Pojęcie techniki dr hab. Jerzy Supernat Instytut Nauk Administracyjnych Uniwersytet Wrocławski

działalność techniczną rezultaty działalności technicznej Pojęcie techniki Termin technika, będąc słowem języka powsze-chnego, jest obarczony wadami tegoż języka, a zwłaszcza wieloznacznością. Może w szczególno-ści oznaczać: działalność techniczną rezultaty działalności technicznej sposób działania dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki Na wykładzie będziemy posługiwali się terminem technika przede wszystkim w znaczeniu sposobu działania. dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki Każde celowe działanie ludzkie (a więc także każda działalność tech-niczna, czy szerzej gospodarcza) ma swoją technikę. dr hab. Jerzy Supernat

Techniki działalności technicznej: technika produkcji stali Pojęcie techniki Techniki działalności technicznej: technika produkcji stali technika spawalnicza technika budowy basenów technika budowy mostów technika transportu technika rolnicza technika montażu anten technika handlu itd. dr hab. Jerzy Supernat

Techniki działalności nietechnicznej: technika badania naukowego Pojęcie techniki Techniki działalności nietechnicznej: technika badania naukowego technika prawodawcza technika zapamiętywania (mnemotechnika) technika wychowywania technika erotyczna technika gry na fortepianie technika malarska technika skoku wzwyż itd. dr hab. Jerzy Supernat

Dick Fosbury

Słowo technika wywodzi się z greckiego techne, czyli sztuka. Pojęcie techniki Słowo technika wywodzi się z greckiego techne, czyli sztuka. Techne w Grecji, ars w Rzymie i w średniowieczu, nawet jeszcze w początkach ery nowożytnej, w dobie Odrodzenia, znaczyły tyle co umiejętność: umiejętność zrobienia jakiegoś przedmiotu: do-mu, posągu, okrętu, łóżka, garnka, odzieży itd. umiejętność dowodzenia wojskiem, mierzenia pola, przekonywania słuchaczy itd. dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki Dziś jeszcze często mówimy o sztuce lekarskiej, żeglarskiej, budowlanej, kulinarnej czy kochania (ars amandi). Także o sztuce decydowania czy organizowania. dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki Termin technika jest bliski znaczeniowo (czy na-wet równoznaczny) terminowi metoda: najczę-ściej spotykane definicje metody wychodzą od pojęcia sposobu działania. Zarówno technika (w wyróżnionym typie znaczenio-wym), jak i metoda jest sposobem działania. Innymi słowy, gatunkiem najbliższym (genus proximum) dla pojęć techniki i metody jest pojęcie sposobu działa-nia. dr hab. Jerzy Supernat

Tadeusz Kotarbiński (1886-1981): Pojęcie techniki Tadeusz Kotarbiński (1886-1981): Sposób danego działania jest to „umyślny tok tego działania”, czyli „to, z jakich i jak wzajem ustosunko-wanych czynności składa się to dzia-łanie, jeżeli przy tym działający tak właśnie działać zamierzył”. dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki Jan Zieleniewski (1901-1973): Sposób działania jest to „umyślny dobór zasobów i środków działania (czyli celów po-średnich) oraz zgodna z zamierzeniem kolej-ność ich stosowania”. dr hab. Jerzy Supernat

Nie każdy sposób działania zasługuje na miano techniki czy metody. Pojęcie techniki Nie każdy sposób działania zasługuje na miano techniki czy metody. Spośród sposobów należy wyróżnić te, które są systematycznie / stale stosowane (różnica ga-tunkowa – differentia specifica), i tylko tym można przypisać walor techniki czy metody. dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki Systematyczność (stałość) stosowania pewnego sposobu nie musi zakładać konieczności jego wie-lokrotnego stosowania. Tadeusz Kotarbiński: Wystarczy, że ktoś zastosował dany sposób tyl-ko jeden raz, ale ze świadomością możliwości skutecznego użycia go w innych ewentualnych przypadkach danego typu, by mieć prawo naz-wać ten sposób techniką czy metodą. dr hab. Jerzy Supernat

