Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Logika nieformalna Paweł Łoziński

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Konspekt Kontekst występowania logiki nieformalnej Logika, przypomnienie Logika formalna i jej ograniczenia Reguły wnioskowania logiki nieformalnej Podsumowanie

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Kontekst występowania Pytania: W jaki sposób rozumujemy? W jaki sposób: przekonujemy innych? jesteśmy przekonywani? Jak argumentujemy swoje osądy?

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Argumentacja Nauka próbująca odpowiedzieć na postawione pytania. Studium skutecznego rozumowania. Dziedzina w której spotykają się: Retoryka, Dialektyka, Logika – tym się zajmiemy.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Retoryka Umiejętność wykrywania dostępnych środków perswazji w zadanej sytuacji. – Arystoteles. Nie zajmuje się siłowym wpływem na słuchaczy. Tylko wpływem przez takie przekazywanie informacji, które ich przekona. Nauka o tym jak wiadomości/przekazy wpływają na ludzi. Argumentacja – jak na ludzi wpływa podawanie uzasadnień. Inne środki retoryczne: styl, prezentacja, emocjonalny wpływ.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Dialektyka Starcie pomiędzy wielkimi ideami. Teza, antyteza i produkcja syntezy. Hegel, a po nim Marks. Ogólnie: proces odkrywania i testowania wiedzy przez pytania i odpowiedzi. np. dialogi Platona, sala sądowa. Nie ma podanej odpowiedzi. Odpowiedź ewoluuje przez proces pytań i odpowiedzi. Występuje w argumentacji. Wypowiadamy się o rzeczach niepewnych, możemy nie mieć racji - jak dedycujemy? Przez proces dialektyczny.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Logika Nauka o sposobach rozumowania. Argumentacja jest związana z logiką w sposób oczywisty.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Argumentacja Retoryka Logika Dialektyka

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Logika, przypomnienie Trójka uporządkowana, w której skład wchodzą: język, semantyka, mechanizm inferencyjny

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Logika formalna, przypomnienie Mechanizm inferencyjny (reguły wnioskowania) logiki formalnej, przykłady: Sylogizm kategorii – dla każdego.. Sylogizm warunkowy – modus ponens Sylogizm rozłączny – A lub B, nie A / B Sylogizm niewykluczający (or) – A lub B, A / B? Sylogizm wykluczający (xor) – A albo B, A / nie B

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Logika formalna, ograniczenia Rzadko rozumujemy w formie sylogizmu: Sylogizm nie potrzebuje referencji do rzeczywistości. Jak często tak rozumujemy? Kategorie: dla każdego, żaden, część. Jak często wystarczy nam takie stopniowanie? Konkluzja nie zawiera nowych informacji. Kiedy rozumujemy właśnie chcemy nowych informacji. To nie jest sposób w jaki my rozumujemy. Jest to tylko bardzo wyspecjalizowane podejście.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Jak zatem rozumujemy? Argument nie może być wyabstrachowany z języka, w którym jest wyrażany – psuje modularność. Przykład: Jeżeli zezalamy na eksperymenty z ludzkimi embrionami to bawimy się w Boga. bawić się w Boga nie jest równoważne z P lub Q. Nie jest neutralne. Słowo zezwalamy też ma swoje znaczenie. Zatem to czy argument jest poprawny, czy nie zależy od: tego o czym mówimy (semantyka), tego jakich słów używamy (język).

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Jak zatem rozumujemy? Konkluzja zawiera nowe informacje ale nie ma pewności, że jest poprawna. Stopień pewności ma znaczenie. Na pewno, Być może i Na pewno nie nie wystarczy. Dlaczego akceptujemy wnioski niepewne? Nauczeni doświaczeniem zakładamy, że im coś jest bardziej prawdopodobne, tym zwykle częściej jest prawdziwe. Akceptowalny poziomy pewności zależy od sytuacji: Na 80% nie będzie padać, Na 80% przeżyjesz tą operację.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Logika nieformalna Jest próbą ujęcia powyższych aspektów. Przedstawimy teraz proponowany w logice nieformalnej mechanizm infrencyjny:

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Struktura argumentu Stwierdzenie Przesłanki (evidence) Uzasadnienie Wniosek Kontekst

