Srebrna Małopolska regionalne inicjatywy na rzecz seniorów Konwent Marszałków Województw RP Kraków, 5 kwietnia 2017 r.

Województwa Voivodships Prognoza ludności, rok 2013=100 PROGNOZA LUDNOŚCI WG WOJEWÓDZTW – perspektywa 2050 Województwa Voivodships 2014 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 OGÓŁEM POLSKA 99,9 99,8 99,1 98,0 96,6 94,8 92,7 90,4 88,2 Dolnośląskie 99,6 98,5 97,1 95,3 93,1 90,7 85,8 Kujawsko-pomorskie 99,7 98,7 97,4 95,8 93,7 91,2 88,6 86,0 Lubelskie 99,2 97,2 95,1 92,6 89,6 86,4 82,9 79,3 Lubuskie 98,9 97,6 95,9 93,8 91,3 88,7 Łódzkie 96,9 94,5 91,8 88,8 85,7 82,6 79,6 Małopolskie 100,2 100,4 101,1 101,4 101,3 100,7 98,8 Mazowieckie 100,5 101,9 101,6 100,6 100,0 Opolskie 99,5 99,0 96,2 93,2 89,8 86,1 82,2 78,2 74,1 Podkarpackie 99,3 98,4 90,6 87,8 Podlaskie 99,4 97,8 96,0 93,9 91,4 85,5 Pomorskie 101,2 101,7 Śląskie 95,0 92,3 89,3 86,2 83,1 80,0 Świętokrzyskie 96,7 94,1 88,0 84,5 80,8 77,0 Warmińsko-mazurskie 98,2 94,7 92,4 86,6 83,5 Wielkopolskie 100,1 100,3 96,3 Zachodniopomorskie 97,0 92,8 90,1 87,3 84,6 Źródło: Prognoza ludności 2014 – 2050, GUS, Warszawa 2015

Województwa Voivodships odsetek osób w wieku poprodukcyjnym [%] PROGNOZA UDZIAŁU OSÓB W WIEKU POPRODUKCYJNYM W LUDNOŚCI OGÓŁEM WG WOJEWÓDZTW – perspektywa 2050 Województwa Voivodships 2013 2014 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 OGÓŁEM TOTAL 18,4 19,0 19,6 22,6 24,8 26,2 28,0 30,5 33,6 36,5 Dolnośląskie 19,7 20,5 24,0 26,1 27,2 28,6 31,1 34,4 37,5 Kujawsko-pomorskie 17,8 19,1 22,3 24,7 36,6 Lubelskie 18,9 19,5 20,1 23,0 25,4 27,1 29,2 31,9 35,3 38,6 Lubuskie 17,2 17,9 18,7 22,4 24,9 27,8 30,4 Łódzkie 20,6 21,2 21,8 26,9 28,1 29,7 32,2 38,1 Małopolskie 17,7 18,1 18,6 21,0 24,6 26,4 28,9 32,0 35,0 Mazowieckie 22,5 25,0 26,6 32,3 Opolskie 20,2 23,4 26,3 28,7 31,0 33,7 37,0 40,2 Podkarpackie 18,2 23,5 25,6 27,9 30,7 34,1 Podlaskie 18,5 25,1 27,4 29,6 32,4 35,7 39,0 Pomorskie 17,1 23,2 24,4 26,0 28,2 Śląskie 19,3 20,0 20,7 37,8 Świętokrzyskie 19,8 20,4 21,1 24,3 26,8 28,5 33,2 36,7 39,9 Warmińsko-mazurskie 16,3 17,0 24,1 Wielkopolskie 17,6 24,5 31,8 34,7 Zachodniopomorskie 23,3 25,8 28,8 31,3 34,5 37,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie Prognoza ludności 2014 – 2050, GUS, Warszawa 2015

SENIORZY W MAŁOPOLSCE w 2015 r. województwo małopolskie zamieszkiwało ponad 515 tysięcy osób powyżej 65 roku życia przeciętne trwanie życia mieszkańców Małopolski (zarówno kobiet, jak i mężczyzn) jest dłuższe niż średnie dla kraju, (odpowiednio: w Małopolsce: 82,4 lat i 75,1 lat, w Polsce: 81,6 lat i 73,6 lat; liczba osób 65+ w Małopolsce będzie stale rosnąć - w 2020 r. będzie ich blisko 600 tysięcy, a w 2050 r. już ponad milion osób. udział mieszkańców Małopolski powyżej 65 lat zwiększy się z 15,3% w roku 2015 do 17,6% w roku 2020, a udział tzw. sędziwych starców (80+) wzrośnie z poziomu 4,1% w roku 2015 do 4,5% w roku 2020.

