Co nas czeka w przyszłości? Choroby dietozależne Co nas czeka w przyszłości?

„Było tłuściutkie i słodkie, pycha! Czuję się wyśmienicie!” Ale jak długo będzie trwało świetne samopoczucie i zdrowie? Gdy odżywiamy się niezdrowo, tuż pod naszym nosem zachodzą zmiany, które mogą się okazać zgubne w skutkach. Powoli w naszym organizmie „dojrzewają” różne choroby i choć często nie widzimy bezpośredniego związku z naszym sposobem odżywiania – są to właśnie choroby dietozależne… Jednak nie jesteśmy na straconej pozycji, możemy zapobiec chorobom, jeśli zmodyfikujemy nasz sposób żywienia. Wbrew pozorom nie będzie on mniej smaczny czy nudniejszy. Przeciwnie! Będzie kolorowo i ciekawie, a zarazem smacznie i zdrowo!

Plan prezentacji Co to są choroby dietozależne? Krótka charakterystyka chorób definicja; przyczyny; skutki; profilaktyka; Podsumowanie – PROFILAKTYKA!!!

Choroby dietozależne Otyłość Cukrzyca typu II Nadciśnienie tętnicze Choroby układu krążenia Osteoporoza Próchnica Nowotwory

Choroby dietozależne Najczęstsze przyczyny występowania chorób dietozależnych: dodatni bilans energetyczny diet; nadmierne spożycie cukru i soli; nadmiar białka w diecie; nadmiar tłuszczu w diecie oraz znaczny udział izomerów trans nienasyconych kwasów tłuszczowych; wolne rodniki; niedobór błonnika w diecie; niewłaściwa mikroflora jelitowa; nadmiar toksyn;

Otyłość i nadwaga - definicja Nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka; ZAWSZE jest to efekt dodatniego bilansu energetycznego; Najczęściej metodą klasyfikowania otyłości i nadwagi jest wskaźnik masy ciała (Body Mass Index – BMI); BMI = masa ciała w kg/(wzrost w m)2 [kg/m2]; Otyłość można podzielić ze względu na miejsce odkładania się tkanki tłuszczowej: Otyłość androidalna, czyli brzuszna – typ JABŁKO – typowa dla mężczyzn; Otyłość gynoidalna, czyli udowo-pośladkowa – typ GRUSZKA – typowa dla kobiet; Wskaźnik dla dorosłych Niedowaga Norma Nadwaga Otyłość średniego stopnia Otyłość znacznego stopnia Otyłość bardzo znacznego stopnia BMI (kg/m2) < 20,0 20,0 – 24,9 25,0 – 29,9 30,0 – 34,9 35,0 – 39,9 ≥ 40,0

Otyłość i nadwaga - przyczyny Czynniki genetyczne (wpływ w max. 40%); Czynniki biologiczne; Czynniki psychologiczne: zaburzenia nastroju, depresja; Czynniki środowiskowe (wpływ w 60% - MOŻNA JE MODYFIKOWAĆ!!!): Mała aktywność fizyczna (siedząca praca, nieaktywny sposób spędzania wolnego czasu); Nieograniczony dostęp do żywności; Wysoka gęstość energetyczna żywności (przeważnie duża zawartość tłuszczu, cukru i innych węglowodanów); Spożywanie dużej ilości słodkich napojów; Wzrost znaczenia żywności typu fast-food, słonych przekąsek i słodyczy w codziennej diecie, zwłaszcza młodych osób (sklepiki szkolne, automaty ze słodyczami);

Otyłość i nadwaga - skutki Stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. Im dłużej trwa tym większe jest ryzyko rozwoju innych chorób: cukrzycy typu II; chorób układu sercowo-naczyniowego (niedokrwienna choroba serca, nadciśnienie); nowotworów (jelita grubego, odbytnicy, trzonu macicy, sutka, prostaty) , chorób dróg żółciowych; marskości wątroby; zapalenia trzustki; zespołu bezdechu w czasie snu; kamicy dróg moczowych; zaburzeń płodności; Największe ryzyko powikłań chorobowych dotyczy częściej otyłości typu jabłko; Inne konsekwencje: osłabienie stawów nóg, problemy z kręgosłupem; płaskostopie, żylaki; obniżona sprawność ruchowa;