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Przykład Warto jest inwestować w rozwój medycyny. Śr. czas życia w krajach rozwiniętych jest dłuższy niż w rozwijających się. Istnieje związek przyczynowo-skutkowy Wniosek Dobrze jest wydłużać śr. czas życia. Akceptujemy związki przyczynowo- skutkowe.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Stwierdzenia Stwierdzenie o istnieniu, stwierdzenie o definicji, stwierdzenie o wartości, stwierdzenie o polityce.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Dowody Dowodem jest to co krytycznie nastawieni słuchacze, generalnie są gotowi uznać za prawdziwe. Co może stanowić dowód? Obiekywne dane – statystyki, przykłady świadczące o całości, przedmioty o czymś świadczące. Ogólnie przyjęte stwierdzenia. Zdanie przekonywującej osoby (kompetentnej, wiarygodnej, o dobrej woli, dynamicznej). Każdy z powyższych dowodów może być niewiarygodny.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Wnioskowanie generalizacja klasyfikacja przejście od przyczyny do skutku ustalenie powiązań analogia i narracja

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Wnioskowanie, generalizacja Uzasadnienie: Całość jest w gruncie rzeczy taka jak część. Wymagania: różnorodność próbki, reprezentatywność próbki, brak błędu kompozycji - powinienem być na Błoniach Krakowskich godzinę wcześniej.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Wnioskowanie, klasyfikacja Uzasadnienie: Część jest w gruncie rzeczy taka jak całość. Wymagania: czy badana część rzeczywiście zawiera się całości, reprezentatywność części, o której wnioskujemy brak błędu podziału - mieszkanie, 70m² w dzielnicy Ochota kosztuje 250,000zł. Zatem 7m² kosztuje 25,000zł.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Wnioskowanie, przejście od przyczyny do skutku Uzasadnienie: Jeden fenomen ma wpływ na drugi (kwestionowany np. przez Davida Hume'a, XVIIIw). Jak udowodnić istnienie takiego powiązania? John Stuart Mill (XIX w.) przedstawił zbiór testów. Przykład: Stwórz sytuację, w której dwa fenomeny będą się różniły tylko jedną cechą. Jeżeli zachowują się różnie to ta cecha jest przyczyną tej różnicy. Rzadko da się je zastosować

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Jak udowodnić istnienie takiego powiązania? Retorycznie: 1. Pokazać w jaki sposób jeden fenomen może wywoływać drugi. 2. Pokazać dlaczego akurat wpływ danego fenomenu mamy brać pod uwagę. Wnioskowanie, przejście od przyczyny do skutku

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Wnioskowanie, przejście od przyczyny do skutku Testy poprawności Czy związek przyczynowo-skutkowy nie został pomylony z powiązaniem? Czytelnicy The Economist to inteligentni ludzie. Czy istnieje trzeci fenomen, który jest wspólną przyczyną tych, które uważamy za przyczynę i skutek? Czy nie mamy do czynienia ze zwykłym następstwem czasowym? Czy istnieje więcej przyczyn, więcej skutków niż uważamy? Czy nie mylimy przyczyny ze skutkiem?

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Wnioskowanie, ustalenie powiązań Uzasadnienie: X jest znakiem Y. Zwykle powiązują dane z różnych kategorii. unikanie kontaktu wzrokowego jest znakiem okłamywania Wymagania: intuicyjne Nie istnieją niezawodne znaki.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Wnioskowanie, analogia i narracja Analogia: Uzasadnienie: rzeczy generalnie podobne, będą podobne w omawianej kwestii. Dosłowne (prównanie cech) i metafory (porównanie relacji). Narracja: Uzasadnienie: historie mają podobny kształt. wyobraź sobie, że... słuchacz dopowiada zakończenie

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Podsumowanie W logice nieformalnej mechanizm inferencyjny zmienia się wraz z językiem i semantyką. Nie daje nam pewności ale odzwierciedla nasz sposób rozumowania. Jest ważną dziedziną wiedzy.

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Bibliografia Retoryka – Arystoteles Wykład ISI, Logika – prof. M. Muraszkiewicz Argumentacja – prof. David Zarefsky

Paweł Łoziński Logika nieformalna 17/05/ Zakończenie Dziękuję za uwagę. Czy są pytania?