W ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Prezentacja na temat: "W ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego"— Zapis prezentacji:

1  „Mowa obrazowa – autorski program udostępniania kultury osobom niewidomym  i niedowidzącym.”
W ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Regina Mynarska

2 Grupa osób z dysfunkcją wzroku
Dane dotyczące grupy osób z dysfunkcją wzroku oraz definicji audiodeskrypcji podane z pozycji: Audiodeskrypcja, Agnieszka Chmiel, Iwona Mazur, Wydział Anglistyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2014: „Grupa osób z dysfunkcją wzroku jest stosunkowo szeroka. Według WHO na świecie żyje 39 mln osób niewidomych i 246 mln osób słabowidzących. Dane statystyczne na temat osób z dysfunkcją wzroku w Polsce podawane przez różne źródła są niespójne. Przytaczane liczby są różne, nawet jeśli autorzy powołują się na to samo źródło (zazwyczaj raporty o stanie zdrowia ludności Polski Głównego Urzędu Statystycznego). Według Adamowicz-Hummel (Adamowicz-Hummel, Antonina Niewidomi, słabowidzący. ( (data dostępu: ). liczba osób z niepełnosprawnością wzrokową w Polsce to około 500 tys. według Jankowskiej (Jankowska, Anna. Tłumaczenie skryptów audiodeskrypcji z języka angielskiego jako alternatywna metoda tworzenia skryptów audiodeskrypcji. [Niepublikowana rozprawa doktorska, Uniwersytet Jagielloński]) 146 tysięcy a według Łukasiak i Oleksiak (Łukasiak, Elżbieta i Elżbieta Oleksiak „Osoby niewidome i niedowidzące”, w: Beata Maria Kaczmarek (red.), Zbiorczy raport z diagnozy świadczonych usług z zakresu rehabilitacji społecznej dla osób niepełnosprawnych w Polsce. ( (data dostępu: ). 1 milion 800 tysięcy Różnice powstają zapewne z przyjętej metodologii liczenia osób z dysfunkcją wzroku. Można założyć, że przytoczona powyżej największ liczba uwzględnia również osoby z korekcją wzroku, a także te, które cierpią na krótkowzroczność lub dalekowzroczność, lecz nie zostałyby zakwalifikowane do osób słabowidzących według definicji funkcjonalnej podanej poniżej. Na drugim biegunie wielkości znajdują się dane Polskiego Związku Niewidomych (na podstawie liczby członków): 4,5 tysiąca osób niewidomych i ok. 60 tysięcy osób słabowidzących (Szymańska i Strzymiński 2010, Standardy tworzenia audiodeskrypcji do produkcji audiowizualnych. ( standardy-tworzenia-audiodeskrypcji/do-produkcji-audiowizualnych) (data dostępu: ). Niezależnie od rzeczywistej liczby osób z dysfunkcją wzroku, grupa odbiorców audiodeskrypcji jest znaczna.

3 Zaburzenia funkcji widzenia
Wyzwaniem w tworzeniu audiodeskrypcji jest różnorodność zaburzeń funkcji widzenia. Grupa osób z dysfunkcją narządu wzroku jest heterogeniczna, ponieważ uszkodzenia wzroku mogą być bardzo różne. Najważniejszy podział (według WHO) dotyczy dwóch kategorii dysfunkcji: niewidomych i słabowidzących. Do osób niewidomych zalicza się dwie grupy: osoby niewidome od urodzenia lub takie, które utraciły wzrok do piątego roku życia, orazosoby ociemniałe (czyli takie, które utraciły wzrok po piątym roku życia i zachowały pamięcią wzrokową). Adamowicz-Hummel (2011) przytacza następującą funkcjonalną definicję osoby słabowidzącej: „osoba posiadająca jakikolwiek potencjał wzrokowy, ale niewidząca prawidłowo lepszym okiem, pomimo najlepszej korekcji soczewkami, i w związku z tym niemogąca funkcjonować jak osoba pełnosprawna”. Grupa osób słabowidzących jest również bardzo heterogeniczna, zalicza się do niej: osoby z poczuciem i umiejętnością lokalizowania światła, osoby ze szczątkowym widzeniem, na przykład pozwalającym na rozpoznawanie plam i kształtów (zaliczane do osób niewidomych według definicji prawnej), a także osoby powszechnie opisywane jako niedowidzące (Adamowicz-Hummel 2011). (…) Grupa osób ociemniałych korzysta z pamięci wzrokowej do budowania wyobrażeń na podstawie słyszanego opisu. Takie osoby, słysząc głos znanego aktora, mogą nawet przywołać w pamięci jego twarz. Natomiast grupa osób niewidomych od urodzenia może mieć trudności w rozumieniu i upostaciowaniu w umysłowym wyobrażeniu pojęć określających podstawowe uchwytne wzrokowo zjawiska (np. Światłocienia lub perspektywy). Osoby takie korzystają z wyobrażeń zastępczych (surogatowych).”

4 Definicje audiodeskrypcji
Według definicji Szymańskiej i Strzymińskiego (Standardy tworzenia audiodeskrypcji do produkcji audiowizualnych, audiodeskrypcja to „przekład treści obrazu na słowa” Do definicji tłumaczenia intersemiotycznego zwanego także transmutacją, rozumianego jako interpretacja znaków werbalnych poprzez system znaków niewerbalnych, wg klasyfikacji Jakobsona z 1966 roku, w roku 2007 Díaz-Cintas dodał trzy bardzo istotne słowa słowa: „i vice versa”. W ten sposób poszerzył definicję tłumaczenia intersemiotycznego o interpretację znaków niewerbalnych poprzez system znaków werbalnych, co w gruncie rzeczy definiuje audiodeskrypcję.  (Chmiel, Agnieszka i Iwona Mazur. 2011, „Audiodeskrypcja jako intersemiotyczny przekład audiowizualny – percepcja produktu i ocena jakości”, w: Iwona Kasperska i Alicja Żuchelkowska (red.), Przekład jako produkt i kontekst jego odbioru. Poznań: Wydawnictwo Rys, Zatem w tym ujęciu audiodeskrypcja to rodzaj tłumaczenia intersemiotycznego, interpretacja znaków niewerbalnych poprzez system znaków werbalnych. Według Teresy Tomaszkiewicz, (Tomaszkiewicz, Teresa Przekład audiowizualny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN), „znaki niejęzykowe tłumaczone w audiodeskrypcji to bodźce wzrokowe niedostępne niewidomym i słabowidzącym (obraz filmowy, scena w teatrze, estrada podczas widowiska, boisko piłkarskie itd.). Produktem takiego tłumaczenia są słowa zamieszczone w skrypcie AD.” (Audiodeskrypcja, Agnieszka Chmiel, Iwona Mazur, Wydział Anglistyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2014)

5 Kontekst prawny KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. Opracowano na podstawie: Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, z 2001 r. Nr 28, poz. 319, z 2006 r. Nr 200, poz. 1471, z 2009 r., Nr 114, poz. 946.  Art Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju. Na poziomie prawodawstwa unijnego kwestia dostępności mediów dla osób z dysfunkcją wzroku poruszona została w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady o audiowizualnych usługach medialnych 2010/13/UE z dnia 10 marca 2010 r. W preambule czytamy: (46) Prawo osób niepełnosprawnych i osób starszych do integracji i uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym Unii jest nierozłącznie związane ze świadczeniem dostępnych audiowizualnych usług medialnych. Środki pozwalajace na osiągnięcie dostępności powinny obejmować między innymi język migowy, wyświetlane listy dialogowe, dźwiękową ścieżkę narracyjną oraz prostą w obsłudze nawigację.