Cukrzyca typu II - definicja Inaczej cukrzyca insulinoniezależna, cukrzyca dorosłych lub nabyta; Zaburzenia przemian węglowodanów w organizmie wynikające z nabytej insulinooporności (organizm wydziela normalną ilość insuliny, lecz jest ona niewystarczająca do obniżenia poziomu cukru we krwi); Rozpoznanie – podwyższony poziom glukozy we krwi: stężenie glukozy we krwi na czczo > 126 mg/dl; stężenie glukozy przygodne > 200 mg/dl; Cukrzyca typu II ujawnia się najczęściej u ludzi w starszym wieku, obecnie jednak częstość jej występowania rośnie u dzieci i młodych osób otyłych;

Cukrzyca typu II - przyczyny Czynniki genetyczne (spokrewniona osoba chora na cukrzycę – w 20% zachorowań); Czynniki środowiskowe: Otyłość – na 100 diabetyków 80 jest otyłych, Nieodpowiednia dieta, Stres;

Cukrzyca typu II - skutki Upośledzenie wzroku, ze ślepotą włącznie; Zaburzenia pracy nerek, aż do całkowitej niewydolności; Zaburzenia neurologiczne (upośledzenie czynności różnych układów, np. sercowo-naczyniowego, pokarmowego); Zmiany skórne (grzybice, czyraki i owrzodzenia); Stopa cukrzycowa; Miażdżyca;

Nadciśnienie tętnicze - definicja Stan podwyższonego skurczowego i/lub rozkurczowego ciśnienia tętniczego krwi; Najczęściej ujawnia się w 3 lub 4 dekadzie życia (21-40 lat!!!); Ciśnienie skurczowe Ciśnienie rozkurczowe Klasyfikacja ciśnienia [mmHg] Ciśnienie prawidłowe < 120 < 80 Optymalne 120 – 129 80 – 84 Prawidłowe 130 – 139 i/lub 85 – 89 Wysokie prawidłowe Nadciśnienie tętnicze 140 – 159 i/lub 90 - 99 Łagodne 160 – 179 i/lub 100 – 109 Umiarkowane ≥ 180 i/lub ≥ 110 ciężkie

Nadciśnienie tętnicze - przyczyny Czynniki genetyczne – geny warunkują 30-60% zmienności ciśnienia tętniczego populacji; Czynniki psychologiczne – stres i urazy psychiczne; Czynniki środowiskowe: nadmierne spożycie tłuszczów zwierzęcych (→cholesterolu), soli, alkoholu; niedostateczne spożycie potasu, magnezu, wapnia, błonnika pokarmowego i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, czyli zbyt małe spożycie warzyw, owoców, przetworów mlecznych i pełnoziarnistych produktów zbożowych; palenie papierosów;

Nadciśnienie tętnicze - skutki Choroby układu sercowo-naczyniowego: rozwój choroby wieńcowej, wzrost ryzyka udaru mózgu i zawałów serca; Bóle i zawroty głowy; Zwiększona pobudliwość nerwowa; Chwiejność emocjonalna; Łatwe wyczerpywanie się i trudność koncentracji; Bezsenność; Ogólne osłabienie; Przyspieszone bicie serca;

Nadciśnienie tętnicze - profilaktyka Przyzwyczajenie się do mniej słonego smaku nie jest trudne!!! Jak ograniczyć spożywanie soli? Nie sól gotowych potraw. Używaj mało soli podczas gotowania. Stosuj świeże i suszone zioła zamiast soli. Zastąp zwykłą sól solą sodowo-potasową – zawiera mniej sodu! Jedz produkty świeże zamiast przetworzonych (np. kiszone, dania typu instant). Czytaj etykiety – wybieraj produkty mniej słone.

