Kierunki zamawiane Stanowisko Konferencji Prorektorów ds. Studenckich i Kształcenia Polskich Uczelni Technicznych Witold Biedunkiewicz Wrocław, dn r.

W dniach r. odbyło się posiedzenie Konferencji Prorektorów ds. Studenckich i Kształcenia Polskich Uczelni Technicznych w Politechnice Łódzkiej. Jednym z podjętych tematów było omówienie problemów związanych z realizacją programu PO KL pt.: Kierunki zamawiane. W posiedzeniu wziął udział Dyrektor Departamentu Wdrożeń i Innowacji w MNiSW Pan Leszek Grabarczyk. Wrocław, dn r.

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Uwagi generalne: 1. Program Operacyjny Kapitał Ludzki w zakresie Kierunki zamawiane jest przedsięwzięciem ze wszech miar pożądanym, a w swojej głównej idei – zwiększenia liczby kształconych inżynierów na tzw. deficytowych kierunkach – wręcz niezbędnym i oczekiwanym zarówno przez Pracodawców jak i Uczelnie prowadzące kształcenie na tych kierunkach. 2. Realizacja programu w dotychczasowej formie jest nie do zaakceptowania ze względu na szereg bardzo poważnych (zasadniczych) błędów oraz błędów mających charakter szczegółowy wpływających na wykonanie poszczególnych grantów.

Stanowisko Konferencji….. Zagadnienia kluczowe: 1. Proponujemy powtórne, rzetelne przeanalizowanie kierunków objętych programem pomocowym. Na liście kierunków zamawianych znajdują się zarówno kierunki, których absolwenci mają problemy ze znalezieniem zatrudnienia na rynku pracy – przykładowo: ochrona środowiska, biotechnologia, chemia, fizyka/fizyka techniczna – jak i kierunki, które cieszą się nieprzerwanie dużym zainteresowaniem kandydatów na studia, np.: budownictwo, informatyka. Uważamy, że w pierwszej kolejności należy porównać liczby studiujących na danych kierunkach z liczbami zapotrzebowania inżynierów w urzędach pracy i w dalszej kolejności dokonać prognozy na lata przyszłe. Stwierdzamy również brak niektórych kierunków, przykładowo: elektrotechnika. Wrocław, dn r.

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Zagadnienia kluczowe: 2. Przyjęta strategia w realizacji programu jest niespójna z ogólnie przyjętymi kanonami kształcenia w polskich uczelniach technicznych. W efekcie, osiągnięcie celu głównego – zwiększenie liczby inżynierów we wskazanych kierunkach – staje się przypadkowe i niepewne. Brak również pewności czy wraz ze wzrostem liczby studiujących na danym kierunku nie zostanie obniżony poziom kształcenia, co bez wątpienia nie powinno mieć miejsca. Na ten stan rzeczy składają się następujące fakty: a) Terminy rozpisanych konkursów w żaden sposób nie są zsynchronizowane z procesem rekrutacji w uczelniach wyższych. Kandydaci szkół średnich nie mają możliwości wyboru tych uczelni, które otrzymały granty – ostateczne rozstrzygnięcie konkursu następuje po terminie rekrutacji. W efekcie zarówno władze uczelni, jak i kandydaci na studia działają bez niezbędnej wiedzy w tym zakresie. Propozycją jest rozstrzygnięcie konkursu najpóźniej na sześć miesięcy przed egzaminem maturalnym.

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Zagadnienia kluczowe: b) Niewłaściwie przyjęte kryteria oceny wniosków: Kryteria dostępu. W ramach kryteriów dostępu niezasadne jest przyjęcie górnej granicy wysokości finansowania jednego projektu ( zł). Przydział tak dużego dofinansowania pojedynczym grantom zmniejsza ich liczbę, co generuje nierównomierność terytorialną programu. Proponujemy bardziej równomierny rozdział środków, gdyż sądzimy, że przeprowadzone badania obejmowały obszar całej Polski i przypadkowa kumulacja środków w konkretnych regionach sprzeczna jest z podstawową ideą programu.

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Zagadnienia kluczowe: Kryteria horyzontalne. Kryteria te są całkowicie nieuzasadnione w kontekście prowadzenia procesu dydaktycznego. Zasady równości szans, prowadzenia przetargów, czy też zasada zrównoważonego rozwoju wpisane są we wszystkich przepisach funkcjonowania uczelni wyższych (przepisy o randze ustaw Sejmu RP, rozporządzenia ministrów, uchwały senatów uczelni, zarządzenia rektorów szkół wyższych). Stąd też szczegółowy opis dokumentujący spełnienie tych kryteriów jest absolutnie zbędny, wnosi jedynie zaciemnienie kryteriów przydziału środków.

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Zagadnienia kluczowe: Kryteria merytoryczne. W konkursach w latach 2009 i 2010 przyjęto niezrozumiałe, z punktu widzenia procesu kształcenia kryteria. W naszym przekonaniu podstawowe kryteria merytoryczne powinny obejmować: 1) Potencjał jednostki: kadra, dorobek jednostki w zakresie kształcenia na kierunku (-ach), baza dydaktyczna, 2) Sposób realizacji kształcenia: plany studiów, praktyki zawodowe, limity przyjęć, projekt realizacji zajęć wyrównawczych, zasady przyznawania stypendiów, 3) Finanse: realność, zasadność i kwalifikowalność kosztów w oparciu o zasady PO KL. Uważamy, że tak przyjęte kryteria wpłyną nie tylko na prawidłowy rozdział środków poszczególnym uczelniom stosownie do ich zdolności dydaktycznych, ale również na jakość kształcenia, co naszym zdaniem jest równie istotne, o ile nie istotniejsze od liczby studiujących na danym kierunku.