6 Kontekst prawny Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych
Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych przyjęta została przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 13 grudnia 2006 roku, rząd Polski podpisał ją 20 marca 2007 r., natomiast ratyfikacja Konwencji przez Polskę miała miejsce 6 września 2012r. Celem Konwencji jest ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby z niepełnosprawnościami na równi ze wszystkimi innymi obywatelami.  Polska zobowiązana jest do wprowadzenia w życie zawartych w Konwencji standardów postępowania w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami realizacji ich praw. Tekst Konwencji opublikowany został w Dz. U. z dnia 25 października 2012 r., poz

7 Kontekst prawny Społeczny  Raport Alternatywny z realizacji Konwencji ONZ Artykuł 30 – Udział w życiu kulturalnym, rekreacji, wypoczynku i sporcie 166. Działania na rzecz udziału osób z niepełnosprawnościami w życiu kulturalnym są w Polsce rozproszone. Mimo przepisów zapewniających osobom z niepełnosprawnościami dostęp do kultury i rekreacji, nie ma odgórnych regulacji wymuszających zmiany w instytucjach kultury. Główną rolę w tym obszarze nadal odgrywają organizacje pozarządowe, a nie instytucje. Przykładem są polskie teatry w dużych miastach, które udostępniają audiodeskrypcję i napisy – głównie z inicjatywy organizacji pozarządowych. Także w muzeach, które organizują oprowadzania i warsztaty dla odbiorców z niepełnosprawnościami oraz szkolenia pracowników, działania aranżują organizacje. Jeszcze gorzej wygląda sytuacja w polskich kinach, które są praktycznie niedostępne. Filmy z audiodeskrypcją i napisami są prezentowane głównie na zamkniętych pokazach. 167. Coraz więcej miejsc użyteczności kulturalnej, sportowej i turystycznej jest w Polsce dostosowanych, jednak nadal wiele obiektów jest całkowicie niedostępnych. Dobre przykłady to muzea w dużych miastach, gdzie ekspozycje posiadają audiodeskrypcję, tyflografiki lub multimedia z językiem migowym – monitoring takich obiektów prowadzi Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Przykładem cyfrowo dostępnej infrastruktury kultury jest także NINATEKA – strona Narodowego Instytutu Audiowizualnego z dużym zasobem dostosowanych materiałów audiowizualnych. Problemem w adaptacji muzeów, które mieszczą się w zabytkowych budynkach są często trudności formalne tj. brak zgody konserwatorów zabytków na adaptację pomieszczeń. Dobrą praktyką jest coraz częstsze umieszczanie wymogów dostępności i udogodnień w zamówieniach publicznych dotyczących adaptacji – tutaj inicjatywę przejmują instytucje kultury.

8 Regina Mynarska Wyniki ankiety dla osób z dysfunkcją wzroku „Potrzeby w zakresie udostępniania kutury” Maj-Sierpień 2015 W ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego  „Mowa obrazowa – autorski program udostępniania kultury osobom niewidomym  i niedowidzącym.”

9 Dane statystyczne Liczba przeprowadzonych ankiet: 47
Szacowana populacja generalna: 65000 Liczba podana zgodnie z szacunkami PZN Błąd statystyczny: 10% Poziom pewności wyników: 85% Kalkulacje przy pomocy kalkulatora doboru próby na stronie Ilość pytań: 17 Pytania: otwarte: 3 wielokrotnego wyboru: 3 jednokrotnego wyboru: 11

10 Pytanie 1: Do jakiej grupy osób z dysfunkcją wzroku należysz?

11 Pytanie 2: Czy korzystasz z oferty filmowej z audiodeskrypcją?

12 Pytanie 3: Czy korzystasz z oferty spektakli teatralnych z audiodeskrypcją

13 Pytanie 4: Czy korzystasz z oferty muzeów i galerii z audiodeskrypcją

14 Pytanie 5: Czy interesujesz się filmem?

15 Zainteresowanie filmem wśród osób, które nigdy nie korzystały z audiodeskrypcji
Wniosek: Niewielki wskaźnik korzystania z audiodeskrypcji nie wynika z braku zainteresowania filmem

16 Pytanie 6: Czy interesujesz się teatrem?

17 Zainteresowanie teatrem wśród osób, które nigdy nie korzystały z audiodeskrypcji
Wniosek: Niewielki wskaźnik korzystania z audiodeskrypcji nie wynika z braku zainteresowania – łącznie 66% osób w grupie osób, które nigdy nie korzystały z audiodeskrypcji na spektaklu interesuje się średnio lub bardzo teatrem.

