WYBRANE ZAGADNIENIA MATERIALNEGO I PROCESOWEGO PRAWA PRACY ZAJĘCIA SZKOLENIOWE DLA RADCÓW PRAWNYCH OKRĘGOWEJ IZBY RADCÓW PRAWNYCH RZESZÓW, DNIA 10 GRUDNIA 2016 ROKU
POJĘCIE PRACODAWCY Zgodnie z art. 3 k.p., pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają pracowników. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do te go osoba (art. 31 k.p.). W sprawach z zakresu prawa pracy z powództwa pracownika biernie legitymowany jest wyłącznie pracodawca, a nie osoba (organ) wykonująca za pracodawcę czynności z zakresu prawa pracy. Dlatego w wyroku z dnia 9 września 1977 r. (I PRN 115/77) Sąd Najwyższy wskazał, że jednostka organizacyjna będąca pracodawcą w rozumieniu art. 3 k.p. jest biernie legitymowana w sporach o roszczenia ze stosunku pracy jej pracowników, nie wyłączając pracowników zatrudnionych w niej na podstawie powołania przez właściwy organ nadrzędny.
PRACODAWCA W STOSUNKU PRACY Z POWOŁANIA Szczególne wątpliwości powstają przy stosunku pracy z powołania. Zazwyczaj bowiem pracodawcą powołanego pozostaje inny podmiot niż powołujący/odwołujący (np. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków powołuje/odwołuje wojewoda – art. 91 ustawy o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami z 23 lipca 2003 r.). Pracodawcą Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków jest jednak Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, a nie wojewoda. Ten podmiot jest służbowym przełożonym pracownika, czyli podmiotem realizującym w imieniu Urzędu pewne dyrektywne kompetencje pracodawcy i uprawnionym w tych ramach do wydawania poleceń dotyczących pracy.
KONSEKWENCJE BŁĘDNEGO OZNACZENIA PRACODAWCY W przypadku, gdy powód występuje bez fachowego pełnomocnika, rolą sądu pracy jest pouczyć pracownika w tym przedmiocie i w sytuacji, gdy pracownik uwzględnia to pouczenie, a nawet wskazuje, że nie wie, kto jest jego pracodawcą („błądzi”), sąd pracy powinien dokonać dopozwania z urzędu (art. 477 k.p.c.). Sąd powinien zaniechać tej czynności dopiero wówczas, gdy pracownik konsekwentnie podtrzymuje oznaczenie strony pozwanej w sprawie, jak również, gdy jest reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, a co doprowadzi do oddalenia powództwa.
WYBRANE ORZECZNICTWO Wyrok SN z dnia 11 września 1998 r., II UKN 196/98 Fakt, że od 1 stycznia 1994 r. szkoły podstawowe są prowadzone przez gminy, nie oznacza, że szkoły przestały być pracodawcami dla zatrudnionych w nich nauczycieli i innych pracowników (art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty). Wyrok SN z dnia 10 listopada 1999 r., I PKN 351/99 I. Z art. 477 k.p.c. wynika obowiązek wezwania z urzędu do udziału w sprawie strony pozwanej, jeżeli sądowi wiadomo, że jest ona legitymowana w sprawie, a pracownik się temu nie sprzeciwia. II. W pojęciu art. 378 § 2 k.p.c. (w brzmieniu sprzed 1 lipca 2000 r.) bezpodstawne nierozpoznanie istoty sprawy zachodzi zarówno wtedy, gdy sąd pracy - będąc w błędzie - uważa, że strona postępowania nie jest legitymowana (a innej osoby nie ustalono), jak i wtedy, gdy oddala on powództwo przeciwko stronie nie będącej stroną legitymowaną biernie, a jednocześnie wbrew swojemu obowiązkowi (art. 477 k.p.c.) nie wzywa z urzędu do udziału w sprawie strony mającej taką legitymację.