Choroby układu krążenia - definicja Schorzenia dotyczące narządów i tkanek wchodzących w skład układu krążenia, a w szczególności serca, tętnic i żył. Często nazywane chorobami układu sercowo-naczyniowego; Podstawą rozwoju większości chorób układu krążenia są zmiany miażdżycowe, czyli zgrubienia ścian tętnic powodujące zmniejszenie światła naczyń i w konsekwencji prowadzących do ich niedrożności; Miażdżyca rozwija się powoli, prawdopodobnie zaczyna się już w dzieciństwie czy młodości;

Choroby układu krążenia - przyczyny Czynniki środowiskowe: Mała aktywność fizyczna; Nieodpowiednia dieta: nadmierne spożycie energii, nasyconych kwasów tłuszczowych, cholesterolu, soli, alkoholu zbyt niskie spożycie błonnika pokarmowego, witam antyoksydacyjnych; Wysokie ciśnienie tętnicze; Zwiększona aktywność pro-zakrzepowa krwi; Otyłość androidalna;

Choroby układu krążenia - skutki Najczęstszymi powikłaniami miażdżycy są zawały mięśnia sercowego i udary mózgu; W 2008 roku główną przyczyną zgonów w Polsce były choroby układu krążenia (44%) (GUS, 2009);

Choroby układu krążenia - profilaktyka Utrzymanie/obniżenie poziomu cholesterolu w osoczu krwi do stężenia maksymalnie 200 mg/dl; Odpowiednia dieta: niskocholesterolowa o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych, bogata w antyoksydanty, ograniczone spożycie białka zwierzęcego (mięso, jaja); Odpowiednia aktywność fizyczna i utrzymanie prawidłowej masy ciała;

Próchnica - definicja Jest to uszkodzenie szkliwa zębów spowodowane przez kwasy wytwarzane przez bakterie bytujące w nazębnej płytce bakteryjnej; Istotą choroby jest odwapnienie i rozpad organicznych struktur zęba;

Próchnica - przyczyny Istnieją cztery czynniki powstawania próchnicy, które muszą wystąpić jednocześnie: obecność bakterii w postaci płytki nazębnej, obecność węglowodanów (cukrów) w jamie ustnej, podatność zębów na próchnicę, odpowiedni czas (aby nastąpiła demineralizacja i nie rozpoczęła się ponowna mineralizacja); Każdy czynnik jest konieczny, ale niewystarczający do powstania próchnicy;

Próchnica - skutki Utrata zębów; Zapalenie dziąseł; Ropnie; Zakażenie krwi i różnych narządów np. serca; Próchnica zębów stałych (wynik próchnicy zębów mlecznych);

Próchnica - profilaktyka Stosuj odpowiednią higienę jamy ustnej (mycie zębów po każdym posiłku, przynajmniej 2 razy dziennie, stosowanie nici dentystycznych i płynów do płukania jamy ustnej); Używaj bezcukrowych gum do żucia (np. z ksylitolem) jeśli nie możesz umyć zębów; Ograniczaj słodkie napoje i słodycze; Ograniczaj liczbę posiłków w ciągu dnia do pięciu; Kontroluj zęby u stomatologa;

Osteoporoza - definicja Metaboliczna choroba układu szkieletowego, charakteryzująca się obniżeniem masy i gęstości kości oraz zaburzeniami budowy tkanki kostnej co w konsekwencji zwiększa kruchość kości i ich podatność na złamania; Układ kostny człowieka kształtuje się do 20-25 roku życia, w tym czasie kości osiągają największą gęstość, która później spada wraz z wiekiem, dlatego ważne jest dostarczanie wapnia i witaminy D do organizmu dziecka;