18 Pytanie 7: Czy interesuje Cię zwiedzanie muzeów lub galerii?

19 Zainteresowanie zwiedzaniem muzeów/galerii wśród osób, które nigdy nie korzystały z audiodeskrypcji
Wniosek: Niewielki wskaźnik korzystania z audiodeskrypcji nie wynika z braku zainteresowania – łącznie 80% osób w grupie osób, które nigdy nie korzystały z audiodeskrypcji w muzeum interesuje się średnio lub bardzo tym obszarem kultury.

20 Wyniki badań ogólnych Bardzo zastanawiające jest zestawienie poziomu zainteresowania filmem, teatrem i zwiedzaniem muzeów w grupie osób z dysfunkcją wzroku z wynikami badania ARC RYNEK I OPINIA – badanie dot. zainteresowania Polaków kulturą,2010 gdzie poziom zainteresowania kształtuje się następująco: W jakim stopniu interesuję się kulturą i sztuką:  - bardzo – 2,1 % - trochę – 25,6 % - raczej się nie interesuję 29.4% - w ogóle się nie interesuję 42,9 % Na tym tle zaprezentowany poziom zainteresowania trzema obszarami kultury w badanej grupie osób z dysfunkcją wzroku jest zadziwiająco wysoki. Można z tego wysnuć wniosek, że w grupie tej tkwi ogromny potencjał jako odbiorców kultury. Zwiększenie dostępu do niej poprzez usługi dostępnościowe jest zatem konieczne także z tego względu.

21 Pytanie 8: W jakim stopniu audiodeskrypcja ułatwia Ci odbiór filmu:
Wyniki tylko w grupie osób niewidzących

22 Pytanie 8: W jakim stopniu audiodeskrypcja ułatwia Ci odbiór teatru
Wyniki tylko w grupie osób niewidzących

23 Pytanie 8: W jakim stopniu audiodeskrypcja ułatwia Ci odbiór muzeum:
Rozkład odpowiedzi w grupie osób niewidzących

24 Podsumowanie: W jakim stopniu audiodeskrypcja ułatwia Ci odbiór kultury?
Porównanie tych dwóch wyników jest przykładem heterogeniczności grupy osób z dysfunkcją wzroku – dysproporcja potrzeb pomiędzy osobami niewidomymi i ociemniałymi a słabowidzącymi jest znaczna. O ile poziom zapotrzebowania na audiodeskrypcję wśród osób niewidomymych i ociemniałych jest niewątpliwie wysoki, o tyle odnośnie grupy osób słabowidzących warto wykonać pogłębione badanie potrzeb, związane też z poziomem świadomości i gotowości na zmianę postawy wobec korzystania z usług dostępnościowych.

25 Pytanie 9: W jakim stopniu nasze państwo realizuje prawo do równego dostępu do dóbr kultury w odniesieniu do potrzeb osób z dysfunkcją wzroku? Twoim zdaniem są to działania na poziomie:

