Dr hab. Ryszard Szarfenberg Warszawa, 02.04.2014 Zagrożenie ubóstwem i wykluczeniem społecznym rodzin z dziećmi z niepełnosprawnościami Dr hab. Ryszard Szarfenberg Warszawa, 02.04.2014 Patronat honorowy

Ubóstwo i wykluczenie z rynku pracy Ubóstwo: gospodarstwa domowego nie stać na zaspokojenie niezbędnych potrzeb jego członków Wykluczenie: członkowie gospodarstwa domowego w wieku produkcyjnym w ogóle nie pracują lub pracują w niepełnym wymiarze czasu pracy mimo, że chcieliby pracować w pełnym wymiarze Związek między wykluczeniem a ubóstwem Pozostawanie bez pracy oznacza brak zarobków, świadczenia dostępne dla osób niezatrudnionych są niższe niż możliwe do uzyskania zarobki – rośnie ryzyko ubóstwa Praca w niepełnym wymiarze czasu pracy oznacza niski poziom zarobków, uzupełnianie ich poprzez świadczenia jest ograniczone, świadczenia te są niskie – rośnie ryzyko ubóstwa

Ubóstwo i wykluczenie rodziców dzieci niepełnosprawnych Ubóstwo: gospodarstwa domowego nie stać na zaspokojenie niezbędnych potrzeb jego członków, w tym zwiększonych potrzeb opiekuńczych i rehabilitacyjnych dziecka/dzieci Wykluczenie: członkowie gospodarstwa domowego w wieku produkcyjnym ze względu na konieczność stałej i intensywnej opieki w ogóle nie pracują lub pracują w niepełnym wymiarze czasu pracy mimo, że chcieliby pracować w pełnym wymiarze Związek między wykluczeniem a ubóstwem Świadczenie pielęgnacyjne wymaga rezygnacji z pracy, świadczenie to tylko częściowo rekompensuje utracone zarobki Inne świadczenia dostępne dla gospodarstw domowych w takiej sytuacji nie gwarantują, że będzie je stać na zaspokojenie zwiększonych niezbędnych potrzeb

Dodatkowe czynniki ryzyka ubóstwa rodziców dzieci niepełnosprawnych W gospodarstwie domowym nie ma innych osób ze stabilnym i wystarczającym dla wszystkich dochodem Nie ma ich fizycznie, gospodarstwa samotnych rodziców Są takie osoby, ale ich dochody świadczeniowe i/lub zarobkowe są zbyt niskie, aby gospodarstwo było stać na zaspokojenie potrzeb jego wszystkich członków W gospodarstwie domowym jest więcej osób, którymi trzeba się opiekować i które trzeba utrzymać Kolejne dzieci poza dzieckiem niepełnosprawnym Więcej niż jedno dziecko niepełnosprawne Dziecko niepełnosprawne oraz osoby starsze niesamodzielne

Jak mierzymy ubóstwo? Mierzymy je dla gospodarstw domowych, a nie dla osób Granica (linia, kryterium) ubóstwa służy nam do odróżnienia gospodarstw ubogich od nieubogich Granica może być wyznaczana w stosunku do przeciętnego poziomu wydatków lub dochodów gospodarstw, np. 50% średniej jako granica Granica może być wyznaczana na podstawie budżetu odniesienia, np. minimum socjalne, minimum egzystencji jako granica Obliczamy wskaźnik statystyczny, np. stopę ubóstwa (odsetek ubogich) Liczymy osoby we wszystkich gospodarstwach domowych i osoby w ubogich gospodarstwach domowych Dzielimy liczbę osób w ubogich gospodarstwach domowych przez liczbę wszystkich osób w gospodarstwach i mnożymy przez 100%

Różnica między minimum socjalnym a minimum egzystencji Minimum socjalne Minimum egzystencji Żywność √ √ √ Mieszkanie Ubrania i obuwie Ochrona zdrowia (leki) Higiena osobista Edukacja Transport i komunikacja - Kultura Sport i wypoczynek Źródło: P. Kurowski, Koszyki minimum socjalnego i minimum egzystencji - dotychczasowe podejście, IPiSS, 2002

Ile wynoszą granice ubóstwa w Polsce dla różnych rodzin? Minimum socjalne – grudzień 2012 Minimum egzystencji – średnio w 2012

Stopa ubóstwa gospodarstw domowych z osobami i dziećmi niepełnosprawnymi Uwaga: minimum egzystencji (i socjalne) liczone jest bez uwzględnienia potrzeb rehabilitacyjnych Źródło: Ubóstwo w Polsce w świetle badań GUS, GUS, Warszawa 2013, s. 19.

Stopa ubóstwa gospodarstw domowych z osobami i dziećmi niepełnosprawnymi W okresie 2010-2012 ubóstwo gospodarstw z co najmniej 1 dzieckiem niepełnosprawnym było średnio wyższe ponad 2 razy od ubóstwa gospodarstw domowych bez osób niepełnosprawnych

Wnioski Rodziny z dziećmi niepełnosprawnymi są bardziej zagrożone ubóstwem ze względu na zwiększone potrzeby opiekuńcze dzieci Dodatkowe czynniki zwiększają ryzyko ubóstwa w tych rodzinach Minimum egzystencji (socjalne) dla rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi nie uwzględnia zwiększonych potrzeb rehabilitacyjnych, w wyniku czego ubóstwo według tych granic jest niedoszacowane Nawet z niedoszacowaniem osoby w rodzinach z dziećmi niepełnosprawnymi są dwa razy bardziej zagrożone ubóstwem w porównaniu z osobami w rodzinach bez osób niepełnosprawnych

Dziękuję za uwagę Dane kontaktowe: