Zadania i rola Państwowej Inspekcji Pracy po otwarciu niemieckiego rynku pracy dla obywateli polskich od 1 maja 2011 r. marzec 2011 r. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

ROLA PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI PRACY Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej. 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

USTAWOWE ZADANIA nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów bhp kontrola legalności zatrudnienia prewencja, promocja i doradztwo inne (w tym współdziałanie z organami nadzoru nad warunkami pracy oraz współpraca międzynarodowa) 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

ZAKRES PODMIOTÓW PODLEGAJĄCYCH KONTROLI PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI PRACY Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają pracodawcy – a w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontroli legalności zatrudnienia, także przedsiębiorcy nie będący pracodawcami, na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne, tym przez osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia tej pracy. 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

KONTROLA AGENCJI ZATRUDNIENIA dopełnienie wymogów rejestracyjnych; przestrzeganie zasad prowadzenia agencji zatrudnienia; przestrzeganie zakazu dyskryminacji; dopełnienie obowiązków informacyjnych; opłacanie składek na Fundusz Pracy 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

ZAKRES TERYTORIALNY KONTROLI PIP Kontroli PIP podlegają pracodawcy i przedsiębiorcy, prowadzący działalność na terenie Polski. Główny Inspektor Pracy może wyznaczyć inspektora pracy do wykonywania określonych czynności kontrolnych i stosowania środków prawnych poza terytorium RP, gdzie stosunek pracy podlega przepisom polskiego prawa pracy. 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6

SKARGI DOTYCZĄCE NARUSZANIA PRAW PRACOWNICZYCH PRZEZ NIEMIECKICH PRACODAWCÓW W 2010 r. do Głównego Inspektoratu Pracy wpłynęło 5 skarg Polaków zatrudnionych przez niemieckich pracodawców. Co do zasady, nie ma możliwości podejmowania kontroli przez inspektorów pracy w podmiotach zlokalizowanych na terenie Niemiec, w których polscy obywatele podejmują pracę. Z informacji otrzymanych od niemieckiej instytucji łącznikowej wynika, że indywidualne roszczenia pracownicze są kwalifikowane jako sprawy z zakresu prawa cywilnego. W Niemczech organem kompetentnym do rozstrzygania tego rodzaju spraw jest sąd pracy. 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7

PIP jako instytucja łącznikowa dla celów realizacji dyrektywy 96/71/WE 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8

DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW - DEFINICJA Delegowanie pracowników – czasowa zmiana miejsca wykonywania pracy. Delegowanie może nastąpić w szczególności na podstawie odrębnego porozumienia zawartego z pracownikiem (tzw. „porozumienie zmieniające”) albo na podstawie polecenia podróży służbowej. 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9

DELEGOWANIE PRACOWNIKÓW - DEFINICJA Delegowanie – skierowanie pracownika przez pracodawcę do pracy za granicą: w związku z realizacją umowy zawartej przez tego pracodawcę z podmiotem zagranicznym, w zagranicznym oddziale (filii) tego pracodawcy, u zagranicznego pracodawcy użytkownika, o ile pracodawca, który deleguje pracownika ma status agencji pracy tymczasowej. 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10

SKALA DELEGOWANIA POLSKICH PRACOWNIKÓW DO PAŃSTW UE/EOG Formularze E 101 wystawione od stycznia do grudnia 2009 r. Dla pracowników Dla osób prowadzących działalność na własny rachunek Razem Łącznie 192.736 15.835 208.571 w tym do Niemiec 98.770 8.244 107.014 Formularze E 101 wystawione od stycznia do grudnia 2008 r. Dla pracowników Dla osób prowadzących działalność na własny rachunek Razem Łącznie 218.069 13.688 231.757 w tym do Niemiec 105.147 6.996 112.143 Źródło: dane Zakładu Ubezpieczeń Społecznych 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11 11

