Teoria polityki handlowej - narzędzia para- i pozataryfowe Międzynarodowe stosunki gospodarcze I Teoria polityki handlowej - narzędzia para- i pozataryfowe Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Pojęcie narzędzi parataryfowych Ograniczenia w handlu niebędące cłami, a powodujące skutki identyczne do cła. Nie są uznawane za zgodne z zasadami funkcjonowania gospodarki rynkowej Większość zakazana przez WTO; stosowane niejawnie. Nie mają charakteru powszechnego Dotyczą wybranych towarów i partnerów (charakter dyskryminacyjny). Łatwiejsze do zastosowania niż cła Krótsza procedura. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Rodzaje narzędzi paratyfowych Opłaty wyrównawcze Opłaty fiskalne Opłaty specjalne Podatki Depozyty importowe Podwyższenie podstawy wymiaru cła Kontyngenty, plafony taryfowe i zawieszenie poboru cła Normy techniczne i inne Subsydia Dumping Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Opłaty wyrównawcze Cena towaru Cena wewnętrzna (progu) Opłata wyrównawcza Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Cena towaru importowanego Czas 2009/2010

Opłaty wyrównawcze - cechy Zmienność. Wysoka skuteczność. Zakazane przez WTO, w handlu rolnym zamienione na cła. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Zmienność opłat wyrównawczych jest pochodną wahań cen na rynku międzynarodowym towarów importowanych. W przypadku gdy ceny te ulegają obniżeniu, opłaty wyrównawcze rosną, w przypadku przeciwnym maleją, ponieważ punkt odniesienia, tj. ceny wewnętrzne, jest stały. Opłaty te charakteryzuje przede wszystkim wysoka skuteczność w eliminowaniu konkurencji towarów zagranicznych. Jeśli bowiem odpowiedzią importera towaru zagranicznego obłożonego cłem może być obniżka ceny dewizowej o równowartość cła (co prowadzi do neutralizacji działania cła), to od opłat wyrównawczych nie ma ucieczki; ewentualna obniżka ceny towaru importowanego zwiększa jedynie wysokość opłaty. W efekcie opłaty wyrównawcze prowadzą do szybkiego rozwoju krajowej produkcji towarów, w stosunku do których są stosowane. 2009/2010

Opłaty fiskalne i specjalne Cel: zwiększenie dochodów budżetowych. Towary nie produkowane w kraju. Niska cenowa elastyczność popytu. Towary luksusowe. Specjalne Cel: ograniczenie przywozu. Towary importowane mające substytuty krajowe. Wysoka elastyczność cenowa popytu. Opłaty konsularne, stemplowe, administracyjne. Tylko jeśli nieproporcjonalnie wysokie. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Podatki Jeśli różnią się w odniesieniu do towarów importowanych i krajowych. Mogą być stosowane selektywnie (do wybranych towarów) lub obciążać wszystkich jednakowo (np. podatek graniczny). Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Depozyty importowe Obowiązek wpłaty na specjalny, nieoprocentowany rachunek kwoty proporcjonalnej do wielkości importu. Są zwracane, jeśli nie zajdą okoliczności obciążające importera, Np. na potrzeby zabezpieczenia roszczeń reklamacyjnych. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Podwyższenie podstawy wymiaru cła Cło wymierzane od ceny wewnętrznej w kraju importującym, a nie od ceny ustalanej w transakcji handlu zagranicznego. USA – wyroby chemiczne, Kanada – ziemniaki. Zabronione przez GATT/WTO. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Kontyngenty taryfowe Określają maksymalną ilość przywozu bezcłowego lub objętego preferencyjnymi stawkami celnymi. Import poza kontyngentem jest dozwolony po zapłaceniu normalnego cła. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Plafony taryfowe Bardziej elastyczna niż w przypadku kontyngentów regulacja importu. Określona wielkość lub wartość importu bezcłowego (lub objętego preferencyjnymi stawkami celnymi), ale z możliwością jej przekroczenia przed terminem zamknięcia plafonu. Potrzebny urzędowy akt zamknięcia plafonu. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Guzek, MSG 2006, 175. 2009/2010

