Projekt systemowy współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet IX, Działanie 9.4. Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty www.nauczyciele.org.pl

Rozpoznawanie talentów dziecka

Co to znaczy „zdolne”, „utalentowane”?

UCZEŃ ZDOLNY W rozumieniu społecznym to uczeń, który ma wzorowe zachowanie i najwyższe oceny z przedmiotów szkolnych W rozumieniu psychologicznym to taki, który ma wysoki iloraz inteligencji, duże osiągnięcia oraz wysokie zdolności twórcze na różnych płaszczyznach

Zdolny= utalentowany? Terminy używane zamiennie „zdolny”- dla określenia dziecka o wyjątkowych zdolnościach w wielu dziedzinach, „utalentowany” odnosi się do dziecka wykazującego szczególne predyspozycje w jednym lub w dwóch spokrewnionych ze sobą kierunkach.

Kim jest geniusz? To pojęcie jest zarezerwowane dla człowieka, którego dzieło okazało się przełomowe dla dalszego rozwoju i postępu cywilizacyjnego - w nauce, technice, kulturze, życiu społecznym. Geniuszem np. w fizyce okazał się Einstein, w medycynie - Pasteur, w astronomii - Kopernik itd. Współcześnie prace i odkrycia takich ludzi honoruje się nagrodą Nobla.

Czy mózgi geniuszy różnią się od mózgu zwykłych ludzi?

Jak rozpoznać talent i zdolności u dziecka?

Cechy ogólne dziecka uzdolnionego ( nie musi wykazywać ich wszystkich) Uczy się chętnie i łatwo; Ma dobrą pamięć; Posiada rozległą wiedzę ogólną; Zadaje mnóstwo sondujących problem pytań; Zagłębia się w szczególnie interesujące go dziedziny i zajęcia; Wykazuje dużą ciekawość; Ma żywą i twórczą wyobraźnię; Ma niezwykłe i autentyczne poczucie humoru; Jest perfekcjonistą.

Cechy ogólne dziecka uzdolnionego Z rozmysłem stawia sobie nowe wyzwania i wyszukuje problemy do rozwiązania; Posługuje się poprawnym językiem i wyszukanym słownictwem; Woli pracować samodzielnie; Ma wiele własnych pomysłów i rozwiązań różnych problemów; Łatwiej i prędzej nawiązuje kontakty z ludźmi; Ma wysokie wymagania względem siebie i innych

Cechy ogólne dziecka uzdolnionego Znajduje przyjemność, jak i wyzwanie w czysto intelektualnych dążeniach; Potrafi wykazać zdolności przywódcze już we wczesnym wieku; Wykazuje wzmożoną i głęboką wrażliwość na cudze i własne uczucia; Jest idealistą, z dużym poczuciem sprawiedliwości; Wykazuje niezwykłą emocjonalną głębię i intensywność uczuć i zachowań; Wykazuje wysoki poziom oceny moralnej.

Charakterystyka cech częściej występujących. Koncentracja Zabawa Poczucie humoru Wrażliwość na innych Niezależność w działaniu i nauce Nuda Język Hobby Wiedza Cechy fizyczne

Zdolny nie znaczy doskonały

Dzieci zdolne mogą przejawiać negatywne zachowania: Niecierpliwość i brak tolerancji w stosunku do jednostek, które nie mogą za nimi „nadążyć”; Brak akceptacji własnego wizerunku ( obawa, że ich umiejętności zostaną odebrane jako popisywanie się); Wykorzystanie żartów albo cynizmu jako broni do krytykowania lub pokpiwania sobie z innych dzieci; Niezdolność akceptowania opinii innych wynikająca z ignorancji lub ustępliwości; Upór; Obojętność na zasady dobrego wychowania i nieuleganie autorytetom; Hałaśliwość i pretensjonalność;

Dzieci zdolne mogą przejawiać negatywne zachowania: Kłótliwość; Niechęć do współpracy lub współuczestnictwa; Egocentryzm; Żywy temperament; Frustracja z powodu zbyt mało ambitnych zadań; Poczucie wyizolowania, niezrozumienia czy niepoważnego traktowania przez innych; Nadmierne zużycie energii na jednym polu lub w obszarze zainteresowań; Nieumiejętność pogodzenia się z niemożnością osiągnięcia nierealnych celów.