POLITYKA SENIORALNA – PLANOWANIE STRATEGICZNE Już w 2010 r. powstała koncepcja srebrnej gospodarki. „Wyzwania Małopolski w kontekście starzenia się społeczeństwa. Podejście strategiczne. „ Kluczowe założenie: Zmiany demograficzne jako szansa rozwoju województwa „Srebrna Gospodarka szansą dla Małopolski.” Srebrna gospodarka – system zorientowany na potrzeby seniorów, a w konsekwencji wszystkich grup wiekowych

POLITYKA SENIORALNA SREBRNA MAŁOPOLSKA 6 Działania podejmowane na rzecz seniorów Działania podejmowane wraz z seniorami Usługi zdrowotne i opiekuńcze Przestrzeń (miejsce zamieszkania) Aktywność zawodowa Aktywność społeczna Aktywność kulturalna SREBRNA MAŁOPOLSKA Aktywność edukacyjna 6

Planowanie strategiczne SREBRNA MAŁOPOLSKA Diagnoza m.in: „Opiekunowie rodzinni osób starszych- problemy, potrzeby, wyznania dla polityki społecznej” Planowanie strategiczne Program Strategiczny „Włączenie Społeczne” oraz dokumenty wykonawcze (modele usług – dziennych domów pomocy, centrów wsparcia opiekunów nieformalnych). Planowanie operacyjne RPO WM 2014 – 2020, oś 9

RPO WM - 9 Oś Priorytetowa REGION SPÓJNY SPOŁECZNIE Działanie 9.2. Usługi społeczne i zdrowotne (115 mln EUR) Cel: większa dostępność usług społecznych i zdrowotnych w regionie Teleopieka Dzienne Domy Pobytu Subregionalne Centra Wsparcia 9.2.1 (7 500 000 EUR) Typ projektu D: Wsparcie projektów z zakresu teleopieki Nabór: 31.03.2017 r. – 24.05.2017 r. 9.2.2 ZIT (11 900 000 EUR) 9.2.3. SPR (26 031 641 EUR) Typ projektu A: Działania wspierające opiekunów nieformalnych osób niesamodzielnych, poprzez uruchomienie subregionalnego centrum wsparcia opiekunów Typ projektu B: Wsparcie dla tworzenia i/lub działalności placówek zapewniających dzienną opiekę i aktywizację osób niesamodzielnych

Teleopieka w ramach RPO WM Małopolski Anioł Stróż Cel projektu Poprawa jakości życia osób niesamodzielnych poprzez realizację działań na rzecz rozwoju usług opiekuńczych, w szczególności wykorzystujących nowoczesne technologie informacyjno-komunikacyjne umożliwiając osobom niesamodzielnym jak najdłuższe bezpieczne pozostanie w ich środowisku oraz miejscu zamieszkania. Odbiorcy Osoby niesamodzielne oraz opiekunowie nieformalni osób niesamodzielnych. Pomoc przysługuje osobie, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób.

TELEOPIEKA W RAMACH RPO WM Małopolski Anioł Stróż 9 Oś Priorytetowa Region spójny społecznie, Działanie 9.2 Usługi społeczne i zdrowotne, Poddziałanie 9.2.1 Usługi społeczne i zdrowotne w regionie, Typ projektu: D. wsparcie projektów z zakresu teleopieki. nabór wniosków : 31.03.2017 r. – 24.05.2017 r. Alokacja: 7 500 000 EUR (35 435 252,89 zł) Działania: rozwój usług opiekuńczych; wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych; zorganizowanie kompleksowego systemu opieki, umożliwiającego jak najdłuższe pozostanie w miejscu zamieszkania; możliwość całodobowego przekazywania informacji o potrzebie wezwania pomocy;

PROGRAMY FINANSOWANE Z BUDŻETU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO (2012 – 2017 R.) Program zdrowotny w zakresie prewencji i wykrywania chorób układu krążenia w populacji mieszkańców województwa małopolskiego Realizator główny: Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II. Uczestnicy: 9410 osób w latach 2012-2016, 2 585 osób w 2017 r. Finansowanie: 3 056 436,38 zł w latach 2012-2016, 700 000 zł. w 2017 r. Prozdrowotne oddziaływania edukacyjne na rzecz zmniejszenia umieralności na nowotwory w Małopolsce Realizator główny: Szpital Wojewódzki im. św. Łukasza w Tarnowie. Uczestnicy: 4371 osób w latach 2012-2016, w 2017 roku zaplanowano 800 osób. Finansowanie: 636 000 zł w latach 2012-2016, 155 000 zł. w 2017 r. Program zdrowotny pn. Profilaktyka depresji i rozpowszechnianie postaw prozdrowotnych w obszarze zdrowia psychicznego. Realizator główny: Szpital Specjalistyczny im. dr. J. Babińskiego w Krakowie SPZOZ. Uczestnicy: 2 163 osoby w latach 2012-2016, 720 osób w 2017 r. Finansowanie: 465 201,63 zł w latach 2012-2016, 120 000 zł w 2017 r.

