CHOROBY ODBYTU

NIENOWOTWOROWE CHOROBY ODBYTU Żylaki odbytu Szczelina odbytu Ropień okołoodbytniczy Przetoka odbytu Świąd odbytu Zapalenie zatok i brodawek odbytniczych Wypadanie odbytu

ŻYLAKI ODBYTU (GUZKI KRWAWNICZE, HEMOROIDY) Przyczyny powstawania żylaków odbytu: Stany utrudniające odpływ krwi żylnej ze splotu odbytniczego: ciąża guz miednicy parcie na stolec utrudnione wypróżnianie zaleganie kału w bańce odbytnicy Przewlekłe zaparcia Siedzący tryb życia Błędy żywieniowe (alkohol, przyprawy, dieta ubogoresztkowa)

RODZAJE ŻYLAKÓW ODBYTU: Żylaki zewnętrzne są to żylakowate rozszerzenia żył splotu zewnętrznego znajdują się poniżej linii grzebieniastej i pokryte są anodermą Żylaki wewnętrzne są patologicznie zmienionymi guzkami krwawniczymi, umiejscowionymi w obrębie splotu żylnego wewnętrznego znajdują się powyżej linii grzebieniastej, pokryte są nabłonkiem walcowatym i przejściowym

STOPNIE CHOROBY HEMOROIDALNEJ I stopień – guzki krwawnicze jedynie w obrębie kanału odbytu II stopień – żylaki uwypuklają się na zewnątrz podczas parcia, lecz cofają się samoistnie do kanału odbytu po oddaniu stolca III stopień – żylaki uwypuklają się na zewnątrz podczas parcia i wymagają odprowadzenia ręcznego IV stopień – żylaki są trwale wypadnięte, nieodprowadzalne

OBJAWY ŻYLAKÓW ODBYTU POWIKŁANIA W PRZEBIEGU ŻYLAKÓW ODBYTU bezbolesne krwawienie żywo czerwoną krwią w trakcie defekacji i po niej świąd odbytu bóle i wyciek śluzu POWIKŁANIA W PRZEBIEGU ŻYLAKÓW ODBYTU krwawienia zakrzepica owrzodzenie zadzierzgnięcie

BADANIA DIAGNOSTYCZNE PRZED PODJĘCIEM LECZENIA prawidłowo zebrany wywiad badanie jamy brzusznej badanie per rectum rektoskopia wlew doodbytniczy UWAGA !!! Nie należy rozpoczynać leczenia bez pełnej diagnostyki. Często chorzy dostają leczenie bez badania lekarskiego, przez co opóźnia się rozpoznanie choroby nowotworowej jelita grubego.

Leczenie w początkowym okresie jest zachowawcze (I i II stopień) Leczenie w początkowym okresie jest zachowawcze (I i II stopień). Polega ono na: unikaniu zbyt obfitych i tłustych pokarmów, przypraw, alkoholu, mocnej kawy i herbaty uregulowaniu wypróżnień poprzez stosowanie odpowiedniej diety i łagodnych środków przeczyszczających higienie odbytu leczeniu farmakologicznym W przypadkach, kiedy leczenie zachowawcze okaże się nieskuteczne, lub gdy mamy do czynienia z III i IV stopniem zaawansowania choroby hemoroidalnej, wówczas należy zastosować leczenie zabiegowe lub operacyjne

LECZENIE ZABIEGOWE ŻYLAKÓW ODBYTU Skleroterapia Fotokoagulacja Krioterapia Zakładanie gumowej podwiązki

Skleroterapia polega na wstrzykiwaniu do żylaków wewnętrznych środka obliterującego powodującego powstawanie zakrzepu naczyń tworzących żylaki oraz przyrośnięcie błony śluzowej do warstwy mięśniowej. Najczęściej stosowany jest 5% roztwór fenolu w oleju migdałowym Fotokoagulacja czyli koagulacja podczerwienią polega na zastosowaniu lampy halogenowej wysyłającej promieniowanie podczerwone do błony podśluzowej, gdzie wysoka temperatura powoduje stan zapalny, martwicę, a następnie powstawanie blizny w tej okolicy Krioterapia stosowana jest na zasadzie zamrażania tkanki i jej następowej martwicy. Powoduje ona jednak silny ból, długotrwały wyciek treści o nieprzyjemnym zapachu oraz źle gojące się rany. Podwiązywanie żylaków przy pomocy gumowej podwiązki (metoda Barrona) jest najczęściej stosowaną na świecie metodą zabiegową. Polega ona zakładaniu na żylaki ciasnych podwiązek gumowych powodujących niedokrwienie a następnie martwicę. Po około 5-7 dniach żylak wraz z gumką odpada.