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Zagadnienia kluczowe: Kryteria strategiczne. Przyjęte w konkursie z roku 2010 kryteria strategiczne można przyjąć za poprawne. Oddają one zaangażowanie jednostek ubiegających się o granty w działania podwyższające poziom kształcenia.

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Zagadnienia kluczowe: c) Ocena wniosków. Przyjęte zasady doboru asesorów powodują poważne zastrzeżenia w co najmniej dwóch aspektach: 1) Niedopuszczalnym jest, by wnioski były oceniane przez osoby nie związane z technicznym szkolnictwem wyższym. Zakładając, że wszystkie techniczne uczelnie wyższe składają wnioski o finansowanie (co miało miejsce) to, zgodnie z przyjętą zasadą, asesorzy nie mogą być związani zawodowo z którąkolwiek z tych uczelni, które złożyły wniosek. A zatem asesorzy pochodzą spoza tego środowiska. Przyjęcie takiej zasady jest upokarzające dla środowiska – jednoznacznie stanowi to wotum nieufności wobec uczciwości asesorów pracujących w uczelniach technicznych. Proponujemy, by asesor pochodzący z danej uczelni nie oceniał wniosków własnej uczelni, natomiast oceniał wnioski innych uczelni, ponieważ zna specyfikę działalności tych uczelni zwłaszcza w kontekście zaproponowanych wyżej merytorycznych kryteriów oceny.

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Zagadnienia kluczowe: 2) Niezrozumiałym jest również fakt oceny wszystkich wniosków złożonych przez daną uczelnię przez tych samych dwóch asesorów. W efekcie takiego podejścia pojawiły się uczelnie, którym przyznano finansowanie na niemal wszystkie złożone przez tę uczelnię wnioski, natomiast wnioski innych uczelni zostały odrzucone w komplecie. Bardzo częstym przypadkiem było odrzucenie wszystkich wniosków danej uczelni np. z powodu nie spełnienia, zdaniem jednego z asesorów, kryteriów horyzontalnych.

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Zagadnienia kluczowe: c) Brak wprowadzenia limitów liczby składanych wniosków przez daną uczelnię lub maksymalnej liczby stypendiów przyznanych danej uczelni. Wprowadzenie limitowania w zależności od wielkości uczelni daje szansę równomiernego rozłożenia liczby realizowanych grantów na terenie całej Polski. Takie podejście spowoduje wzrost zainteresowania kierunkami zamawianymi na terenie całej Polski, a nie tylko w wybranych ośrodkach.

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Zagadnienia kluczowe: 3. Proponujemy, by system stypendialny obejmował mniejszy odsetek student ó w na roku studi ó w (np. od 20 do 30%) przy nie wprowadzaniu referencyjnej liczby student ó w lat poprzednich oraz konieczności przewyższenia tej liczby. Jest to szczeg ó lnie istotne przy pogłębiającym się niżu demograficznym. Takie podejście zwiększa konkurencyjność naukową wśr ó d student ó w oraz umożliwi zwiększenie liczby jednostek korzystających z grant ó w i poszerzy obszar oddziaływania projektu. 4. Niezrozumiałym jest finansowanie wniosk ó w złożonych przez politechniki kwotą mniejszą niż 50% środk ó w przeznaczonych na cały projekt. W roku 2010 na około 209 mln zł przeznaczonych na cały projekt, politechniki uzyskały jedynie dofinansowanie w kwocie około 99,5 mln zł. Należy zaznaczyć, że uczelnie nietechniczne na 14 dofinansowywanych kierunk ó w prowadzą najwyżej sześć kierunk ó w, a więc mniej niż połowę.

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Zagadnienia szczegółowe: 1. Dla projekt ó w o kwocie dofinansowania powyżej 5 mln zł oceny asesor ó w nierzadko stanowią wierną kopię oceny ekspert ó w. Takie spostrzeżenie może sugerować duży wpływ oceny eksperta na oceny asesor ó w, kt ó re zgodnie z zasadami powinny być niezależne. 2. Wszystkie oceny 0/1 (kryteria dostępu, horyzontalne i strategiczne) mogą być obarczone dużą dozą subiektywizmu. Jest to o tyle istotne, że negatywna ocena jednego z asesor ó w dyskwalifikuje finansowanie projektu – w przypadku kryteri ó w dostępu i horyzontalnych lub powoduje nie przyznanie punkt ó w – w przypadku kryteri ó w strategicznych, co w konsekwencji może zdecydować o braku finansowania. 3. Zgodnie z wytycznymi dla ekspert ó w oceniający powinien zaproponować r ó wnież kwotę dofinansowania w sytuacji, gdy ocenia projekt negatywnie. W większości przypadk ó w kwota ta nie była podana (należy rozumieć, że jest to 0,00 zł).

Stanowisko Konferencji….. Wrocław, dn r. Zagadnienia szczegółowe: 4. Zgodnie z uzasadnieniem przyjęcia protestu przez MNiSW projekt należy przekazać do ponownej oceny merytorycznej w zakresie objętym protestem. Praktyka wykazuje, że oceniany był powt ó rnie cały wniosek. 5. Podpisanie umowy z reguły następuje wiele tygodni po negocjacjach oraz wiele tygodni po rozpoczęciu roku akademickiego. Nie wszystkie uczelnie prefinansują projekt i w rezultacie studenci otrzymują stypendia ze znacznym op ó źnieniem lub nieregularnie. R ó wnież w trakcie realizacji projektu zdarzają się poślizgi z przekazywaniem należnych kwot uczelniom prowadzącym granty.

Dziękuję za uwagę Wrocław, dn r.