Zawieszenie poboru ceł Zawieszenie w całości lub w części obciążenia celnego bez stosowania ściśle określonej (jak w kontyngencie) lub orientacyjnej (jak w plafonie) granicy przywozu towaru. Surowce, półprodukty, maszyny i urządzenia inwestycyjne, art. rolno-spożywcze, których produkcja krajowa jest niewystarczająca. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Guzek, MSG 2006, 175. 2009/2010

Normy techniczne i inne Normy techniczne, sanitarne, weterynaryjne, fitosanitarne, ekologiczne, itp. Tylko jeśli przewyższają powszechnie obowiązujące standardy. Szczególnie uciążliwe są różnice w przepisach między krajami. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Subsydia Pomoc udzielana przez państwo producentom krajowym w celu obniżenia kosztów produkcji, podniesienia poziomu technicznego lub jakościowego produkcji. Krajowe. Eksportowe. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Subsydia krajowe Służą zwiększeniu lub utrzymaniu produkcji krajowej Z powodów społecznych, obronnych, itp. W celu przeciwdziałania importowi wyrobów substytucyjnych. W zasadzie dozwolone przez WTO. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Subsydia rolne w krajach rozwiniętych, 2002 i 2004 r. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Salvatore, 299 W 2004 r. UE wydała na subsydiowanie rolnictwa 133 mld USD. Subsydia w UE stanowiły 33% całkowitych przychodów w rolnictwie (w Japonii 56%). 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Subsydia eksportowe Służą podniesieniu konkurencyjności towarów eksportowanych. Premie, ulgi i ułatwienia przyznawane przedsiębiorstwom w celu zachęcenia ich do eksportu. Eksporterzy mogą obniżyć ceny swych towarów za granicą bez zmniejszania zysków. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Mechanizm działania subsydium krajowego Cena Wydatki z budżetu państwa (straty): a + b Korzyści producentów: a Strata netto: b Społeczne straty netto mniejsze niż w przypadku cła. Konsumenci nie tracą pola c (ale nie zyskuje go też rząd) i d (cena krajowa nie zmienia się). Sk Sk+s subsydium Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Cena świat. + subs. a b c d Cena światowa Dk Ilość 2009/2010

Mechanizm działania subsydium eksportowego – kraj mały Wydatki budżetowe: -b, -c, -d Producenci krajowi : +a, +b, +c Konsumenci krajowi : -a, -b Cena Skutki netto: -b, -d Sk Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 60 subsydium a b c d 40 Cena światowa Dk 20 40 80 100 Ilość Eksport Eksport subsydiowany 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Kraj duży - mechanizm działania subsydium eksportowego cena Sk z Pś+s s a b c Pś d e Pś’ Dk Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Q3 Q1 Q2 Q4 ilość E0 E Konsumenci krajowi: -a, -b Producenci krajowi: +a, +b, +c Wydatki budżetowe: -b, -c, -d Efekt terms of trade: -e Skutki netto: -b, -d , -e 2009/2010 20

Dlaczego zatem państwa subsydiują eksport? Wpływ silnego lobby producentów. Chęć promocji określonej gałęzi produkcji (np. wysokich technologii). Eksport nadwyżek towarowych. Pełniejsze wykorzystanie możliwości produkcyjnych i wzrost zatrudnienia. Przeciwdziałanie deficytowi bilansu handlowego. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Bożyk. 2009/2010

Subsydia eksportowe bezpośrednie Premie zależne od wielkości zrealizowanego eksportu. Zwrot różnicy między wyższą ceną wewnętrzną a niższą światową. Wypłaty na sfinansowanie badań rynku, reklamy, itp. Bardzo łatwo je wykryć i zneutralizować. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Subsydia eksportowe pośrednie Ułatwienia fiskalne Ulgi podatkowe. Zwrot ceł nałożonych na import surowców do produkcji. Prawo do działalności w strefach wolnocłowych. Finansowanie promocji eksportu. Informacje dla podmiotów krajowych o możliwościach eksportowych. Informacje o krajowych produktach i producentach za granicą. Ułatwienia kredytowe Obniżki oprocentowania. Wydłużenie okresu karencji. Udzielanie gwarancji rządowych. Ubezpieczenie kredytu. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Subsydia a GATT/WTO Zakazane Eksportowe Te krajowe, które są zależne od użycia do produkcji wyłącznie surowców krajowych. Nie dotyczy subsydiów rolnych. Dozwolone warunkowo Krajowe, nie naruszające interesów gospodarczych innych krajów. Dozwolone bez ograniczeń Dofinansowywanie prac badawczych, regionów zacofanych, ochrony środowiska. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Wydatki na B+R jako % PKB, 2005 r. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH WTR 2006 WTO, s. 83 Wysokość wsparcia B+R rośnie w czasie (na świecie średnio: 0,42% PKB w l. 60 i 0,85% w l. 90). Kraje rozwinięte zazwyczaj przeznaczają więcej na B+R niż kraje rozwijające się. Udział sektora prywatnego w finansowaniu B+R w krajach OECD wynosi ok. 60% (w 2003 r.), na tym samym poziomie w USA, więcej w Japonii (74%), mniej w Europie (55%). W krajach rozwijających się znacznie mniej – 40% w Brazylii w 2003 r. i 23% w Indiach w 2000 r. OECD Factbook 2008 2009/2010

