Wrocław wczoraj i dziś Breslau Gestern und Heute Autorzy: Maja Balasińska, Alicja Dąbrowska, Marcelina Kozdra

Wzniesiony w 1904 r. dom handlowy , w miejscu rozebranych kamienic nr 31 i nr 32, był do roku 1929 największym i najnowocześniejszym tego tupu obiektem we Wrocławiu. Poszczególne kondygnacje budynku przeznaczono na handel artykułami męskimi, damskimi i dziecięcymi. Na najwyższym piętrze usytuowano salę wypoczynkową i kawiarnię. Budynek wyposażono w najnowocześniejsze technologie, m.in. centralne ogrzewanie parowe, wentylację, oświetlenie elektryczne i nowoczesne windy. Monumentalny, pięciokondygnacyjny gmach, założony na planie zbliżonym do prostokąta z dwoma wewnętrznymi dziedzińcami, wzniesiony został w konstrukcji żelbetowej. Zwrócony zakomponowaną według schematu łuku triumfalnego fasadą ku Rynkowi i krótką elewacją ku ul. Szewskiej, zajmuje całą południwą pierzeję ul. Kurzy targ. Pierwotnie jego centrum stanowił dziedziniec usytuowany w części południowej, otoczony reprezentacyjnymi schodami. Oryginalnym rozwiązaniem był ogród zimowy, urządzony przy wejściu wschodnim. W wystroju wnętrz połączono śmiało elementy brązowe, ceramiczne i szklane. Elewacje budynku zdominowane zostały przez ogromne tafle szkła. Narożniki oraz dwie osie elewacji północnej zaakcentowano niskimi wieżami, wieńcząc narożnik rynkowy wielkim szklanym globusem podtrzymywany przez cztery sfinksy. Na początku lat trzydziestych budynek został przebudowany. Zlikwidowano ogromną przeszkloną witrynę w fasadzie, zastępując ją szeregiem mniejszych prostokątnych okien. Usunięto także globus trzydziestych po uszkodzeniu go przez piorun. Poważnie uszkodzony w czasie działań wojennych w 1945 r. przekazany został po odbudowie Powszechnej Spółdzielni Spożywców SPOŁEM. W 1960 r przebudowano wnętrza domu likwidując jednocześnie wejście od ul. Kurzy Targ. Dawny dom towarowy Braci Barasch Warenhaus Gebrüder Barasch Rynek 31/32/Kurzy Targ/Szewska 75-77

Pasaż "Pod Błękitnym Słońcem" dziedziniec kamienicy Pod Niebieskim Słońcem Rynek 7 Historia kamienicy Pod Błękitnym Słońcem sięga XII wieku. Kamienica była wielokrotnie przebudowywania, m. in. w latach 1530-1540, w 1720 i po 1805 r. kiedy powstała nowa fasada. W 1862 r. przebudowano dach, w 1883 r. oficynę południową. W latach 1901- 1902 kamienicę częściowo rozebrano, odtwarzając ją w formach zabarwionego secesją neomanieryzmu z dodaniem jednej kondygnacji, klatki schodowej i nowej fasady. W 1997 r. po wielu latach zaniedbań, wynikających z długotrwałego sporu o prawo własności do budynku, rozpoczęto jego gruntowny remont, który objął w pierwszym etapie remont fasady. Wówczas to przekryto też szklanym zadaszeniem przelotową sień i oficyny boczne. Powstały w ten sposób pasaż nosi nazwę „Pasażu pod Błękitnym Słońcem”. Kamienica „Pod Błękitnym Słońcem” to murowany i tynkowany, kalenicowy, pięciokondygnacyjny budynek neomanierystyczny, założony na gotyckim trzonie, z zachowanymi partiami wczesnobarokowymi. Główny akcent plastyczny fasady stanowią umieszczone między oknami piątej kondygnacji wyrażające mieszczańskie wartości alegorie Budownictwa, Sztuki, Przemysłu i Handlu, nawiązujące do głównych obszarów działalności przedwojennego użytkownika kamienicy – Wrocławskiego Banku Budowlanego. Obecnie niższe kondygnacje pełnią funkcje handlowe, gastronomiczne i wystawiennicze, a wyższe zostały zaadaptowane na powierzchnie biurowe.