Osteoporoza – przyczyny Czynniki genetyczne i demograficzne: płeć żeńska, rasa biała, predyspozycje rodzinne, budowa ciała – wątła budowa i mała masa ciała (poniżej 50kg); Czynniki biologiczne: deficyt hormonów płciowych, zaburzenia miesiączkowania, nierodzenie choroby: nadczynność tarczycy, cukrzyca, przewlekłe choroby układu pokarmowego, przewlekłe choroby kości i szpiku; Czynniki środowiskowe: mała aktywność fizyczna, unieruchomienie, palenie papierosów, CZYNNIKI ŻYWIENIOWE – ODPOWIEDZIALNE W 50% ZA ROZWÓJ CHOROBY;

Osteoporoza - skutki Złamania występują najczęściej w trzech miejscach: biodrze (kość udowa), kręgosłupie i nadgarstku; Wdowi garb – deformacja klatki piersiowej; Bóle kręgosłupa – nawet w spoczynku; Stopniowe zmniejszanie wzrostu; Spadek wydolności oddechowej poprzez zmniejszenie objętości klatki piersiowej; Zaburzenia trawienia, zaparcia poprzez zmniejszenie objętości jamy brzusznej;

Osteoporoza - profilaktyka Zwiększenie spożycia wapnia, zwłaszcza z produktów mlecznych o obniżonej zawartości tłuszczu (kefiry, maślanki, jogurty, sery twarogowe, mleko) oraz pozostałych źródeł (ryby, nasiona, orzechy, warzywa ciemnozielone liściaste); Ograniczenie spożycia fosforu poprzez zmniejszenie spożycia mięsa, wędlin, gotowych potraw przemysłowych, napojów typu cola; Nie dopuszczenie do niedoborów magnezu, potasu, cynku, witaminy A, D, B6 oraz C; Ograniczenie spożycia alkoholu; Ograniczenie spożycia tłuszczów i olejów;

Nowotwory - definicja Nowotwór to nieprawidłowa tkanka, która rozrasta się w nadmiarze i w sposób nieskoordynowany z pozostałymi tkankami, a nadmierny rozrost tkanki występuje dalej pomimo wyeliminowania czynnika, który ją wywołał; Podstawowy podział nowotworów pozwala wydzielić nowotwory łagodne i złośliwe;

Nowotwory - przyczyny Czynniki genetyczne – tylko 5 – 10% chorób nowotworowych jest dziedziczonych bezpośrednio; Czynniki środowiskowe – najważniejsza przyczyna rozwoju choroby nowotworowej: narażenie na specyficzne czynniki, które prowadzą do uszkodzenia genów: palenie tytoniu, narażenie na szkodliwe promieniowanie, infekcje, narażenie na substancje rakotwórcze np. pestycydy; mała aktywność fizyczna; źle zbilansowana dieta (nadmierne spożycie energii, tłuszczów, czerwonego mięsa, małe spożycie błonnika pokarmowego, niedobór witamin i antyoksydantów); niewłaściwe przygotowanie potraw (smażenie, wędzenie); picie alkoholu; stres;

Nowotwory – profilaktyka Ograniczenie palenia papierosów i picia alkoholu; Zbilansowana i urozmaicona dieta (bogata w antyoksydanty, błonnik pokarmowy); Zwiększenie aktywności fizycznej;

Dietoprofilaktyka chorób dietozależnych Zrównoważony bilans energetyczny (równowaga pomiędzy ilością dostarczanej energii a wydatkami energetycznymi organizmu); Odpowiednia aktywność fizyczna (min. 60 minut dziennie, np. spacer szybkim krokiem); Urozmaicenie diety: wzrost znaczenia warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów zbożowych oraz niskotłuszczowych produktów mlecznych; ograniczenie spożycia słodyczy, produktów typu fast-food, słonych przekąsek; Większa ilość mniejszych posiłków w ciągu dnia (5 posiłków); Zachować umiar; Odpowiednie przygotowanie posiłków (mniej smażonych, więcej gotowanych, grillowanych, pieczonych, duszonych);

Lepiej ZAPOBIEGAĆ niż LECZYĆ!!!