Choroby cywilizacyjne wyzwania dla systemów ochrony zdrowia Europejski Kongres Gospodarczy Katowice 2016 Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię POCHP

Dlaczego chorujemy? Opierając się na wynikach badań przeprowadzonych w USA w latach osiemdziesiątych, można stwierdzić, że za utrzymanie zdrowia jednostki odpowiada: styl życia jednostki w 53%, warunki środowiskowe w 21%, cechy dziedziczne w 16%, dostępność i poziom opieki zdrowotnej 10%.

Dlaczego chorujemy? Styl życia (53%) Palenie tytoniu/używki Otyłość Brak aktywności fizycznej Środowisko (21%)

Zanieczyszczenia powietrza czyli co, gdzie i przez kogo??? Główne zagrożenia zdrowia człowieka są powodowane wskutek wchłaniania zanieczyszczeń w procesie oddychania. Źródłami zanieczyszczeń atmosfery są przede wszystkim: elektrociepłownie, przemysł, transport, spalanie odpadów, lokalne kotłownie, gospodarka komunalna. Podstawowymi substancjami zanieczyszczającymi środowisko są: tlenek węgla, tlenek siarki i azotu, ozon, wszelkiego rodzaju pyły. CO – transport (70%) SOx – elektrociepłownie, kotłownie (68%) NOx – transport (45%), elektrociepłownie (34%) HC – transport (30%) Pb – transport (70%) Pyły – przemysł (40%)

Płuca to filtr organizmu Układ oddechowy składa się z części przewodzącej i części oddechowej. Wymiana gazowa zachodzi w części oddechowej, w pęcherzykach płucnych. Powierzchnia płuc to ok 100 m2 kontaktu ze środowiskiem. Zanieczyszczenia powietrza mogą uszkadzać zarówno część przewodzącą (Ozon, NO, S02. PM10) jak i oddechową (PM 1-PM2,5).

Płuca to filtr organizmu – niewymienny… Choroby układu oddechowego: zapalenie błony śluzowej nosa, gardła, oskrzeli, nowotwory płuc, astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc Choroby układu krążenia: CHNS, NT, zaburzenia rytmu serca

Płuca to filtr organizmu – niewymienny… Szacunkowa wielokrotność wzrostu zagrożeniem rozwoju chorób przy narażeniu na zanieczyszczenia powietrza: Nowotworowe 2,5 – 5,0 Układu oddechowego 2,0 – 4,0 Układu krążenia 2,0 – 4,0 Infekcyjne 1,5 – 2,0 WHO 2006

Płuca to filtr organizmu – niewymienny… Raport WHO 2006 rok Dane zebrane w 1100 miastach w 91 krajach na świecie, WHO podaje że, do 2 000 000 osób ma umierać każdego roku z powodu chorób spowodowanych zanieczyszczeniami. Według badania, na te dwa miliony, 1 300 000 zgonów można przypisać zanieczyszczeniom w mieście, które dotykają w równym stopniu kraje rozwinięte, jak i rozwijające się.

Płuca to filtr organizmu – niewymienny… Minęło 10 lat… WHO 2016 Badanie 795 miast w 67 krajach pyłu zawieszonego (PM10 i PM2,5) w okresie pięciu lat, 2008-2013. PM10 i PM2.5 zawierają zanieczyszczenia takie jak siarczany, azotany, które wnikają głęboko do płuc i do układu sercowo-naczyniowego, stwarzające największe zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. 32 z 50 najbardziej zanieczyszczonych miast UE leży w Polsce; Żywiec, Pszczyna, Rybnik, Wodzisław Śląski, Zabrze, Knurów, Godów, Katowice, Gliwice, Bielsko-Biała, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Tychy i Żory.

Płuca to filtr organizmu – niewymienny…

Stężenie benzopirenu w Polsce

Stężenie cząstek stałych PM 2,5 w Polsce

„My house is my castle” czy jesteśmy bezpieczni? Skutki zdrowotne zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w Krakowie. U osób eksponowanych na zanieczyszczenia generowane przez spalanie węgla w mieszkaniach, ryzyko wystąpienia przewlekłego kaszlu było prawie dwa razy wyższe niż u osób mieszkających w mieszkaniach z ogrzewaniem centralnym (OR=1.88,95%CI: 1.09-3.23). Przewlekły nieżyt oskrzeli w grupie eksponowanej występował ponad dwa razy częściej w porównaniu z grupą nieeksponowaną (OR=2.24, 95%CI:1.05-4.75). Ocena skutków zdrowotnych zanieczyszczeń powietrza była częścią zintegrowanego projektu Unii Europejskiej koordynowanego przez Wspolnotowe Centrum Badawcze JRC, Ispra, Włochy, „From toxic emissions to health effects: An integratedemissions, air quality and health impacts case study in Krakow”

„My house is my castle” czy jesteśmy bezpieczni?

Badania nad wpływem zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ”Air Quality and Health” 2010 Badania przeprowadzone w poprzedzających raport ERS latach na zlecenie WHO 2006 roku wykazały wzrost ilości zgonów 0,6% (choroby układu krążenia) i 0,9% (choroby układu oddechowego), odpowiednio, na każdy wzrost o 10 ng · m-3 stężenia PM10 . Szczególnie zagrożone są dzieci, osoby starsze i chorzy przewlekle (układ oddechowy i układ krążenia).

Politechnika Warszawska i Wojskowy Instytut Medyczny wspólne badania nad wpływem zanieczyszczeń powietrza na układ oddechowy „Analiza i ocena efektów oddziaływania ruchu drogowego na zdrowia mieszkańców miast”

Odsetki osób deklarujących występowanie określonych chorób układu oddechowego, w podziale na grupę badaną i kontrolną

Wpływ na rozwój chorób płuc

Zanieczyszczenia a układ krążenia Zanieczyszczenia PM 2,5-0,1 mogą przedostawać się do krążenia ustrojowego i wywoływać ogólnoustrojową reakcję zapalną powodującą: Rozwój i destabilizację blaszek miażdżycowych, Zmianę właściwości reologicznych krwi (zwiększona lepkość, właściwości zakrzepowe), Zaburzenia kurczliwości naczyń (nadciśnienie), Zaburzenia rytmu serca- NZK. Kennedy T 1998

Zanieczyszczenia a układ krążenia Zanieczyszczenia powietrza pyłem PM 2,5 przyczyniają się do wzrostu względnego ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (nadciśnienie tętnicze, udar , zawał) mogą powodować wzrost poziomu cholesterolu i wzrost ciśnienia tętniczego krwi. BROK et al. 2004 Kunzli 2005 Hill JS 1991

Zanieczyszczenia a układ krążenia Wzrost całkowitej śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych był powiązany z wzrostem poziomu tlenku węgla, tlenków azotu, dwutlenków siarki. Ozon-zwiększenie hospitalizacji z powodu zawału, przewlekłe serce płucne. SO2-zaburzenia rytmu CO-niewydolność krążenia Koken et al. 2005

www.erswhitebook.org

Choroby płuc w Europie

Dziękuje za uwagę  piotr.dabrowiecki@wp.pl