Dawny dom handlowy firmy Louis Lewy jr. Rynek 39/40 Wzniesiony w 1904 r. w miejscu domu nr 39 z pocz. XVI w., przekształconego po 1711 w barokową kamienicę szczytową i domu nr 40 gruntownie przebudowanego na pocz. XVII w. mieszczącego sklep i zakład odzieżowy szyjący płaszcze damskie. Gmach mieścił na dolnych kondygnacjach firmowy dom handlowy, na górnych – powiększony do rozmiarów fabryki zakład odzieżowy. W 1929 dom Lewy’ego znacznie rozbudowano ku północy, na posesję Wita Stwosza 3. Stanął tam w miejscu rozebranej kamienicy barokowo- klasycystycznej modernistyczny budynek o pięciu kondygnacjach. Kompleks przetrwał niemal bez uszczerbku II wojnę światową. Neorenesansowy gmach wzniesiono na dwóch historycznie ukształtowanych działkach na planie wydłużonego prostokąta, z wewnętrznym dziedzińcem w części tylnej. Szkieletową konstrukcję tworzą żeliwne słupy, podtrzymujące betonowe stropy na stalowych podciągach. Wysoka pięciokondygnacyjna fasada od strony Rynku zwieńczona została dwoma bliźniaczymi szczytami. Licowana piaskowcem, rozczłonkowana została w trzech kondygnacjach nad parterem wysokimi arkadami, wspartymi na kolumnach i pokrytych ornamentami pilastrach. Tło szczytów stanowi wysoki kalenicowy dach. Budynek w chwili powstania, łączył nowoczesną konstrukcję, umożliwiającą stworzenie przestronnych, znakomicie oświetlonych sal, z reprezentacyjnym rozwiązaniem fasady, odwołującej się w dekoracji do stylów historycznych.

Wieżowiec dawnej Miejskiej Kasy Oszczędności obecnie siedziba centrali Banku Zachodniego SA Rynek 9-11 Budowę rozpoczęto w 1930 r., na podstawie projektu wyłonionego w konkursie, autorstwa wrocławskiego architekta Heinricha Rumpa, a ukończono pod koniec 1931 r. Kompleks banku składa się z dziesięciokondygnacyjnej bryły od strony Rynku, siedmiokondygnacyjnej, przenikającej się z poprzednią bryły od strony pl. Solnego oraz pięciokondygnacyjnego łącznika prowadzącego do budynku przy ul. Kiełbaśniczej 1. Ten ostatni, o pięciu kondygnacjach, przykryty został dwuspadowym dachem z dwiema kondygnacjami okienek od ulicy i piętrem strychowym od podwórza. Żelbetowa konstrukcja szkieletowa wypełniona została strefą okien i murem. Dwie najniższe kondygnacje mają większą wysokość- oddzielone od górnych pięter tworzą rodzaj cokołu. Proste potężne wejścia bliźniacze prowadzą do części operacyjnej i do części biurowej banku, umieszczono w parterze przy prawym narożniku od strony Rynku. Po prawej stronie od wejścia głównego, znajduje się ciekawie zinterpretowany herb Wrocławia, który musiał pojawić się na inwestycji wzniesionej ze środków miejskich. Elewacja od strony pl. Solnego dostosowana została gabarytem do sąsiedniej kamienicy mieszczącej aptekę „Pod Murzynem”. Dolne kondygnacje wieżowca odseparowane zostały od wyższych osobnym wejściem. Sala operacyjna nawiązuje do klasycznego atrium. Potrzebom banku służył cały szereg pomocniczych przejść, zapewniających bezpieczną komunikację ze skarbcem, archiwum i biurami. Części pomieszczeń pierwszego piętra nadano charakter wytwornych gabinetów, pozostałym- obszernych biur. Wnętrza wyższych kondygnacji, do których prowadzi osobne wejście z klat.ką schodową i windami, są typowo biurowe – trzytraktowe, z korytarzem pośrodku i pokojami w traktach zewnętrznych