PIP JAKO INSTYTUCJA ŁĄCZNIKOWA Do zadań Państwowej Inspekcji Pracy należy współpraca z urzędami państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego, odpowiedzialnymi za nadzorowanie warunków pracy i zatrudnienia, w szczególności: udzielanie informacji o warunkach zatrudnienia pracowników skierowanych do wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego UE/EOG, na określony czas, przez pracodawcę mającego swoją siedzibę w RP, informowanie o stwierdzonych wykroczeniach przeciwko prawom pracowników skierowanych do wykonywania pracy na terytorium RP na określony czas przez pracodawcę mającego siedzibę w państwie będącym członkiem UE/EOG, wskazywanie organu nadzoru nad rynkiem pracy, właściwego do udzielania żądanej informacji ze względu na zakres jego działania. 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12

WYMIANA INFORMACJI PIP Z URZĘDAMI PAŃSTW CZŁONKOWSKICH UE/EOG 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13 13

REALIZOWANIE ZADAŃ INSTYTUCJI ŁĄCZNIKOWEJ 4 tygodnie na udzielenie odpowiedzi (Standards of Cooperation) Główny Inspektorat Pracy okręgowy inspektorat pracy kontrola okręgowy inspektorat pracy kontrola okręgowy inspektorat pracy kontrola 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14

POROZUMIENIA ZAWIERANE PRZEZ PIP Państwowa Inspekcja Pracy podpisała 10 porozumień o współpracy z urzędami państw członkowskich UE odpowiedzialnymi za nadzorowanie warunków pracy i zatrudnienia, w tym 7 porozumień, które dotyczą współpracy w zakresie wymiany informacji odnośnie do delegowania pracowników, zawartych z: Holandią, Norwegią, Belgią, Portugalią, Luksemburgiem, Bułgarią, Hiszpanią 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15

REALIZOWANIE ZADAŃ INSTYTUCJI ŁĄCZNIKOWEJ Prowadzenie korespondencji w językach: angielskim niemieckim francuskim hiszpańskim włoskim 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16

WSPÓŁPRACA ŁĄCZNIKOWA PIP Z URZĘDAMI PAŃSTW CZŁONKOWSKICH UE/EOG Wymiana informacji z instytucjami łącznikowymi państw UE/EOG dotyczących delegowania pracowników objęła: 2006 – 108 spraw, 2007 – 185 spraw, w tym 30 spraw skierowanych przez stronę polską, 2008 – 185 spraw, w tym 55 spraw skierowanych przez stronę polską, 2009 – 158 spraw, w tym 78 spraw skierowanych przez stronę polską, 2010 – 122 sprawy, w tym 54 sprawy skierowane przez stronę polską. 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17

WSPÓŁPRACA PIP Z URZĘDAMI PAŃSTW CZŁONKOWSKICH UE/EOG Wymiana informacji z instytucjami łącznikowymi państw UE / EOG dotyczących innych zagadnień, w tym pracowników niedelegowanych objęła: 2007 – 47 spraw, w tym 45 spraw skierowanych przez stronę polską, 2008 – 83 sprawy, w tym 78 spraw skierowanych przez stronę polską, 2009 – 112 spraw, w tym 88 sprawy skierowane przez stronę polską, 2010 – 82 sprawy, w tym 68 spraw skierowanych przez stronę polską. 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18

WSPÓŁPRACA PAŃSTW UE/EOG Z PIP W 2010 roku najwięcej spraw skierowały do Głównego Inspektoratu Pracy instytucje łącznikowe z następujących krajów: 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19

WSPÓŁPRACA PIP Z PAŃSTWAMI UE/EOG W 2010 roku Główny Inspektorat Pracy skierował najwięcej spraw do instytucji łącznikowych z następujących krajów: 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

WSPÓŁPRACA Z PAŃSTWAMI UNII EUROPEJSKIEJ Pytania najczęściej kierowane do Państwowej Inspekcji Pracy: Czy przedsiębiorstwo działa legalnie na terytorium Polski ? Czy przedsiębiorstwo prowadzi znaczącą działalność gospodarczą na terytorium Polski ? Czy przedsiębiorstwo zatrudnia delegowanych pracowników w ramach stosunku pracy ? W jakim sektorze przedsiębiorstwo prowadzi działalność gospodarczą ? Czy przedsiębiorstwo świadczy usługi w zakresie pracy tymczasowej, a jeżeli tak to czy zostało wpisane do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia ? 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21