Reakcja na subsydia eksportowe Wprowadzenie subsydiów dla własnych producentów. Inne narzędzia polityki handlowej, w tym: Cła wyrównawcze. Wyjątek: dobro deficytowe  brak sprzeciwu. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Cła wyrównawcze nałożone przez kraje WTO w latach 1995-2007 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH http://www.wto.org/english/tratop_e/scm_e/cvd_meas_rep_member_e.xls Usunięto kraje wobec których było tylko 1 postępowanie. 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Dumping Sprzedaż towaru za granicą poniżej ceny wewnętrznej w kraju eksportera W tym: poniżej kosztów produkcji. Finansowane przez same przedsiębiorstwa na własny rachunek. Cel: zdobycie lub utrzymanie rynku importera przez obniżkę ceny eksportowej i pokonanie konkurentów. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Rodzaje dumpingu Sporadyczny Zjawisko przejściowe, często przypadkowe. Stosowany np. przy nagłej nadwyżce towaru. Drapieżny (łupieżczy) Wyeliminowanie z rynku konkurentów, zajęcie pozycji monopolistycznej i podniesienie cen. Stały (dyskryminacja cenowa) Stosowany przez monopolistów na rynku krajowym. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Dumping a WTO Można podjąć działania antydumpingowe, gdy: gdy wprowadzenie towaru jednego kraju do obrotu handlowego drugiego kraju po cenie eksportowej niższej od wartości normalnej wyrządza istotną szkodę dla przemysłu w kraju importującym, bądź gdy w znacznym stopniu opóźnia powstanie takiego przemysłu (art. VI GATT). Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Dumping a WTO Wartość normalna: Cena podobnego produktu w zwykłym obrocie handlowym w kraju wywozu. Margines dumpingu (maks. wys. cła antydump.): Cena eksportowa - wartość normalna Sama sprzedaż dumpingowa nie jest sprzeczna z zasadami wymiany handlowej; musi wystąpić szkoda lub jej groźba, aby wszcząć postępowanie. Musi istnieć związek między dumpingiem a szkodą. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Liczba postępowań antydumpingowych w krajach WTO Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm

Kraje, które wszczęły min. 2 postępowania antydumpingowe, 2007 r. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm W przeszłości postępowania antydumpingowe wszczynały głównie kraje wysoko rozwinięte (UE, USA). Obecnie skarżącymi jest wiele krajów nowo uprzemysłowionych. Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Kraje, wobec których wszczęto min. 2 postępowania antydumpingowe, 2007 r. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Krajami wobec których wysuwano najczęściej zarzuty o dumping są głównie kraje nowo uprzemysłowione. Sporo zarzutów także wobec krajów Europy Śr. i Wsch. (w 2007 r. Rosja 6, w 2006 r. Ukraina – po 4) oraz wysoko rozwiniętych (USA, Japonia). W 2007 r. 37% wszystkich postępowań dotyczyło Chin. Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.wto.org/english/tratop_e/adp_e/adp_e.htm 2009/2010