Targ Wełny Zachodnia część rynku – nosiła wcześniej nazwę Targu Wełny, w związku z pełnioną przez nią funkcją. Tę część Rynku ominęły zniszczenia II wojny światowej, dlatego jest tutaj najwięcej pięknych, oryginalnych renesansowych i manierystycznych kamienic, wybudowanych na zrębach gotyckich. Szczególną uwagę należy zwrócić na kamienice: nr 2 „Pod Gryfami" z renesansowym portalem i wysokim manierystycznym szczytem, najokazalszą w Rynku, nr 6 „Pod Złotym Słońcem" z barokowym balkonowym portalem, nr 7 „Pod Błękitnym Słońcem" z atrakcyjnym pasażem handlowym i dziedzińcem nakrytym szklanym dachem oraz bogato zdobioną kamienicę nr 8 „Siedmiu Elektorów". W kamienicach położonych po zachodniej stronie Rynku przyjmowano najznamienitszych gości wrocławskich władz, a wśród nich również koronowane głowy – Władysława Jagiellończyka, Ferdynanda I Habsburga, Rudolfa II Habsburga, Władysława IV Wazę – i ich rodziny. W 1527 r., podczas wizyty przyszłego cesarza Ferdynanda I Habsburga kamienice nr 6, 7 i 8 połączono, tworząc z nich siedzibę jego dworu. W kamienicy nr 6 „Pod Złotym Słońcem” w 1742 r. prowadzone były rokowania pokojowe, kończące I wojnę śląską, a w marcu 1813 r. Fryderyk Wilhelm III, król pruski, ogłosił odezwę „Do mojego wojska”, wzywającą żołnierzy i ludność cywilną do walki przeciw Napoleonowi. Niebawem w kamienicy tej otwarte zostanie Muzeum Pana Tadeusza. W 1931 r. w miejscu zburzonych kamienic od numeru 9 do 11 wybudowano charakterystyczny wysoki budynek biurowy, dziś zajmowany przez WBK – Bank Zachodni, z jedyną we Wrocławiu windą typu paternoster, bez drzwi, jeżdżącą bez przystanków ze stałą prędkością. W barokowej „Kamienicy pod złotym orłem” w piwnicy znajdują się pozostałości wcześniejszego domu z XIII w., a kamienica Rynek 5 posiada XVI-wieczny parterowy strop oraz sklepienia krzyżowo-żebrowe.

Dawne domy altarystów przy kościele Św. Elżbiety ul. Św Dawne domy altarystów przy kościele Św. Elżbiety ul. Św. Mikołaja1/ Odrzańska 39-40 Położony przy kościele Św. Elżbiety cmentarz grzebalny, czynny do 1773 r., w XIX w. ostatecznie zlikwidowany, otaczany był stopniowo od XIV w. skromnymi, wąskimi, głównie jednotraktowymi domami zamieszkałymi przez altarystów, najniżej stojących w hierarchii duchownych zajmujących się obsługą liturgiczną przypisanych sobie ołtarzy. W ciągu XIX w. większość z nich z racji niefunkcjonalności i braku wygód, wyburzono. Zachowały się jedynie trzy, spięte barokową bramą cmentarną. Po II wojnie światowej dwa z nich nazwano, w nawiązaniu do baśni braci Grimm, „Jaś i Małgosia”. Trzy gotyckie w swej strukturze domy, z elementami renesansowymi i barokowymi, trój- i czterokondygnacyjne, jednotraktowe, murowane z cegły i tynkowane, nakryte dwuspadowymi dachami, usytuowane są kalenicowo względem dwóch zbiegających się w północno- zachodnim narożniku Rynku ulic. Wszystkie ich wnętrza, oprócz piwnic, mają drewniane stropu. Dawny układ wnętrz wszystkich trzech domów zniekształcony został przez późniejsze przebudowy.