Różne typy talentów

Zdolności twórcze Każdy, kto jest twórczy, jest zdolny; Nie każdy, kto jest zdolny jest twórczy. Ludzie twórczy mają pewne dające się zauważyć cechy:

Wrażliwość Łatwość wprowadzania zmian Doskonała pamięć Duża zdolność obserwacji ogółów i szczegółów Silne wyczucie estetyki Nieprzywiązywanie wagi do dyscypliny i drobiazgowości Duża pewność siebie i rozwinięte poczucie własnej wartości Impulsywność i pogoda ducha Zdolność łatwego relaksowania się Duże poczucie humoru

Określanie obszaru talentu Talent artystyczny Talent twórczy Talent aktorski Talent muzyczny Talent matematyczny Talent przywódczy Talent sportowy Talent pisarski Talent naukowy Talent techniczny

Talent artystyczny Dużo rysuje, maluje, lepi z gliny lub plasteliny, odtwarzając różne przedmioty z otaczającego je świata; Oryginalność w doborze tematów, technik, kompozycji czy materiałów oraz chęć eksperymentowania; Wykorzystuje sztukę do wyrażania swoich uczuć; Okazuje zainteresowanie dziełami sztuki; Zauważa szczegóły i barwy, których mogą nie dostrzegać inne dzieci; Docenia, krytykuje i uczy się na pracy innych.

Talent twórczy Pełen pomysłów i inwencji twórczej; Wymyśla oryginalne dzieła: opowiadania, sztuki, gry, piosenki itp.; Wykorzystuje znane materiały i środki w nowy, niezwykły sposób; Chętnie eksperymentuje i sprawdza hipotezy; Zadaje dużo pytań stawianych zwykle przez starszych lub dorosłych; Jest elastyczne w wymyślaniu oraz otwarte na nowe pomysły i metody; Jest wytrwałe w każdym podejmowanym przez siebie przedsięwzięciu; Lekceważy konwencjonalne sposoby i metody; Może się ubierać lub zachowywać w sobie tylko właściwy sposób.

Talent aktorski Przejawia zdolność odgrywania ról lub lubi zabawy mimiczne; Zgłasza się do przedstawień; Pisze oryginalne scenariusze i dyryguje innymi „aktorami”; Wnikliwie obserwuje zachowania innych ludzi; Interesuje się wszystkimi aspektami teatru, filmu, radia czy telewizji; Potrafi z ekspresją operować głosem; Porozumiewa się za pomocą gestów, ruchu i wyrazy twarzy.

Talent muzyczny Często dziecko pochodzi z rodziny o tradycjach muzycznych; Na naturalny słuch muzyczny oraz wyczucie rytmu i natężenia dźwięku; Autentyczny entuzjazm, chęć do nauki gry na jakimś instrumencie oraz zdolność do długotrwałej koncentracji; Lubi czytać o muzyce, kompozytorach i muzykach; lubi chodzić na koncerty i inne przedstawienia muzyczne; Dobrze śpiewa (choć nie zawsze) i umie śpiewać w chórze; Słucha różnych gatunków muzyki; Używa muzyki do wyrażania różnego rodzaju uczuć i przeżyć; Wymyśla oryginalne melodie; Gra dobrze na jednym lub kilku instrumentach; Szybko opanowuje technikę gry na tych instrumentach.

Talent matematyczny Od najmłodszych lat szybko operuje cyframi i liczbami; Oblicza wszystko raczej skrótami niż długimi nudnymi sposobami; Prawdziwe zainteresowanie matematyką, geometrią; Jasno formułuje myśli i nie jest zbyt rozmowne; Jest perfekcjonistą; Często gra w szachy lub muzykuje; Żąda konkretnych dowodów; nie ufa ani własnej ani cudzej intuicji; Potrafi uogólniać, widzi problem na ogólnym tle; Wykazuje wytrwałość i upór w rozwiązywaniu zadań: „prawie dobrze” go nie zadowala.

Talent przywódczy Potrafi manipulować innymi; Ma silne poczucie sprawiedliwości społecznej; Potrafi zaszczepić innym entuzjazm do pomysłu lub projektu; Ma silne poczucie lojalności grupowej lub indywidualnej; W zajęciach grupowych ciągle znajduje się w centrum uwagi; Inne dzieci uznają go za przewodnika; Potrafi przystosować się do nowej sytuacji i w ten sposób przezwycięża niepowodzenia czy tragedie losowe; Okazuje innym cierpliwość i tolerancję; Jest bardzo pewny siebie; Uwielbia odgrywać rolę przywódcy i być na czele; Potrafi kontrolować przebieg zabawy w grupie.

Talent sportowy Rozpiera go energia; Potrzebuje dużej aktywności ruchowej; Ostro rywalizuje w grach i zabawach; Szybko „łapie” zasady gry i potrafi wpływać na grę zespołu; Za każdym razem wyróżnia się w grach i sportach; Wyróżnia się doskonałą koordynacją ruchów, porusza się z gracją, szybko rozwija się motorycznie; Lubi zabawy na powietrzu; Chętnie wykonuje różne ćwiczenia fizyczne; Z powodzeniem rywalizuje w sporcie z dziećmi starszymi od siebie; Bardzo chętnie czyta wiadomości sportowe lub artykuły o gwiazdach sportu.