Towary objęte postępowaniem antydumpingowym Wyroby gotowe o stosunkowo niskim stopniu przetworzenia Metale i wyroby metalowe; wyroby chemiczne; artykuły plastikowe i z gumy. Pracochłonne Tekstylia. Sprzęt elektroniczny Magnetowidy, telewizory. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Narzędzia pozataryfowe Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Pojęcie narzędzi pozataryfowych Mają na celu bezpośrednie ograniczenie obrotów towarowych z zagranicą. Z natury mają charakter dyskryminacyjny Ponieważ są stosowane selektywnie. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Rodzaje narzędzi pozataryfowych Ograniczenia (kontyngenty) ilościowe. Licencje eksportowe i importowe. Dobrowolne ograniczenia eksportu. Ograniczenia dewizowe. Zakupy rządowe. Wymóg składnika krajowego. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Ograniczenia ilościowe Główne cele: Ochrona krajowej produkcji. Poprawa bilansu płatniczego. Względy sanitarne, bezpieczeństwa (embargo). Stosowanie: Po raz pierwszy na masową skalę w l. 1929-1933. Chętnie przez Europę Zachodnią po II wojnie. Kraje rozwinięte: sektor rolny. Kraje rozwijające się: produkcja przemysłowa konkurująca z importem. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Mechanizm działania ograniczeń ilościowych Cena równowagi po wprowadzeniu kontyngentu: jak cena po nałożeniu odpowiadającego mu cła. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Kontyngent 2009/2010

Mechanizm działania ograniczeń ilościowych Poziom produkcji: jak wtedy gdy nałożymy cło. Wzrost nadwyżki producentów – pole a Produkcja Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH a Kontyngent 2009/2010

Mechanizm działania ograniczeń ilościowych Poziom konsumpcji: jak wtedy gdy nałożymy cło. Strata nadwyżki konsumentów – pole a+b+c+d Konsumpcja Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH a b c d Kontyngent 2009/2010

Mechanizm działania ograniczeń ilościowych Renta kontyngentowa: dochód powstały w wyniku sztucznego podniesienia ceny krajowej. W przypadku cła – dochód z wzrostu ceny trafiał do budżetu państwa. Renta kontyngentowa Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Kontyngent 2009/2010

Mechanizm działania ograniczeń ilościowych Podział dochodów z renty zależy od tego, jak rząd rozdysponuje licencje importowe. Rynek konkurencyjny, licencje sprzedawane na aukcji państwo wybiera najlepszą cenowo ofertę – wpływy w całości do budżetu. Renta kontyngentowa Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Kontyngent 2009/2010

Mechanizm działania ograniczeń ilościowych Licencje rozdawane Monopol po stronie popytu: importer przechwytuje całość dochodów. Monopol po stronie podaży: dochód eksporterów. Podział renty między eksporterów i importerów Renta kontyngentowa Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Kontyngent 2009/2010

Mechanizm działania ograniczeń ilościowych Straty puste (deadwight loss): tak samo jak w przypadku cła. Pole b – efekt protekcyjny. Pole d – efekt konsumpcyjny. Straty puste Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH b d Kontyngent 2009/2010