WSPÓŁPRACA Z PAŃSTWAMI UNII EUROPEJSKIEJ Pytania najczęściej kierowane do Państwowej Inspekcji Pracy (c.d.): Jaki system czasu pracy i jaka dobowa norma czasu pracy obowiązują pracowników delegowanych ? Inne warunki zatrudnienia w okresie oddelegowania, w tym: wymiar urlopu płatnego w skali rocznej, wysokość wypłacanego i deklarowanego wynagrodzenia oraz podstawy do wyliczenia wynagrodzenia, stawki wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22

WSPÓŁPRACA Z REPUBLIKĄ FEDERALNĄ NIEMIEC Państwowa Inspekcja Pracy współdziała z niemiecką instytucją łącznikową, tj. z: Federalną Dyrekcją ds. Finansów West, Wörthstraße 1-3, 50668 Köln Deutschland 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23 23

WSPÓŁPRACA Z REPUBLIKĄ FEDERALNĄ NIEMIEC W 2010 R. 20 spraw przekazanych przez PIP do niemieckiej instytucji łącznikowej, w tym: - 16 wniosków dotyczących polskich pracowników delegowanych do pracy na terytorium Niemiec, - 3 sprawy dotyczące skarg obywateli polskich, którzy podjęli pracę w Niemczech za pośrednictwem agencji zatrudnienia (nie byli delegowani w ramach świadczenia usług), - prośba o pomoc w uzyskaniu zaświadczeń potwierdzających okres zatrudnienia w Niemczech. 1 sprawa - skierowana do PIP przez Okręg Administracyjny Stuttgart, Wydział ds. Środowiska (dotyczyła m.in. kwalifikacji poszkodowanego w wypadku śmiertelnym polskiego pracownika delegowanego do pracy w Niemczech). 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24 24

WSPÓŁPRACA Z REPUBLIKĄ FEDERALNĄ NIEMIEC Tematyka spraw kierowanych przez stronę polską w 2010 r. W zakresie skarg pracowników delegowanych do pracy w Niemczech, przesłanych do niemieckiej instytucji łącznikowej, strona polska wnioskowała o weryfikację zarzutów, takich jak: naruszanie przepisów o czasie pracy, w tym nierzetelne prowadzenie ewidencji przepracowanych godzin (podwójna ewidencja), praca po 11-13 godzin na dobę, nieudzielanie dni wolnych, praca ponad siły pracowników, nieprawidłowości w kwestii wypłacania wynagrodzenia za pracę, w tym minimalnego obowiązującego w Niemczech, nieewidencjonowanie pracy w godzinach nadliczbowych i niewypłacanie wynagrodzenia za te godziny, naruszanie przepisów bhp (nieodpowiednie warunki pracy, nierejestrowanie wypadków przy pracy, brak badań lekarskich oraz uprawnień do obsługi maszyn, niewyposażenie pracowników w odzież i obuwie robocze itp.), mobbing i dyskryminacja, niewłaściwe warunki zakwaterowania pod względem higieniczno-sanitarnym. 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25

WSPÓŁPRACA Z REPUBLIKĄ FEDERALNĄ NIEMIEC Tematyka spraw kierowanych przez stronę polską w 2010 r. – cd. W przypadku 4 spraw strona polska zwróciła się do niemieckiej instytucji łącznikowej z prośbą o informacje związane z wypadkami przy pracy, którym na terenie Niemiec ulegli delegowani Polacy. Zarzuty zawarte w 3 skargach pracowników „niedelegowanych” dotyczyły niemieckiego pracodawcy i obejmowały zagadnienia wynagrodzeń za pracę, czasu pracy, warunków zatrudnienia i zakwaterowania oraz niewłaściwego traktowania pracowników. 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26 26