26 Ocena zapewnienia przez Państwo równego dostępu do dóbr kultury
Wniosek – poziom niezadowolenia 57% sygnalizuje znaczne poczucie braku działań ze strony państwa w tym zakresie. Wynik ten należałoby porównać z badaniem procentowym obecności usług dostępnościowych w instytucjach kultury oraz na przykład w polskich produkcjach filmowych dotowanych przez Państwowy Instytut Sztuki Filmowej. Jest to znaczny zakres prac badawczych, wymagający zaangażowania zespołu osób wykonujących monitoring w danych obszarach. Odnośnie samego obszaru muzealnictwa, jest to łącznie 591 placówek. W Państwowym Rejestrze Muzeów, opublikowanym przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest 123 placówek, rejestr muzeów samorządowych zawiera 311 placówek, muzeów kościelnych – 10 placówek, natomiast muzeów utworzonych przez osoby prywatne – 147 placówek W rozmowie telefonicznej z Narodowym Instytutem Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów ustalono, że nie posiada on w tej chwili bazy muzeów w Polsce, które wprowadziły usługi dostępnościowe dla osób z dysfunkcją wzroku. Wykonanie takiego oszacowania stanu obecnego pozwoliłyby na monitorowanie rozwoju i zmiany tej sytuacji w kolejnych latach.

27 Pytanie 10: Najbardziej potrzebujesz usług dostępnościowych
KINO TEATR MUZEUM 1 - wcale 16% 14% 20% 2 - słabo 2% 3 - średnio 7% 4 - Bardzo 21% 10% 5 - Zdecydowanie 55% 49% Razem 100% 100,00%

28 Pytanie 11: Jak dowiaduję się o wydarzeniach kulturalnych z audiodeskrypcją?
Jedynie projekty uwzględniające dobrą komunikację gwarantują efektywność prowadzonych działań. Przy tym założeniu wprowadzenie usług dostępnościowych powinno być ściśle skorelowane ze skutecznym przekazem informacji na ten temat do grupy docelowej oraz do ośrodków prowadzących edukację osób z dysfunkcją wzroku.

29 Pytanie 12: Czy uważasz, że edukacja w zakresie korzystania z różnych form udostępnień w kulturze jest potrzebna w ośrodkach edukacyjnych dla dzieci i młodzieży z dysfunkcją wzroku? W badaniu ARC RYNEK I OPINIA na pytanie “W jakim stopniu uważa się Pan/i za osobę zainteresowaną kulturą wyższą?” 61,5 % odpowiedziało, że wcale, natomiast bardzo – 0,4 % Wniosek, który się  nasuwa, to konieczność podjęcia systemowych działań w ramach edukacji osób z dysfunkcją wzroku. Odbiór audiodeskrypcji oraz innych usług dostępnościowych – na przykład tyflografiki, wymaga odpowiedniego przygotowania i świadomości. Projekty tego typu dotyczyć powinny zarówno osób uczących się i spędzających czas wolny w ośrodkach (internaty), jak i osób dorosłych, zwłaszcza osób starszych (wskazane projekty w powiązaniu z uniwersytetami trzeciego wieku, z uwagi na poszerzającą się grupę osób tracących wzrok w grupie senioralnej)

30 Pytanie 13: Uzupełnij zdanie
Pytanie 13: Uzupełnij zdanie. Audiodeskrypcja jest potrzebna, bo (wybrane wypowiedzi) umożliwia odbiór dóbr kulturalnych prawie jak widzący pomaga wyobrazić sobie niewidomym wydarzenia, rzeczy dziejące się na filmie lub wygląd zabytków, w muzeum, których nie mogą dotknąć, pozwala osobie niedowidzącej zwrócić uwagę na coś, co przeoczyli, nie zauważyli przez swoją wadę ułatwia odbiór możliwości uczestnictwa, zmusza do wyjścia z domu bez niej osoby z dysfunkcją wzroku nigdy nie będą w stanie korzystać w pełni z dóbr kultury. Odciąża przewodników, możemy sami iść do kina lub jeśli jesteśmy z przewodnikiem to może sam skupić się na oglądaniu filmu, bez konieczności opowiadania co się dzieje. niewidomi też chcą oglądać filmy widzę, co się dzieje pomaga w zrozumieniu świata to połączenie z moją wyobraźnią. Pozwala uzyskać pełny obraz oglądanego spektaklu, eksponatu, filmu, otoczenia