Wady ograniczeń ilościowych Początkowe efekty ograniczeń i cła są podobne. Wielkość handlu nie reaguje na zmiany rynkowe Jeśli stosujemy cło, zmiany krajowego popytu i podaży zmieniają wielkość importu. Jeśli stosujemy ograniczenie ilościowe – stała wielkość importu niezależnie od zmian rynkowych. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Wady ograniczeń ilościowych Konkurencja niedoskonała Wprowadzając ograniczenie ilościowe ogranicza się konkurencję, z którą muszą się mierzyć producenci krajowi. Pozwala im to w większym stopniu wykorzystywać ich przewagę monopolistyczną. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Wady ograniczeń ilościowych Niejednoznaczność podziału dochodów z renty kontyngentowej. Sprzedaż licencji na aukcji – dochody do budżetu państwa. Arbitralny przydział licencji – strata części lub całości dochodów z renty na rzecz importerów lub eksporterów. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Egzekwowanie ograniczeń ilościowych - licencje System licencji Zezwolenia na przywóz określonej ilości towarów. Zmniejsza ryzyko napięć. Łatwiej zadbać o interesy kraju wprowadzającego kontyngenty (dobór eksporterów). Może być kryminogenny. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Licencje importowe „Kto pierwszy ten lepszy” – według kolejności zgłoszeń Niektóre kraje wyeliminowane z rynku. Proporcjonalnie do liczby podmiotów składających wnioski. Proporcjonalnie do wartości obrotów zrealizowanych przez podmioty składające wnioski. Sprzedawane na aukcjach. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Ograniczenia ilościowe a GATT/WTO Niezgodne z postanowieniami GATT. Większość usunięto w l. 60. Możliwość stosowania w ściśle określonych sytuacjach (klauzule ochronne): ogólna klauzula ochronna (nadmierny import), klauzula bilansu płatniczego, ogólne wyjątki (dla celów pozaekonomicznych), klauzula bezpieczeństwa narodowego. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Praktyka – klauzula bezpieczeństwa narodowego Szwecja, 1975 r. Kontyngenty importowe na obuwie – „bo przemysł krajowy musiał zapewnić, że krajowi nie zabraknie butów w czasie wojny” Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dobrowolne ograniczenia eksportu Pojawiły się w l. 60., najszerzej stosowane w l. 70 i 80. Zwiększony import towarów przemysłowych z Japonii i krajów nowo uprzemysłowionych Stal, samochody, statki. Oraz innych krajów rozwijających się i Europy Środkowej i Wschodniej Tekstylia, odzież, narzędzia i wyroby elektroniczne. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dobrowolne ograniczenia eksportu Pojawiły się w l. 60., najszerzej stosowane w l. 70 i 80. Naciski rodzimych producentów, aby rząd skuteczniej ich chronił przed tanim, masowym importem. Cła – niski poziom + możliwość incydencji. Kontyngenty ilościowe – w zasadzie zabronione. Rozwiązanie: dobrowolne ograniczenia eksportu. WTO – zakazała ich stosowania. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dobrowolne ograniczenia eksportu Voluntary export restraints (VER) Inicjator: kraj importujący. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dobrowolne ograniczenia eksportu Dlaczego eksporter zgadza się na VER-y? Interesy polityczne. Długookresowy interes gospodarczy. Aby nie pogarszać sytuacji partnera będącego kluczowym rynkiem zbytu. Usankcjonowanie swojej obecności na danym rynku. Uniknięcie bardziej dotkliwych narzędzi polityki handlowej. Możliwość uzyskania wyższej ceny. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Mechanizm działania VER-ów Strata konsumentów: a+b+c+d Korzyści producentów: a Korzyści eksportera: c Straty puste: b+d Straty netto gospodarki: b+d+c Kraj – importer wymuszający VER-y Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH a b c d VER 2009/2010

VER-y w praktyce GATT– handel tekstyliami i odzieżą 1955 Japonia wprowadza ograniczenia w eksporcie (VER) tekstyliów bawełnianych wysyłanych do USA. Ograniczenia te są kontynuowane w 1956. 1956-1960 Wielka Brytania narzuca dobrowolne ograniczenia w eksporcie tekstyliów bawełnianych z Hongkongu, Indii i Pakistanu. 1961 Przemysł tekstylny i odzieżowy USA uzależnia poparcie dla Rundy Kennedy’ego od przejściowych restrykcji mających zapobiec „destrukcji rynku”, spowodowanej zalewem importu z tanich krajów. Krótkoterminowe porozumienie w sprawie tekstyliów bawełnianych, wynegocjowane w lipcu 1961 roku. 1962 Długoterminowe porozumienie w sprawie handlu tekstyliami bawełnianymi (LTA); nakłada pięcioprocentowy limit wzrostu importu produktów bawełnianych i poddaje znaczną część handlu Północ- Południe systemowi handlu sterowanego. 1973 Administracja USA skłania najważniejsze kraje rozwijające się będące eksporterami tekstyliów do zaakceptowania „Porozumienia wielowłóknowego” (MFA). Porozumienie to ogranicza roczną stopę wzrostu importu tekstyliów i odzieży do 6 procent.