PODSUMOWANIE WSPÓŁPRACY ŁĄCZNIKOWEJ W 2010 r. w ramach współpracy z niemiecką instytucją łącznikową sprawy kierowała przede wszystkim strona polska, tj. Państwowa Inspekcja Pracy. Niemiecka instytucja łącznikowa, ze względu na odmienny od PIP zakres kompetencji, w większości przypadków przekazywała otrzymane sprawy zgodnie z właściwością do innych niemieckich instytucji i urzędów (np. Urzędu ds. Ochrony Konsumentów, Urzędu Ochrony Pracy i Środowiska, Landowego Urzędu Środowiska, Gospodarki Wodnej i Nadzoru nad Działalnością Gospodarczą, Głównego Urzędu Rejencji itd.). Z odpowiedzi wpływających do Państwowej Inspekcji Pracy z reguły wynika, że strona niemiecka nie potwierdza zarzutów zawartych w skargach bądź nie jest właściwa do ich rozstrzygnięcia - pozostawiając pracownikowi jedynie drogę sądową. Szereg przekazanych spraw pozostaje nadal w toku rozpatrywania przez ww. instytucje i urzędy. 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27

INNE INSTYTUCJE ŁĄCZNIKOWE W POLSCE Ministerstwo Finansów (podatki) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ubezpieczenia społeczne) 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28

UMOWY BILATERALNE Umowa z dnia 31 stycznia 1990 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Federalnej Niemiec o oddelegowaniu pracowników polskich przedsiębiorstw do realizacji umów o dzieło 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29

DANE LICZBOWE DOT. KONTYNGENTU Okres obliczeniowy Limit ogółem w osobach Wykorzystanie w osobach % 2006/2007 12.740 7.525 59% 2007/2008 13.980 5.869 42% 2008/2009 14.670 5.761 39% 2009/2010 6.273 43% 2010/30.04.2011 Dane obrazują średnioroczną liczbę osób delegowanych przez polskich pracodawców w każdym okresie obliczeniowym do realizacji umów o dzieło w zakresie prac: budowlanych, okołobudowlanych, izolacyjnych, konserwacji zabytków i innych (budownictwo górnicze, kamieniarstwo). Źródło: dane Ministerstwa Gospodarki RP 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30

STATUS PRACOWNIKÓW DELEGOWANYCH DO NIEMIEC PO OTWARCIU RYNKU PRACY Pracownicy delegowani do Niemiec do dnia 30 kwietnia 2011 r. w ramach umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Federalnej Niemiec o oddelegowaniu pracowników polskich przedsiębiorstw do realizacji umów o dzieło będą mogli po tym terminie kontynuować wykonywanie pracy w ramach swobody świadczenia usług, obowiązującej w Unii Europejskiej zgodnie z art. 49 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską (art. 56 Traktatu o Funkcjonowaniu UE). 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31

ZADANIA I ROLA PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI PRACY PO OTWARCIU NIEMIECKIEGO RYNKU PRACY Wymiana informacji z niemiecką instytucją łącznikową o konkretnych przypadkach: delegowania obywateli polskich do Niemiec z naruszeniem prawa, polskich agencji zatrudnienia oferujących zatrudnienie w Niemczech z naruszeniem przepisów dotyczących pośrednictwa pracy. Powyższe informacje posłużą Inspekcji Pracy do: odpowiedniego ukierunkowania działań kontrolnych na terenie Polski przede wszystkim wobec podmiotów, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie występowania nieprawidłowości (np. prowadzenie nielegalnego pośrednictwa pracy, zatrudnianie „na czarno”, nieprzestrzeganie praw pracowniczych), inicjowania czynności kontrolnych u pracodawców – przez właściwe organy inspekcyjne w Niemczech. 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32 32

DZIAŁANIA PREWENCYJNO – INFORMACYJNE Działania prewencyjno – informacyjne adresowane głównie do: podmiotów delegujących obywateli polskich do pracy na terenie Niemiec oraz agencji pośrednictwa do pracy u pracodawców niemieckich, pracowników podejmujących zatrudnienie w Niemczech. 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33 33

Dziękuję za uwagę Jarosław Leśniewski Dyrektor Departamentu Legalności Zatrudnienia 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34 34