RENESANS

Początek epoki odrodzenia zasadniczo pokrywa się z końcem średniowiecza – można więc przywoływać tu symboliczne daty upadku Konstantynopola, końca wojny stuletniej czy odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Także data końca epoki jest sporna i zależy od poszczególnych koncepcji historycznych. Często wymienia się "okrągłą" datę 1600, wymienia się też daty od 1517 (wystąpienie Lutra, uchodzące czasem także za datę początkową dla Niemiec) przez 1548 (sobór trydencki) do 1648 (koniec wojny trzydziestoletniej).

NAZWA Renesans Nazwę epoce dał późniejszy włoski malarz, architekt i pisarz, Giorgio Vasari. Nazwa ta miała wyrażać przeciwstawienie nowej epoki czasom średniowiecza. Termin ten oznacza powrót do starożytności, do sztuki i filozofii antycznej oraz odrodzenie człowieka i kultury.  Odrodzenie Z włoskiego renessaince. Odrodzenie literatury antycznej ludzkości (renovatio hominis), przeszłości, odnowienie, podnoszenie się jej na wyższy poziom, odnowienie starożytności (renovatio antiquitais), odrodzenie przeszłości, dawnej wiedzy, kultury i sztuki antyku, programowo zapoczątkowane w XIV w.  "Złoty wiek kultury polskiej" Nazwa polskiego renesansu. Podobnie jak złoty wiek starożytności, odrodzenie polskie obfitowało w świetne wydarzenia w dziedzinie kultury i sztuki (architektura, malarstwo, muzyka, literatura). 

PRZEDSTAWICIELE: Dante Alighieri Francois Rabelais Giovanni Boccaccio Michel Montaigne Erazm z Rotterdamu William Shakespeare

Dante Alighieri (1265-1321) Najbardziej znanym utworem Dantego jest Boska Komedia – wizjonerski poemat o podróży przez Piekło, Czyściec i Raj, w którym zawarł kwintesencję średniowiecznej myśli kulturalnej i filozoficznej. Dzieło to zostało również nasycone licznymi współczesnymi wątkami z życia społecznego i politycznego.

Giovanni Boccaccio (1313 - 1375) "Dekameron" Zbiór stu nowel opowiadanych przez dziesięć dni w grupie siedmiu dam i trzech kawalerów, którzy schronili się na wsi uciekając z miasta przez zarazą. Opowiadają sobie historie znane im z autopsji. "Sonety do Laury" Cykl ten składa się z około 317 utworów napisanych po włosku. Prezentuje tu poezję miłosną - erotyki. Są to jej początki. W sonetach tych stara się on opisać miłość, uczucie doczesne, zajmuje się własnymi uczuciami, analizuje swoją psychikę.

Erazm z Rotterdamu Scholastyka (1467-1536) holenderski filolog i filozof, jeden z czołowych humanistów odrodzenia. Domagał się reformy obyczajów i religii. Zwalczał scholastykę. Scholastyka typ filozofowania charakterystyczny dla okresu od IX do XV w., w którym najważniejszym problemem było rozumowe uzasadnianie prawd religijnych.

William Shakespeare (1564-1616) Wybitny dramaturg angielski uchodzący za twórcę nowożytnego teatru. Był aktorem, dramaturgiem aż stał się dyrektorem. Gdy się wzbogacił stworzył grupę teatralną "The Globe". Odgrywała ona jego sztuki. Napisał ich około 37.  Komedie: "Sen Nocy Letniej", "Wieczór trzech króli", "Jak wam się podoba" kroniki "Juliusz Cezar",  "Ryszard III" Tragedie: "Romeo i Julia",  "Hamlet",  "Otello",  "Król Lear", "Makbet"

Francois Rabelais (1494 - 1553) "Gargantua i Pantagruel" Fantastyczno-satyryczna epopeja. Propagował on swobodny i wszechstronny rozwój człowieka zgodnie z prawami i wymogami natury. W dziele swym zawarł obraz współczesnego mu społeczeństwa, ostro wyszydzając przestarzałe instytucje feudalne. 

Michel Montaigne "Próby" Zbiór luźnych przemyśleń o życiu (charakter autobiograficzny). Był inspirowany przez starożytnych filozofów. Dzieło to stanowi główny dokument literatury renesansowego sceptycyzmu powiązanego z hedonizmem i stoicyzmem.  

RENESANS W POLSCE Konrad Celtes Mikołaj Rej Jan Kochanowski

Konrad Celtes · Niemiec, humanista · znalazł się w Akademii Krakowskiej  · założył towarzystwo Humanistyczne  · pisał:ody, elegie, epigramaty  · posługiwał się klasyczną łaciną 

Mikołaj Rej · ojciec polskiej literatury pięknej  · pisał dzieła oryginalne, ukazujące obraz życia narodu, w renesansie Naród to szlachta i ludzie z wyższych warstw społecznych  · pierwszy świecki autor  · miał oryginalny styl i pisarski język, który przypominał język mówiony  · był gawędziarzem  · chciał po przez swoje utwory stworzyć dla szlachty szkołę  · mówił jak żyć i postępować  · realistycznie opisał obyczajowość  · pierwszy wprowadził do literatury chłopa i to wypowiadającego i krytykującego wyższe stany  · słynne są jego słowa "Polacy nie gęsi i swój język mają"  · twórca piszący po polsku, samouk  · zostawił po sobie duży dorobek, pisał dużo i szybko bez zbytniej pieczołowitości dlatego jego styl określa się jako mało wypracowany. 

JAN KOCHANOWSKI · najwybitniejszy twórca renesansowy  · dbał o swój styl, formę uprawianych gatunków, artyzm języka i wszechstronną wiedzę  · znał łacinę, grekę, hebrajski  · studiował epokę starożytną (filozofię i sztukę)  · znał dzieła Erazma z Rotterdamu i innych mu współczesnych twórców  · nawiązywał do antyku min. w gatunkach literackich (pieśni, fraszki, dramat klasyczny, elegie)  · propagował starożytne filozofie i odwoływał się do twórczości Horacego  · podejmował motywy mitologii i literatury greckiej  · przetłumaczył psalmy Starego Testamentu (Psałterz Dawidów)  · uważał, że świat to jedna harmonia  · widział wielkie wartości natury i wsi  · wielbi człowieka  · głosi epikureizm i stoicyzm  · wprowadza zupełnie nowe zwyczaje (w "Trenach" opisuje osobę nikomu wcześniej nie znaną)