VER-y w praktyce GATT– handel tekstyliami i odzieżą 1977 Uzgodnienie przedłużenia na okres pięcioletni MFA-II. 1982 Wynegocjowanie MFA- III, przedłużającego porozumienie o dalsze pięć lat. 1985 Kraje rozwijające się objęte porozumieniem MFA powołują Międzynarodowe Biuro Tekstyliów i Odzieży (International Textile and Clothing Bureau), mające doprowadzić do eliminacji porozumienia i powrotu spraw handlu tekstyliami i odzieżą do GATT. 1986 MFA przedłużone do 1991 r. (MFA-IV). 1991 MFA ponownie przedłużone do 1994 roku (MFA-V). 1995 Porozumienie Rundy Urugwajskiej w sprawie tekstyliów i odzieży (ATC) ustanawia reguły dla procesu przejściowego, mającego doprowadzić w 2005 r. do pełnego zintegrowania handlu tekstyliami i odzieżą z systemem GATT. 2005 Wygaśnięcie ATC 1 stycznia 2005 roku. Koniec możliwości stosowania ograniczeń w handlu tekstyliami i odzieżą.

VER-y na samochody z Japonii do USA 1977-1981 Spadek produkcji samochodów w USA o 1/3 Wzrostu udziału importowanych samochodów z 18 do 29% Strata 300 tys. miejsc pracy w sektorze motoryzacyjnym. Porozumienie z Japonią Ograniczenie eksportu samochodów do USA. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

VER-y na samochody z Japonii do USA 1981-1985 Restrukturyzacja przemysłu samochodowego w USA – obniżka kosztów produkcji, wyższa jakość. Nie obniżono cen. Z niższych kosztów nie skorzystali konsumenci  producenci zarejestrowali wzrost zysków. Japonia skorzystała na wyższych cenach eksportując droższe samochody i uzyskując wyższe zyski. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

VER-y na samochody z Japonii do USA 1981-1985 Zyski amerykańskich i japońskich producentów kosztem amerykańskich konsumentów Cena amerykańskiego samochodu wyższa o 660$, japońskiego – o 1300$ w 1984 r. (14% drożej niż bez restrykcji). Całkowity koszt porozumienia dla konsumentów – ok.16 mld $ w l. 1981-1984. Straty netto (po uwzględnieniu korzyści producentów) – ok. 3 mld $. Zachowano 44 tys. miejsc pracy w sektorze samochodowym kosztem 100 tys. $ za każde z nich. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

VER-y na samochody z Japonii do USA Kolejne lata Japonia jednostronnie limitowała swój eksport do ok. 2,3 mln sztuk rocznie w l. 1986-91 i 1,7 mln później. Rozwinęła produkcję w USA (w 1996 r. 23% amerykańskiego rynku samochodowego (2 mln sztuk), w 2004 r. – 29%). Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

VER-y na samochody z Japonii do USA Kierowanie na rynek amerykański droższych klas samochodów, specjalne modele na ten rynek (Lexus). „It was pretty weird to have to tell a guy who's last name is Toyoda that his family name wasn't good enough for a luxury-car line”. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Wady VER-ów Mniej wydajne w limitowaniu importu niż ograniczenia ilościowe Opór ze strony eksporterów. Sprzedaż wyższych jakościowo i droższych wersji produktów. Mniejsi eksporterzy nie objęci ograniczeniami eksportu. Renta przypada zagranicznemu producentowi. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Skutki stosowania najważniejszych narzędzi polityki handlowej Wyszczególnienie Cło Subsydium eksportowe Kontyngent ilościowy Dobrowolne ograniczenie eksportu Nadwyżka producenta Rośnie Nadwyżka konsumenta Spada Przychody rządu Rosną Spadek  rosną wydatki Niejednoznaczny (wzrost jeśli sprzedaż licencji, bez zmian w innym przypadku) Bez zmian (renta dla zagranicznych eksporterów) Ogólny dobrobyt kraju Niejednoznaczny (spada w kraju małym) 2009/2010

Zakupy rządowe (publiczne) Udzielanie pierwszeństwa producentom krajowym, jeśli zakupu produktów dokonuje rząd. Zamówienia rządowe w wielu państwach to 5% i więcej dochodu narodowego. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Zakupy rządowe jako % PKB w wybranych krajach UE 1993 2003 2005 Łotwa : 9,76 Polska 7,62 Estonia 7,05 Węgry 6,77 Słowacja 6,38 Grecja 3,43 4,89 5,24 Hiszpania 1,03 3,41 4,30 Litwa 3,58 Wielka Brytania 2,23 7,32 3,56 Cypr 3,52 Finlandia 0,03 2,52 3,29 Szwecja 0,12 3,66 3,27 Słowenia 3,22 Francja 0,75 3,71 2,99 UE (15) 0,97 3,49 2,77 Eurostat, Economy and Finance, Governement statistics

