II Konwent Marszałków Województw RP - MAŁOPOLSKA Siedem tez o planowaniu zintegrowanym II Konwent Marszałków Województw RP - MAŁOPOLSKA Kraków, marzec 2017 r.

LOKALNE A REGIONALNE PLANOWANIE PRZESTRZENNE Lokalne planowanie przestrzenne nakierowane jest na proces budowlany. Ma odpowiedzieć na pytania gdzie, co i na jakich warunkach budować (lub nie budować). Finałem całego procesu, którego fazami są studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz plan miejscowy, jest decyzja administracyjna – pozwolenie na budowę. Regionalne planowanie przestrzenne skupia się na problemach co i gdzie rozwijać (lub czego nie rozwijać). Finałem procesu planowania, którego fazami są strategia rozwoju regionu i regionalny program operacyjny, jest decyzja finansowa o przeznaczeniu środków na dany cel i dany obszar. Podobieństwo nazw jest mylące; regionalne i lokalne planowanie przestrzenne to dwa zupełnie odmienne procesy. TEZA 1 2

SŁABOŚCI PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO NA POZIOMIE WOJEWÓDZTW Nadmierne wymagania co do szczegółowości diagnozy stanu i zasobów (bardziej właściwe dla planowania lokalnego); Brak jasnego celu planu i wyraźnych jego skutków prawnych (co utrudnia promocję jego treści i partycypację partnerów społecznych); Brak bezpośredniego przełożenia ustaleń na planowanie miejscowe (brak tzw. „ustaleń wiążących”, np. w zakresie użytkowania ziemi, ochrony krajobrazu, lokalizacji inwestycji, etc.); Realizacja przedsięwzięć infrastrukturalnych na podstawie ”specustaw” a nie planu zagospodarowania przestrzennego. Plany zagospodarowania przestrzennego województw to „zastoina” z czasów sprzed reformy regionalnej. Przedstawiają raczej pożądany stan, niż określają politykę rozwojową. TEZA 2 3

SŁABOŚCI STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTW Relatywnie krótki okres żywotności; Oderwanie od geograficznych uwarunkowań skutkujące schematyzmem lub abstrakcyjnością rozwiązań; Nadmierne uzależnienie od środków europejskich (kierunków ich możliwego wydatkowania oraz skali dostępności); Delegowanie ustaleń finansowych i wdrożeniowych do RPO albo innych programów krótkoterminowych. Strategie rozwoju województw to najczęściej obszerne deklaracje pozwalające ubiegać się o środki zewnętrzne z wszelkich możliwych źródeł, a nie realny program działań nastawionych na konkretne cele. TEZA 3 4

Plan Rozwoju Województwa (PRW) INTEGRACJA DROGĄ PRZEZWYCIĘŻANIA SŁABOŚCI OBU DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH Integracja pozwoli: wyeliminować dublowanie części diagnostycznych, lepiej osadzić strategię rozwoju w realnych uwarunkowaniach geograficznych, wzbogacić jej treści o katalog zidentyfikowanych przestrzennie inwestycji, przesunąć punkt ciężkości regionalnego planowania przestrzennego na praktyczne zagadnienie identyfikacji terenów problemowych i ich predyspozycji dla rozwoju. Przyszłością planowania strategicznego na poziomie województw winno być sporządzanie jednego dokumentu pod nazwą: Plan Rozwoju Województwa (PRW) (perspektywiczny, kierunkowy, średniookresowy…) TEZA 4 5

EWOLUCJA METODOLOGII REGIONALNEGO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO Dotychczasowa praktyka regionalnego planowania przestrzennego dawała słabe oparcie dla terytorialnego wymiaru polityki rozwoju. Często brakowało w nim identyfikacji: terytoriów problemowych (środki adresowane na zasadzie wyłączności), terytoriów ochrony (rezerwacji), terenów potencjałów/preferencji (środki adresowane z zastosowaniem preferencji), terytoriów kluczowych inwestycji własnych. Zintegrowane planowanie podniesie znaczenie terytorialnego wymiaru polityki rozwoju. TEZA 5 6

INSTRUMENTY REALIZACJI PRW Realizacja PRW wymaga użycia instrumentów finansowych i instrumentów polityki przestrzennej. Do tej drugiej grupy należą: lokalizacja inwestycji w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej, ustanawianie obszarów ochrony (przyrodniczej, krajobrazowej, kulturowej), identyfikacja obszarów interwencji (polityk terytorialnych). Najważniejszym instrumentem polityki rozwoju województw jest dystrybucja środków finansowych – należy powiązać ją z terytorialnym wydzieleniem obszarów interwencji. TEZA 6 7

WYKORZYSTANIE DOBRYCH PRAKTYK Przy zmianie polskiego ustawodawstwa celowym byłoby wykorzystanie doświadczeń krajów o mocnej pozycji regionów, w których funkcjonują zintegrowane dokumenty rozwojowe, np.: Niemcy – Landesentwicklungsprogramm/Landesentwicklungsplan, Włochy – Programma Regionale di Sviluppo. Przed podjęciem decyzji o zmianie systemu planowania należy głębiej przeanalizować doświadczenia innych krajów – w tym zwłaszcza Niemiec, Włoch, Hiszpanii. TEZA 7 8