INNOWACYJNE PODEJŚCIE DO USŁUG OPIEKUŃCZYCH W MAŁOPOLSCE Projekt „Małopolski Inkubator Innowacji Społecznych” Cel: wzrost jakości i skuteczności usług opiekuńczych na rzecz osób zależnych i pomoc ich opiekunom, przy wykorzystaniu innowacyjnych, oddolnych rozwiązań inkubacja 40 innowacyjnych pomysłów dot. usług opiekuńczych dla osób zależnych odbiorcy usług opiekuńczych: osoby zależne starsze i niepełnosprawne oraz ich opiekunowie innowator społeczny: osoba fizyczna, podmiot, partnerstwo mający pomysł na innowację społeczną okres realizacji: 01.08. 2016 – 31.07. 2019  Wartość projektu: 3 253 700,00 zł, w tym 3 067 913,73 zł z EFS

SREBRNA MAŁOPOLSKA - Aktywność zawodowa RPO WM - 8 Oś Priorytetowa RYNEK PRACY 8.1 Aktywizacja zawodowa – projekty PUP (74 375 000 EUR) 8.2 Aktywizacja zawodowa (50 389 148 EUR) 8.6 Wsparcie na rzecz wydłużenia aktywności zawodowej (26 000 000 EUR) Cel: Zwiększenie poziomu zatrudnienia osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy, tj. osób pow. 50 r. ż., długotrwale bezrobotnych, osób z niepełnosprawnością, osób o niskich kwalifikacjach oraz kobiet Cel: Zwiększenie poziomu zatrudnienia pracowników pow. 50 r. ż. oraz wsparcie pracujących na stanowiskach o znacznym obciążeniu dla zdrowia Typ projektu A: instrumenty i usługi wymienione w ust. 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Typ projektu A: kompleksowe programy na rzecz aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy Typ projektu B: realizacja ukierunkowanych schematów mobilności transnarodowej EURES Poddział. 8.6.1 Realizacja programów przekwalifikowania pracowników i wsparcie dla pracodawców (11 178 600 EUR) Typ projektu A: programy przekwalifikowania pracowników przygotowujące do kontynuowania pracy na innych lub modyfikowanych/ zmodernizowanych stanowiskach o mniejszym obciążeniu dla zdrowia Typ projektu B: opracowanie strategii zarządzania wiekiem u pracodawcy, w tym realizacji szkoleń i doradztwa w tym zakresie oraz wdrożenie opracowanego programu (jego elementu)

WSPARCIE OSÓB 50+ NA RYNKU PRACY CEL : Rozwój zawodowy Zapobieganie wypadaniu z rynku pracy Pomoc w powrocie na rynek pracy Pomoc w wejściu na rynek Osoby w wieku 50+ preferowane w projektach Aktywizacja zawodowa (Działania 8.1, 8.2) Uruchamianie działalności gospodarczej (Działanie 8.3) Podnoszenie kwalifikacji (Poddziałanie 8.4.1) Wsparcie osób zagrożonych utratą pracy (Poddziałanie 8.4.2) Wydłużanie aktywności zawodowej (Działanie 8.6) Bilans Kariery (projekt Kierunek Kariera) 3 428 osób w wieku 50+ rozpoczęło udział w projektach Średnio co 5. osobą, która otrzyma wsparcie, będzie osoba 50+. CEL: podwyższanie kompetencji osób dorosłych, w tym w szczególności znajdujących się w niekorzystnej sytuacji na rynku pracy 46 500 osób spotka się z doradcą zawodowym 25 570 osób otrzyma bony na szkolenia w ramach Kierunku Kariera 20 925 osób rozwinie swoje kompetencje lub zdobędzie kwalifikacje

Świadczenie w wysokości 1 500 zł/m-c WSPARCIE OSÓB 50+ NA RYNKU PRACY MAŁOPOLSKA NIANIA zatrudnienie niani będącej osobą w szczególnej sytuacji na rynku pracy, tj. m.in. osobą bezrobotną powyżej 50 roku życia 1. Pilotażowe wsparcie wybranych gmin województwa małopolskiego z „bardzo złą” lub „złą” sytuacją w dostępie do usług opieki nad dziećmi do lat 3. 2. Wsparcie godzenia życia zawodowego z rodzinnym poprzez dofinansowanie do zatrudnienia niani. 3. Wsparcie rozwiązań na rzecz łączenia życia zawodowego z obowiązkami rodzinnymi (sprawowanie opieki nad dziećmi) jako istotnych elementów polityki prorodzinnej Województwa Małopolskiego. Świadczenie w wysokości 1 500 zł/m-c WM 1 000 zł Gmina 500 zł Rodzice wkład własny Wkład Województwa Małopolskiego 500 000 zł Wkład samorządów gminnych 250 000 zł Budżet projektu 750 000 zł