Zakupy rządowe jako % PKB w wybranych krajach UE 1993 2003 2005 Włochy 0,85 2,67 2,68 Czechy : Irlandia 1,59 2,32 2,59 Luksemburg 1,05 2,08 2,46 Belgia 0,81 2,60 Dania 1,90 2,35 2,21 Portugalia 1,70 2,14 Austria 0,03 2,65 1,98 Holandia 1,71 1,62 Niemcy 0,54 1,81 1,61 Malta 1,06 Eurostat, Economy and Finance, Government statistics Źródło: Eurostat

Zakupy rządowe (publiczne) Małe kraje zamawiają przeciętnie więcej na rynkach międzynarodowych, niż kraje duże. Częste praktyki dyskryminujące dostawców zagranicznych. W UE-15 w 2005 r. dla dostawców zagranicznych dostępne średnio ok. 17% zamówień publicznych, Grecja 50%, Holandia – 7%. Brak przejrzystości procesu zamówień zwiększa ryzyko korupcji. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Zakupy rządowe a GATT/WTO Porozumienie w sprawie zamówień rządowych (GPA) – Runda Urugwajska Kilkustronne, dobrowolne. 39 sygnatariuszy (w tym UE-27 jako 1), głównie kraje rozwinięte. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Członkowie GPA W zasadzie wyłącznie kraje rozwinięte: 27 państw UE, 4 kraje EFTA (Islandia, Lichtenstein, Norwegia, Szwajcaria), Japonia, Kanada, USA. Kraje rozwijające się: Aruba (Holandia), Izrael, Korea Południowa, Singapur, Hongkong. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Zasady GPA Niedyskryminacja. Traktowanie narodowe. Przejrzystość. Dotyczą nie tylko importu, ale i utworzonych filii firm zagranicznych. Otwieranie dostępu do rynku zamówień publicznych na zasadzie wzajemności. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Zakres GPA Jednostki zamawiające: Centralne podmioty państwowe. Podmioty średniego szczebla. Pozostałe podmioty (w tym służby komunalne). Przedmiot zamówień: Towary Określone w aneksie usługi Określone w aneksie usługi budowlane Dotyczy kontraktów przekraczających pewne ustalone wartości progowe. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010 Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH

Wymóg składnika krajowego Zobowiązanie krajowych importerów dóbr finalnych do pokrywania określonej wielkości popytu zakupami na rynku wewnętrznym. Niezgodne z WTO – TRIMS (towary). Stosowane np. w kinematografii francuskiej i muzyce kanadyjskiej (określone proporcje między produkcjami zagranicznymi i krajowymi emitowanymi w kinach, TV, radio). Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Wymóg składnika krajowego Żądanie od producentów, aby pokrywali określoną część popytu na podzespoły i części na rynku wewnętrznym (przepisy domieszkowe). Szczególnie w przemyśle samochodowym. Niezgodne z WTO – TRIMS (towary). Ale: dozwolone stosowanie reguł pochodzenia. Umożliwiają kontrolę dostępu na warunkach preferencyjnych do obszaru zintegrowanego. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Reguły pochodzenia Zasady określające, jaka część wartości produktu sprzedawanego na warunkach preferencyjnych musi być dodana na obszarze ugrupowania integracyjnego. NAFTA: wysokie cła na wyroby finalne i niskie na podzespoły zachęcają do tworzenia montowni w jednym z krajów ugrupowania integracyjnego (Meksyk) i eksportu wyrobów gotowych do innych krajów ugrupowania (USA, Kanada) Zapobiegają temu reguły pochodzenia. Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH Reguły pochodzenia Określanie miejsca pochodzenia: Reguła zmiany pozycji taryfowej lub określony procentowo udział wartości nowo dodanej (np. w NAFTA w przemyśle samochodowym: 60%). Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010

Minimalne wymogi eksportowe Zobowiązanie producentów krajowych do eksportu określonej części produkcji. W okresach trudności z deficytem bilansu handlowego. Efekt zbliżony do dumpingu – producent obniża cenę eksportową kosztem konsumentów krajowych. Zakazane przez WTO – TRIMS (towary). Dr Andżelika Kuźnar, IMSG, SGH 2009/2010