Kamienica pod siedmioma elektorami Haus Zu Sieben Kurfürsten Rynek 8 Jest to jeden z lepiej zachowanych przykładów rozwoju przestrzennego kamienicy gotyckiej przyrynkowej, wchłaniającej, z czasem, tylną parcelę. Przebudowywana była kilkakrotnie, w końcu XVII w. powstała dekoracja malarska fasady wykonana zapewne przez Giacomo Scianziego, odtworzona w 1991 r. Przez Jana Żelbromskiego. Murowana i tynkowana, kalenicowa, czterokondygnacyjna kamienica ma przelotową sień i dwa ciągi oficyn bocznych. Między zgrupowanymi w pięciu osiach oknach fasady rozmieszczone są malowane, całopostaciowe przedstawienia siedmiu elektorów Rzeszy i cesarza Leopolda I. Portal z rozerwanym naczółkiem, ozdobiony cesarskim orłem, wsparty jest na dwóch kolumnach. W tympanonie umieszczony został habsburski orzeł.

Dawny pomnik marszałka Gebharda Leberechta von Bluechera pl. Solny Odsłonięty w 1827 r. pomnik pruskiego marszałka, wodza z czasów wojen napoleońskich, pogromcy cesarza francuzów, kreowanego na jednego z największych bohaterów państwa pruskiego. Dzieło berlińskiego rzeźbiarza Christiana Daniela Raucha, powstał ze składek społecznych zebranych staraniem działającego przez kilkadziesiąt lat komitetu budowy. W 1880 r. poddany remontowi, w 1945 r. – rozebrany. Ten klasycystyczny monument ustawiony był na jednym z głównych placów miasta, przemianowanym przy tej okazji na plac Bluechera. Był to jeden z pierwszych wrocławskich niesakralnych pomników publicznych.

Zabudowa placu Solnego Stoją tam dawne domy barokowe, klasycystyczne, secesyjne i modernistyczne, a także odbudowane po 1945 roku.

Wschodnia część placu solnego

Zabudowa bloku śródrynkowego strona północno- zachodnia

Zabudowa bloku śródrynkowego strona północno- zachodnia

Zabudowa bloku śródrynkowego strona północno- wschodnia

Dawna Poczta Główna Hauptpostamt ul. Wita Stwosza 25/26 Ukończony w 1888 r. budynek, był drugim obok siedziby Rejencji, reprezentacyjnym, wielkim gmachem urzędowym we Wrocławiu a jednoczęnie pierwszą realizacją w duchu neobaroku. Zaprojektowany był na planie ściętego prostokąta, wokół wewnętrznego dziedzińca , miał dwa reprezentacyjne wejścia – główne od strony Wita Stwosza i boczne ukształtowane jako parterowa przybudówka na planie wycinka kołowego. Wejścia te wiodły do dwóch sal operacyjnych. Ich bogate, wykonane z drewna wyposażenie i wystrój, utrzymane były w stylistyce neorenesansowej. Symetryczne elewacje o pałacowej kompozycji, ozdobione ryzalitami, z których środkowy, w elewacji od strony pl. Dominikańskiego, z przejazdem na dziedziniec, wyróżniony był pilastrami, frontonem i kopułą. Masywny, boniowany cokół z półokrągłymi oknami stanowił podstawę dwóch wyższych kondygnacji zwieńczonych masywnym gzymsem i tralkową balustradą. Gmach poczty, jedna z najokazalszych dziewiętnastowiecznych budowli wrocławskich, reprezentował bardzo wysoki poziom artystyczny. Po spaleniu podczas oblężenia miasta w 1945 r. został rozebrany.

Dawna Poczta Główna Hauptpostamt ul. Wita Stwosza 25/26 W miejscu Poczty Głównej został zrealizowany kompleks hotelowo-usługowo-apartamentowy: Wrocław, ul. Krawiecka, inwestor: SJM Development powierzchnia całkowita: 35 800 m2 autor:Marek Skorupski, współpraca: Mariusz Turkowski, Michał Zgorzyński Piotr Madej, Michał Dobrowolski, Katarzyna Pryszczewska, Ewa Rokita-Magdziarz, Arkadiusz Szumlas projekt: 2004-2006r, realizacja: 2007-2009r