- Aktywność społeczna i edukacyjna OTWARTE KONKURSY OFERT SREBRNA MAŁOPOLSKA - Aktywność społeczna i edukacyjna OTWARTE KONKURSY OFERT w zakresie wspierania funkcjonowania społecznego i przeciwdziałania wykluczeniu osób starszych, w tym Małopolski Kongres UTW realizowane od 2012 r. alokacja konkursowa w latach 2012-2017: 3 190 000 zł 129 dofinansowanych projektów 2016 r. – 107 ofert, 25 dofinansowanych projektów w zakresie wspierania funkcjonowania społecznego i przeciwdziałania wykluczeniu osób starszych w ramach Budżetu Obywatelskiego realizowany od 2016 r. alokacja w latach 2016-2017: 14 000 000 zł 2016 r. - 5 zwycięskich projektów poświęconych problematyce Seniorów w zakresie edukacji prozdrowotnej dla małopolskich seniorów realizowany od 2016 r. alokacja konkursowa w latach 2016-2017: 430 000 zł 2016 r. - 18 dofinansowanych projektów

Plebiscyt „POZA STEREOTYPEM – SENIOR ROKU” Cel: promowanie i nagradzanie aktywnych seniorów Realizowany od 2006 r. 20 seniorów nagrodzonych 37 seniorów wyróżnionych 2017 r.: Nabór do 30.04.2017 r. Podmioty zgłaszające: organizacje pozarządowe, podmioty kościelne, jednostki pomocy społecznej, instytucje kultury, administracja publiczna, grupy nieformalne i osoby fizyczne.

KONSULTACYJNE, INICJATYWNE ORGANY DORADCZE, KONSULTACYJNE, INICJATYWNE Małopolska Rada ds. Polityki Senioralnej Cel: stworzenie forum zapewniającego wymianę doświadczeń, opiniowanie oraz propagowanie działań na rzecz osób starszych i solidarności międzypokoleniowej, w celu wzmocnienia i rozwoju regionalnej polityki senioralnej, reprezentacji interesów osób starszych i ich aktywizacji w regionie pierwsza o charakterze regionalnym 16- osobowa; przedstawiciele UTW, NGO, środowiska naukowego, UMWM, SWM, ROPS, GRS wymiana doświadczeń, opiniowanie oraz propagowanie działań na rzecz osób starszych i solidarności międzypokoleniowej 2014 rok – inauguracja działalności Małopolskiej Rady ds. Polityki Senioralnej

- Przestrzeń (miejsce zamieszkania) SREBRNA MAŁOPOLSKA - Przestrzeń (miejsce zamieszkania) realizowana od 2011 roku z Gminą Miejską Kraków blisko 100 zgłoszeń ponad 140 certyfikatów ponad 40 wyróżnień Cel: Promowanie miejsc odpowiadających na potrzeby osób starszych Kształtowanie warunków dla aktywnej obecności seniorów w przestrzeni publicznej

– Aktywność kulturalna SREBRNA MAŁOPOLSKA – Aktywność kulturalna EDYCJA 2016: liczba złożonych wniosków w dwóch edycjach: 792, liczba dofinansowanych zadań: 341, łączna oczekiwana kwota wsparcia z budżetu Województwa Małopolskiego: 28 937 854 zł środki w wydatkowane z budżetu Województwa Małopolskiego w 2016 r.: 2 865 000 zł

małopolska dla seniorów. seniorzy dla małopolski program partnerski Szkoła @ktywnego Seniora – S@S 128 spotkań 300 seniorów krajowe i międzynarodowe projekty INTEGRACJA SPOŁECZNA UMIEJĘTNOŚCI cyfrowe sekcja plastyczna i KRAJOZNAWCZA SPOTKANIA eksperckie małopolska dla seniorów. seniorzy dla małopolski

Operowy podwieczorek Viva Opera! Inspiracje MAŁOPOLSKIE INSTYTUCJE KULTURY NA RZECZ SENIORÓW Operowy podwieczorek Viva Opera! Inspiracje Filharmonia Seniora (stałe zniżki dla emerytów i rencistów) ETNO INSPIRACJE

AKCJA „60+ KULTURA” – WEEKEND SENIORA Spotkania WIECZORY CZWARTKOWE Z PASJI DO GÓR wernisaże pokazy filmowe prezentacje książek wykłady i spotkania warsztaty etnograficzne, fotograficzne AKADEMIA KOBIET AKTYWNYCH SPOŁECZNIE Jubileusz X-lecia istnienia Uniwersytetu Złotego Wieku

Dziękuję za uwagę WOJCIECH KOZAK Wicemarszałek Województwa Małopolskiego