31 Audiodeskrypcja jest potrzebna, bo (wszystkie odpowiedzi)
- umożliwia dostęp do różnych form kultury - umożliwia odbiór dóbr kulturalnych prawie jak widzący - korzystać może inwalida wzroku z każdej formy wydarzenia kultury - ułatwia uczestniczenie w odbiorze kultury dla ludzi z dysfunkcją wzroku - umożliwia kontakt z kulturą - umożliwia postrzeganie zdarzeń i otoczenia dla osób z dysfunkcją wzroku (50+) - ułatwia odbiór możliwości uczestnictwa, zmusza do wyjścia z domu - jest to poważne upośledzenie - pozwala dowiedzieć się co dzieje się na ekranie, TV, scenie w teatrze - można się czegoś nowego nauczyć - mogę lepiej zrozumieć film - ułatwia możliwość zapoznania się z ważnymi dobrami kultury - pomaga lepiej zrozumieć obraz, dopełnić to, co ja słyszę - jest bardzo ważnym dopełnieniem filmu, ułatwiającym jego odbiór osobom z dysfunkcją wzroku - pozwala lepiej zrozumieć i przeżyć np. film, spektakl, wspiera wyobraźnię - pomaga niewidomym i słabowidzącym w korzystaniu z dóbr kultury (film, spektakl teatralny, z których w innym wypadku nie mogliby korzystać w sposób efektywny - wspomaga odbiór dóbr kultury - wzbudza wyobraźnię niewidomego lub słabowidzącego - to połączenie z moją wyobraźnią. Pozwala uzyskać pełny obraz oglądanego spektaklu, eksponatu, filmu, otoczenia - zastępuje brak wzroku - dopełnia wybrażenia dobra kultury i zwiększa zakres jego oddziaływania - zastępuje obraz

32 Audiodeskrypcja jest potrzebna, bo
- umożliwia osobom niewidomym dostęp do kultury - pomaga uzupełnić informacje, których nie dostarcza wzrok - ułatwia odbiór sztuki - niewidomi też chcą oglądać filmy - bez niej osoby z dysfunkcją wzroku nigdy nie będą w stanie korzystać w pełni z dóbr kultury. Odciąża przewodników, możemy sami iść do kina lub jeśli jesteśmy z przewodnikiem to może sam skupić się na oglądaniu filmu, bez konieczności opowiadania co się dzieje. - pomoc w zrozumieniu świata - osoby niewidome mogę orientować się co dzieje się na filmie, podczas spektaklu - bo ja jej potrzebuję - pozwala wyobrazić sobie co jest przedstawione przez aktorów na scenie oraz jaka jest sceneria danej sytuacji - pozwala pełniej doświadczyć głównie filmu - pozwala odbierać treść przekazu wizualnego na równi z osobami widzącymi - osoby niewidome są w stanie sobie dzięki temu lepiej wyobrazić co się dzieje - tylko i wyłącznie dzięki niej osoba niewidoma jest w stanie w pełni zrozumieć oglądany materiał - niewidomy lub słabowidzący mógł się dowiedzieć co w danej chwili dzieje się w filmie - pozwala osobie niewidomej w pełni skorzystać z filmu, spektaklu, czy muzeum - osoba niewidoma może łatwo wyobrazić sobie to co się dzieje - pomaga zrozumieć film - widzę, co się dzieje - ułatwia osobie niewidomej odbiór przekazu - aby niewidomi mogli wyobrazić sobie co dzieje się w danym miejscu - pomaga wyobrazić sobie niewidomym wydarzenia, rzeczy dziejące się na filmie lub wygląd zabytków, w muzeum, których nie mogą dotknąć, pozwala osobie niedowidzącej zwrócić uwagę na coś, co przeoczyli, nie zauważyli przez swoją wadę

33 Pytanie 14: Uzupełnij zdanie
Pytanie 14: Uzupełnij zdanie. Audiodeskrypcja jest jak: (wybrane wypowiedzi): cudowne okulary dla człowieka niedowidzącego brakujące elementy w mojej głowie potrzebne oczy uchylenie żaluzji okna, przez które dochodzą dźwięki otoczenia Audiodeskrypcja jest jak dziurka od klucza, przez którą można zobaczyć mały fragment rzeczywistości. częściowe widzenie przewodnik miód na moje oczy proteza wzroku Audiodeskrypcja jest jak okno na świat, które do niedawna było zamknięte, obecnie jest uchylone i miejmy nadzieję, że w najbliższej przyszłości zostanie otwarte na oścież.