Wypadanie guzków krwawniczych III i IV stopnia WSKAZANIA DO WYCIĘCIA CHIRURGICZNEGO ŻYLAKÓW ODBYTU (HEMORRHOIDECTOMIA) Obfite krwawienia Wypadanie guzków krwawniczych III i IV stopnia Wypadnięcie z zadzierzgnięciem

METODY OPERACYJNE Operacja Langenbecka (proste wycięcie uszypułowanych żylaków wewnętrznych) Operacja Milligana i Morgana Operacja Whiteheada (polecane w typowym zespole krwawniczo-żylakowym i współistniejącym wypadaniem odbytu) Operacja z użyciem staplera, zwana metodą LONGO

SZCZELINA ODBYTU (FISSURA ANI) Wąskie, płytkie owrzodzenie, sięgające od otworu odbytowego do linii grzebieniastej, U podstawy stwierdza się obrzmiały fałd skóry (guzek wartowniczy), a powyżej linii grzebieniastej włóknisty polip Przyczyny powstawania szczeliny odbytu: upośledzony przepływ krwi w okolicy anodermalnej i zwiększone napięcie zwieracza wewnętrznego. Objawy szczeliny odbytu: silny ból w czasie lub bezpośrednio po defekacji świąd odbytu ślady krwi na stolcu i papierze toaletowym

LECZENIE SZCZELINY ODBYTU Leczenie zachowawcze jest długotrwałe i mało skuteczne uregulowanie stolca stosowanie maści znieczulająco-przeciwzapalnych leki obniżające napięcie zwieracza wewnętrznego (diltiazem, toksyna botulinowa (BOTOX), GTN - gliceryl trinitrate) Leczenie operacyjne w przypadku ostrej szczeliny - rozciągnięcie zwieraczy odbytu (divulsio ani) w szczelinie przewlekłej zabieg polega na wycięciu zmiany wraz z przerosłą brodawką i guzkiem wartowniczym oraz na przecięciu zwieracza wewnętrznego (sphincterotomia interna)

ROPIEŃ OKOŁOODBYTNICZY (ABSCESSUS ANORECTALIS) powstaje na skutek infekcji bakteryjnej zatok (krypt) i gruczołów okołoodbytniczych szerzącej się do tkanek i przestrzeni otaczających kanał odbytu i odbytnicę. Powstający pod ciśnieniem wysięk ropny szerzy się wśród szczelin anatomicznych sąsiadujących z odbytem.

PRZYCZYNY POWSTAWANIA ROPNI OKOŁOODBYTNICZYCH Szczeliny odbytu Zakrzepowo zmienione żylaki odbytu Obrażenia i rany pooperacyjne skóry odbytu Wrzodziejące zapalenie i choroba Crohna jelita grubego

ropień przyodbytowy (abscessus paraanalis) ZE WZGLĘDU NA UMIEJSCOWIENIE W PRZESTRZENIACH ANATOMICZNYCH OKOLICY ODBYTU WYRÓŻNIAMY NASTĘPUJĄCE RODZAJE ROPNI OKOŁOODBYTNICZYCH: ropień przyodbytowy (abscessus paraanalis) ropień międzyzwieraczowy (abscessus intersphinctericus) ropień kulszowo-odbytniczy (abscessus ischiorectalis) ropień miedniczno-odbytniczy lub naddźwigaczowy (abscessus pelvorectalis)

OBJAWY ROPNIA OKOŁOODBYTNICZEGO Wysoka gorączka Dreszcze Silny ból Objaw chełbotania Leczenie ropnia okołoodbytniczego polega na jak najwcześniejszym nacięciu i drenowaniu ropnia

PRZETOKA ODBYTU (FISTULA ANI) jest zwykle pozostałością po samoistnym przebiciu lub nacięciu ropnia około-odbytniczego. Jest to kanał wysłany ziarniną zapalną, łączący światło odbytnicy (krypta) z otworem zewnętrznym na skórze lub anodermie

Typ III – nadzwieraczowe (przetoka obejmuje cały zwieracz zewnętrzny) W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU SZERZENIA SIĘ ZAKAŻENIA I PRZEBIEGU KANAŁU PRZETOKI DZIELIMY NA CZTERY TYPY (WG PARKSA) : Typ I – międzyzwieraczowe (kanał między zwieraczem wewnętrznym i zewnętrznym) Typ II – przezzwieraczowe (przetoka przechodzi przez zwieracz zewnętrzny) Typ III – nadzwieraczowe (przetoka obejmuje cały zwieracz zewnętrzny) Typ IV – pozazwieraczowe (przetoka przechodzi przez przestrzeń kulszowo- odbytniczą do odbytnicy)

NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANE TECHNIKI OPERACYJNE rozcięcie przetoki wycięcie przetoki łącznie z otworem wewnętrznym i pozostawienie rany na otwarto wycięcie przetoki z rozcięciem mięśni zwieraczy i następowym ich zeszyciem wycięcie przetoki ze stopniowym przecinaniem zwieraczy za pomocą gumki lub nici niewchłanialnej operacja z zamknięciem ujścia wewnętrznego za pomocą przesuniętego płata śluzówki w połączeniu z tunelizacją kanału przetoki

ŚWIĄD ODBYTU (PRURITUS ANI) NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY Choroby odbytu (żylaki, przetoka, szczelina, ropień okołoodbytniczy, wypadanie odbytu) Zakażenia bakteryjne, grzybicze i wirusowe Zakażenia pasożytami (owsiki, świerzb, wszawica) Zaniedbania higieny osobistej Nadmierne owłosienie i pocenie się okolicy krocza Choroby ginekologiczne z wydzieliną z pochwy Stosunki płciowe analne Choroby skóry (łuszczyca, liszaj, wyprysk, leukoplakia) Czynnikami dietetycznymi mającymi wpływ na występowanie świądu są: czekolada, alkohol, kawa, żółty ser, owoce cytrusowe, truskawki, ostre przyprawy

LECZENIE ŚWIĄDU Polega przede wszystkim na wykryciu i usunięciu czynnika przyczynowego Należy także przestrzegać następujących zasad: odpowiednia troska o stan higieniczny odbytu (mycie odbytu rano i wieczorem oraz po każdej defekacji) nie używać mydła i szorstkiej flaneli po myciu odbyt osuszyć i posypać talkiem nie dopuszczać do przegrzania i przepocenia krocza nosić przewiewną i lekką bieliznę lnianą lub bawełnianą

W PRZYPADKACH UPORCZYWEGO ŚWIĄDU STOSUJE SIĘ: Śródskórne wstrzyknięcia roztworu błękitu metylenowego Krioterapię Wycięcia zmienionej skóry wokół odbytu Operację sposobem Bella (operacja polega na odnerwieniu skóry w otoczeniu odbytu)

ZAPALENIE ZATOK I BRODAWEK ODBYTNICZYCH MORGAGNIEGO (CRYPTITIS, PAPILLITIS) Spowodowane jest uszkodzeniami mechanicznymi i zaleganiem kału Objawy zapalenia zatok: krótkotrwały ból i pieczenie w kanale odbytu w czasie oddawania stolca wzmożone napięcie zwieracza wewnętrznego przerosłe i zapalnie zmienione brodawki i zastawki przekrwienie i obrzęk zatoki Leczenie zapalenia zatok i zespołu tylnej zatoki: zachowawcze (zażywanie oleju parafinowego, stosowanie nasiadówek, czopków) operacyjne (wycięcie przedniej ściany krypty aż do podstawy)

WYPADANIE ODBYTU (PROLAPSUS ANI) Wynicowanie na zewnątrz poprzez kanał odbytniczy całej ściany odbytu lub jego części Wyróżniamy wypadanie: częściowe (wynicowanie tylko błony śluzowej) całkowite I i II stopnia (wynicowanie wszystkich warstw ściany odbytnicy) Przyczyna wypadania odbytu: osłabienie oraz zwiotczenie mięśni i powięzi podtrzymujących odbyt i odbytnicę

LECZENIE WYPADANIA ODBYTU Wycięcie żylaka odbytu wraz z wypadającą śluzówką Operacja sposobem Whiteheada Operacja sposobem Thierscha

STANY PRZEDRAKOWE OKOLICY ODBYTU Bielactwo (leukoplakia) Choroba Pageta Choroba Bowena Dysplazja

RAK ODBYTU (CARCINOMA ANI) rak płaskonabłonkowy (carcinoma planoepitheliale) – 90% przypadków rak podstawnokomórkowy (carcinoma basocellulare) – 10% przypadków Objawy raka: krwawienie ból i świąd odbytu bolesne parcie na stolec uczucie przeszkody pojawienie się wydzieliny nietrzymanie gazów i stolca powiększone węzły chłonne pachwinowe

LECZENIE RAKÓW ODBYTU uzależnione jest od ich umiejscowienia. Raki kanału odbytu leczy się metodą skojarzonej radiochemioterapii lub operacyjnie poprzez brzuszno-kroczowe odjęcie odbytnicy. Rak brzegu odbytu może być leczony szerokim wycięciem miejscowym lub destrukcją przy użyciu lasera, brachyterapią, radiochemioterapią.