Talent pisarski Czyta płynnie od wczesnego dzieciństwa; Czyta z przyjemnością i zrozumieniem; Wyprzedza rówieśników w umiejętności i czytania i pisania; Z łatwością potrafi wymyślać logiczne i ciekawe opowiadania; Pisze historyjki z niezwykłym i nieoczekiwanym zakończeniem; Używa szczegółów, aby wzbogacić i uwiarygodnić opowiadanie; W tym, co pisze, nigdy nie odbiega od tematu i nie traci wątku; Posługuje się bogatym słownictwem; Lubi zapisywać swoje myśli i pomysły; Potrafi sprawić, że postacie przez niego stworzone wydają się prawdziwe; Jest bystrym i wnikliwym obserwatorem ludzkich zachowań; Jest wrażliwy na uczucia innych i potrafi rozpoznać ukryte intencje ludzkich zachowań.

Talent naukowy Potrafi jasno i precyzyjnie się wyrażać; Jest bardziej od rówieśników „oczytane”; Zdolnościami matematycznymi wyprzedza rówieśników z klasy; Ma doskonałą koordynację oko-ręka oraz świetnie rozwinięte umiejętności motoryczne; Dogłębnie i długo potrafi zajmować się dziedziną swych zainteresowań naukowych; Chce wiedzieć „jak?” i „dlaczego?”; Zbiera różne przedmioty i klasyfikuje je potem w różny sposób; Jest wytrwały; Przeprowadza „badania naukowe” i czyta książki popularno- naukowe; Potrafi dostrzec i zrozumieć różne pojęcia i związki.

Talent techniczny Interesuje się tym jak funkcjonują różne urządzenia mechaniczne; Jego hobby to „konstruowanie”; Właściwie i zręcznie posługuje się narzędziami; Rozumie łamigłówki i podchwytliwe pytania; Lubi rysować przedmioty mechaniczne lub różne plany i projekty; Czyta książki i czasopisma na tematy naukowe i techniczne; Ma ponadprzeciętne zdolności matematyczne (matematyka stosowana i geometria).

Zestaw kontrolny do rozpoznawania talentów

Odkrywanie uzdolnień Czy IQ= uzdolnienia? Czy dzieci o wysokim ilorazie inteligencji częściej zostają naukowcami? Jak rozumieć, że IQ mierzy tylko część inteligencji? Czy to prawda, że istnieją różne rodzaje inteligencji? Czy wysoki IQ stanowi gwarancję osiągnięć na wybranej drodze kariery?

Jakiego rodzaju pytania zawierają testy IQ? Czy umiejętność czytania i pisania jest sprawdzianem osiągnięć?

Typy inteligencji lingwistyczna logiczno- matematyczna wizualno-przestrzenna muzyczna interpersonalna intrapersonalna fizyczno- kinestetyczna

Inteligencja lingwistyczna umiejętność posługiwania się językiem, wrażliwość na słowa, na modulację głosu, wiersze, rymowanki; Uporządkowanie i systematyczność; Umiejętność prezentowania racji; Lubi czytać, słuchać, pisać; Pisze ortograficznie; Lubi zabawy ze słowami; Ma dobrą pamięć do rzeczy mniej ważnych; Umiejętność przemawiania, publicznych dyskusji. Charakteryzują się nią pisarze, poeci, dziennikarze, redaktorzy, przywódcy polityczni.

Inteligencja logiczno- matematyczna Myślenie abstrakcyjne; Systematyczność i dokładność; Zorganizowanie; Lubi liczyć, lubi pracę na komputerach; Lubi rozwiązywać problemy i zagadki logiczne; Lubi eksperymentować w logiczny sposób; Woli robić notatki; Charakterystyczna dla matematyków, fizyków, inżynierów, detektywów, prawników, księgowych.

Inteligencja wizualno-przestrzenna Myślenie wizualne, obrazowe; Tworzenie obrazów i wizji umysłowych; Używanie metafor; Lubi sztukę: malarstwo, rysunek, rzeźbę; Łatwo czyta mapy, diagramy, tabele; Zapamiętuje w formie wizualnej; Ma dobre wyczucie koloru; Włącza wszystkie zmysły w procesie wyobrażania; Szczycą się nią architekci, malarze, rzeźbiarze, nawigatorzy, szachiści, fizycy teoretyczni, stratedzy

Inteligencja muzyczna Wrażliwość na dźwięk, tembr głosu, wysokość dźwięków i tonów; Wrażliwość na ładunek emocjonalny zawarty w muzyce; Głęboko uduchowieni; Charakteryzują się nią: kompozytorzy, wykonawcy, dyrygenci, melomani, inżynierowie od nagrań muzycznych, stroiciele pianin, osoby zajmujące się wyrobem i produkcją instrumentów muzycznych, ludy i plemiona nie znające pisma.