34 Audiodeskrypcja jest jak: (wszystkie odpowiedzi)
- dostęp do świata zewnętrznego - głos który opisuje przedmiot bądź sytuacje - najlepszy przewodnik, który pomaga uczestniczyć w wydarzeniu kulturalnym - głos - oprogramowanie udźwiękawiające, osoba opisująca sytuację, opisująca obraz - oczy dobrze widzące - oczy dla osoby niewidomej - dla osób niewidomych jak woda dla bezdomnego - dobry wzrok dla widzącego - częściowe widzenie - widzenie obrazu - wzrok - oczy widzącego - pomoc dla osób niewidomych - miód na moje oczy - dziurka od klucza, przez którą można zobaczyć mały fragment rzeczywistości. - obraz dzieła - przewodnik niewidomego i słabowidzącego po świecie kultury. Dzięki niej nie muszę rezygnować ze swoich zainteresowań - okno na świat, które do niedawna było zamknięte, obecnie jest uchylone i miejmy nadzieję, że w najbliższej przyszłości zostanie otwarte na oścież. - dopełnienie wzrokowych doznań - proteza wzroku - noktowizor: pozwala widziec nawet w ciemności. - uchylenie żaluzji okna, przez które dochodzą dźwięki otoczenia - dyskretna, czasami wszystko wiedząca o akcji filmu osoba siedząca obok w fotelu - obraz - trzecie oko - dobrze przeszkolony przewodnik, który nie opowiada rzeczy zbędnych, jakich niewidomy jest się w stanie domyślić, za to zwraca uwagę na takie szczegóły, na które na przykład widzący przyjaciel nie zwróci uwagi, bo są dla niego zbyt oczywiste ze względu na jego wizualne odbieranie świata. - cudowne okulary dla człowieka niewidomego - przewodnik - zdobywam informację, uczę się tego - potrzebne oczy - brakujące elementy w mojej głowie - oko na świat - pomoc w oglądaniu filmów, spektakli teatralnych, i innych dzieł sztuki - dodatkowy lektor ułatwiający zrozumienie spektaklu, gdy czegoś nie zauważy; pomoc w wyobrażeniu sobie wydarzeń osobie niewidomej; - pomoc w odbiorze obrazu - opis niewidzianej sytuacji i obrazu - dostrzeżenie szczegółów

35 Pytanie 15: Wiek respondentów

36 Pytanie 16: Twoja sytuacja na rynku pracy

37 Pytanie 17: W jakiej miejscowości mieszkasz?

38 Pytanie 18: Czy masz inne uwagi/wnioski na temat dostępu do dóbr kultury osób z dysfunkcją wzroku?
brak zainteresowania ze strony „państwa”, - kultura ma być dostępna w którym żyję - jest wiele jeszcze braków w dziedzinie dostępu do dóbr kultury przez inwalidów wzroku żeby audiodeskrypcja była stosowana powszechnie, w szerszym stopniu, np. w telewizji - na DVD z filmami audiodeskrypcja jest tylko podczas filmu, a przecież największe smaczki kryją się w scenach dodatkowych, w wywiadach i innych materiałach, publikowanych przy okazji wydania płytowego. Można by do tego też dodawać opisy. - audiodeskrypcja ułatwia dostęp do kultury, powinna być wszechobecna jako np. aplikacja na telefonie komórkowym państwo na etapie tworzenia dotowanych przeze mnie dóbr kultury powinno zadbać o ich dostępność dla osób niewidomych audiodeskrypcja mogłaby być częstsza i lepsza