Zgłoszoną uwagę uwzględniają następujące definicje me-tody: Pojęcie techniki Zgłoszoną uwagę uwzględniają następujące definicje me-tody: „metoda (...) jest to sposób wykonywania czynu złożo-nego, polegający na określonym doborze i układzie jego działań składowych, a przy tym uplanowiony i nadający się do wielokrotnego stosowania” (Tadeusz Kotarbiński) „metoda to sposób stosowany z niejaką świadomością możliwości i skuteczności jego użycia w danym przypa-dku” (Jan Zieleniewski) dr hab. Jerzy Supernat

humorysta amerykański Pojęcie techniki I always begin at the left with the opening word of the sentence and read toward the right and I recommend this method. James Thurber (1894-1961), humorysta amerykański dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki Wybrane definicje uwzględniają w pojęciu metody (a także – mutatis mutandis – techniki) element skuteczności działania. Czasami jest on wskazany wyraźnie, czasami w sposób dorozumiany. W re-zultacie technika czy metoda to taki sposób dzia-łania, który jest skuteczny. dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki Można pójść trochę dalej i powiedzieć, że tech-nika czy metoda to taki sposób działania, który jest nie tylko skuteczny, ale także ekonomiczny, korzystny, szybki i w ogóle sprawny. dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki Ponieważ sprawność (skuteczność, ekonomicz-ność, korzystność, szybkość itd.) działania jest uwarunkowana jego racjonalnością, można jesz-cze przyjąć, że technika czy metoda to racjonal-ny sposób działania, a więc sposób oparty na wiedzy należycie uzasadnionej, czyli wiedzy nau-kowej. dr hab. Jerzy Supernat

Jak odróżnić technikę od metody? Pojęcie techniki Jak odróżnić technikę od metody? O tym, czy mamy do czynienia z techniką czy z metodą przesądza stopień szczegółowości opisa-nia danego sposobu działania. dr hab. Jerzy Supernat

Techniki działań to, w porównaniu z metodami, Pojęcie techniki Techniki działań to, w porównaniu z metodami, sposoby opisane bardziej szczegółowo (Jan Zie- leniewski) sposoby zrutynizowane, dające się ująć w ścisły program / algorytm / procedurę (Zbigniew Marty- niak, 1936-2002; Henryk Mreła) uszczegółowione metody (Jan Zieleniewski) dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki Technika działania, dzięki swojej szczegółowości, zwiększa prawdopodobieństwo osiągnięcia skutku zamierzonego jako cel, ale w konkretnym przypadku powodzenia nie gwarantuje, o czym mówi poniższa bajka. Hans Selye, Od marzenia do odkrycia naukowego. Jak być naukowcem, przekł. L. Zembrzuski, W. Serzysko, PZWL, Warszawa 1967: Była sobie pewna studentka, która bardzo chciała nauczyć się gotować, i to nie tylko smażyć jajecznicę lub przyrządzać zrazy baranie czy zupę, ale potrawy, które wymagają pomysłowości i oryginalności – cuisine a la Savarin. dr hab. Jerzy Supernat

Jednak gdy spróbowała, okazało się, że nie potrafi. Pojęcie techniki Jednak gdy spróbowała, okazało się, że nie potrafi. „Płacz mi tu nic nie pomoże” – powiedziała. „Mu-szę uciec się do pomocy rozumu. Muszę gotować według książki” (technik kulinarnych – JS). A więc zaczęła studio-wać wszystkie obszerne książki kucharskie. Ale w dalszym ciągu nie umiała gotować. Czy się zniechęciła? Skądże! Tym bardziej polubiła gotowanie. „Jestem przecież inteligentną studentką i potrafię to przemyśleć” – powiedziała do siebie. dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki Poszła więc i zakupiła najlepszą wagę precyzyjną, termometry oraz automatycznie wyłączające zegary – co uczyniło ją bardzo szczęśliwą i pewną siebie. „Ostatecznie – pomyślała – „wszystko, co dotyczy gotowania, podlega prawom logiki, chemii i fizyki, a jeśli o to chodzi, mam znacznie większe możliwości, niż kiedykolwiek miał Sava-rin”. Jednak teraz, przy całej tej dokładności, namyśla-nie się i mierzenie zajęły jej tak dużo czasu, że nie zabrała się nigdy do właściwego gotowania. Ostatecznie biedna dziewczyna uległa takiej fru-stracji, że porzuciła gotowanie i zamiast tego wyszła za mąż. A potem dr hab. Jerzy Supernat

Pojęcie techniki patrząc na swoje pierwsze dziecko, dziwiła się, jak zdołała stworzyć tak złożoną i cudowną istotę – bez książek ani przyrządów naukowych. Hans Selye (1907-1982): Morał z tej historii jest taki, że nie na-leży odrzucać książek ani przyrządów naukowych, ale należy zdawać sobie sprawę, że dają one tylko ograniczone możliwo-ści. dr hab. Jerzy Supernat

Method is much, technique is much, but inspiration is even more. Myśli końcowe Myśli końcowe Method is much, technique is much, but inspiration is even more. Benjamin Cardozo Great dancers are not great because of their technique; they are great because of their passion. Martha Graham The fact is that it takes more than ingredients and technique to cook a good meal. A good cook puts something of himself into the preparation – he cooks with enjoyment, anticipation, spontaneity, and he is willing to experiment. Pearl Bailey dr hab. Jerzy Supernat