzenia, ale wie też, że może odnieść sukces. Mniej chętnie podejmuje negatywne ryzyko. Ma dla siebie zbyt dużo szacunku, by narażać się na niebezpieczeństwo. Częściej opiera się presji rówieśników. Rzadziej zgadza się ze zdaniem innych po to, żeby się dopasować. Jest osobą silną. Potrafi sobie radzić ze zmianami i wyzwaniami. Jest osobą odporną. Radzi sobie z problemami i rozczarowaniami. Potrafi wyznaczać sobie cele i je osiągać. Umie odkrywać w sobie talenty i wykorzystuje swoje możliwości. Poszukuje szczęścia, bo wie, że na nie zasługuje. Ma pozytywną postawę wobec życia.

Składniki poczucia własnej wartości bezpieczeństwo fizyczne (nie zagraża nam obrażenie ciała) bezpieczeństwo emocjonalne (nie doświadczamy strachu ani poniżenia) świadomość własnej tożsamości (umiejętność udzielenia sobie odpowiedzi na pytanie: Kim jestem? ) poczucie przynależności kompetencja (świadomość, że umiemy coś robić) misja (poczucie, że nasze życie ma sens i kierunek)

Budowanie samooceny okazuj wiarę w zdolności dziecka dając mu okazję doświadczania swoich możliwości (m.in. nie wyręczaj go w tym, co już potrafi samo zrobić) pozwalaj mu współdziałać z innymi, aby przekonało się, że potrafi rozwiązywać problemy i mieć swój udział w różnych sprawach doceniaj wyjątkowość każdego dziecka i akceptuj je takim jakie jest nie porównuj go z innymi dziećmi lub z sobą w przeszłości („Ja w twoim wieku") uważaj, by nie mieć zbyt wygórowanych oczekiwań względem swego dziecka, dostosuj je do jego możliwości

jeśli masz więcej dzieci, spędzaj z każdym dzieckiem z osobna trochę czasu, słuchaj go i traktuj poważnie niezależnie od wieku koncentruj się na zachowaniu dziecka, a nie na obwinianiu go; unikaj wszelkich form przezywania oddzielaj uczynek od wykonawcy. Zajmij się zachowaniem mówiąc wprost, co ci się nie podoba wspieraj dziecko stosując pochwały pozytywne komunikaty (budują poczucie wartości u dziecka i poczucie bezpieczeństwa) fizyczny kontakt (komunikuje dziecku miłość rodziców)

Negatywne myśli obniżają samoocenę myślenie czarno- białe generalizowanie (wszyscy, zawsze, nigdy) porównywanie się z innymi zgadywanie, co myślą o mnie inni odnoszenie wszystkiego, co się wokół dzieje, do siebie katastrofizowanie przypisywanie sobie winy za porażki (a nawet, gdy mam sukces to „udało się", „było zbyt łatwe") postawienie siebie w stan oskarżenia(znów zawiodłam – i wymierzanie sobie kary)

Sposób myślenia o sobie możemy zmienić Sposób myślenia o sobie możemy zmienić. A zmieniając go, wpływamy na swoje emocje i sposób działania obserwuj siebie (przyjrzyj się swoim błędom myślowym) zastępuj nierealistyczne oczekiwania podstawowymi prawami każdej osoby („mam prawo czegoś nie wiedzieć", „mogę się mylić") stopuj złe myśli na swój temat (wyobraź sobie, że są zdaniem napisanym na kartce, którą przyczepisz do obłoczka - widzisz, jak odpływa od ciebie) konfrontuj myśli z faktami (przywołaj z fakty z ostatnich dni, które przeczą krzywdzącym myślom) skoncentruj się na zadaniu