Inteligencja fizyczno- kinestetyczna Wypracowana kontrola ciała; Dobre poczucie czasu; Szybki refleks; Najlepiej uczy się w ruchu; Lubi sport i zajęcia fizyczne; Lubi dotykać; Lubi roboty ręczne; Lubi grać na scenie; Uczy się najlepiej, gdy bierze aktywny udział w uczeniu się; Pamięta lepiej to, co było zrobione, niż to, co powiedziano lub pokazano; Jest wrażliwy na otoczenie; Bawi się lub porusza przedmioty podczas słuchania czegoś; Kręci się, kiedy trzeba długo siedzieć w jednym miejscu; Lubi zabawy i prace mechaniczne; Charakteryzuje tancerzy, aktorów, atletów, sportowców, wynalazców, mimów, chirurgów, nauczycieli w-f, kierowców wyścigowych, budowniczych.

Inteligencja interpersonalna Dobrze prowadzą negocjacje; Łatwo nawiązują kontakty z ludźmi; Łatwo aklimatyzują się w grupie; Są w stanie szybko odgadnąć ludzkie intencje; Lubią być z ludźmi; Mają dużo przyjaciół; Łatwość porozumiewania się z ludźmi i manipulowania nimi; Lubią zajęcia grupowe; Lubią być mediatorem w sporze; Opowiadają się za współpracą; Szybko orientują się w sytuacjach; Posiadają ją politycy, nauczyciele, przywódcy religijni, psychoterapeuci, sprzedawcy, menagerowie i wszyscy, którzy „pracują z ludźmi”.

Inteligencja intrapersonalna Wiedza na temat samego siebie; Honorowanie przyjętych nadrzędnych wartości; Świadomość uczuć, swoich i innych; Świadomość swojej roli/ profesji życiowej; Wysoce rozwinięta świadomość własnego „ja”; Wysoce rozwinięta intuicja; Wewnętrzna motywacja; Cenienie swojej prywatności; Chęć bycia innym od przyjętej normy.

Rozkład typów inteligencji wybranego ucznia

Identyfikacja dzieci zdolnych Nominacja przyznawana przez nauczycieli Wyniki sprawdzianów wiadomości Iloraz inteligencji Konkursy Nominacja przyznawana przez eksperta Nominacja przyznawana przez rodziców Nominacja przyznawana przez grupę.

Określanie stylów uczenia się

Wzrokowcy Słuchowcy Kinestetycy

Style uczenia się Wzrokowcy- poprzez patrzenie lub obserwację pokazu lub demonstrowanie; Słuchowcy- poprzez aktywne przysłuchiwanie się lekcji, poprzez słuchanie innych lub siebie; Kinestetycy- poprzez wykonywanie i bezpośrednie zaangażowanie.

Czytanie Wzrokowcy- lubią opisy; czasami przerywają czytanie, żeby zapatrzeć się w przestrzeń, koncentrują się intensywnie ; Słuchowcy- lubią dialog i rozmowę, sztuki teatralne, unikają długich opisów, nie zauważają ilustracji, poruszają ustami i czytają „po cichu”; Kinestetycy- bardziej zainteresowani utworami literackimi, w których akcja zaczyna się wartko toczyć od samego początku; wiercą się i poruszają podczas czytania; czytanie nie jest ich ulubionym zajęciem.

Ortografia Wzrokowcy- rozpoznają słowa patrząc na nie; widza układy słów; Słuchowcy- rozpoznają słowa poprzez wymówienie poszczególnych głosek; Kinestetycy- często mają problemy z ortografią, muszą napisać słowo, żeby „wyczuć”, czy tak się ono pisze .

Pismo Wzrokowcy- przeważnie bardzo czytelne, prawidłowe odstępy i kształty liter; Słuchowcy- mają początkowe trudności z nauka pisania; wykazują tendencję do nienaciskania pióra; często powtarzają głośno to, co napisali; Kinestetycy- na początku uczą się pisać bardzo szybko; gdy litery i odległości między nimi ulegają zmniejszeniu, wyniki stają się gorsze.

Pamięć Wzrokowcy- pamiętają twarze, zapominają imiona; lubią zapisywać i robić notatki; Słuchowcy- dobrze zapamiętują imiona; zapominają twarze; zapamiętanie następuje poprzez głośne powtarzanie materiału; Kinestetycy- najlepiej pamiętają to, co wykonali.

Koniec Dziękuję za uwagę

BIURO PROJEKTU ul. Gen. J. Sowińskiego 68, p. 35 70-236 Szczecin Zachodniopomorskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli ul. Gen. J. Sowińskiego 68, p. 35 70-236 Szczecin tel.: 091/435 06 29 e-mail: biuro@nauczyciele.org.pl www.nauczyciele.org.pl