Władza wykonawcza Prezydent RP

Modele egzekutywy egzekutywa monokratyczna egzekutywa dualistyczna

Zasady ustrojowe wyznaczające pozycję prezydenta w Konstytucji RP zasada podziału władzy i zasada dualizmu władzy wykonawczej Zasada arbitrażu politycznego Zasada kadencyjności Zasada niezależności zasada niepołączalności (incompatibilitas)

Objęcie i opróżnienie urzędu Prezydenta objęcie urzędu po złożeniu ślubowania przed Zgromadzeniem Narodowym (art. 130) objęcie urzędu - przekształcenie prezydenta elekta w prezydenta urzędującego, dysponującego pełnią kompetencji

Wygaśnięcie kadencji  normalnie - z chwilą upływu kadencji (po 5 latach od objęcia urzędu, licząc od dnia złożenia przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym); w sytuacjach wyjątkowych może dojść do wcześniejszego opróżnienia urzędu (art. 131 ust. 2) w razie: śmierci zrzeczenia się urzędu trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia stwierdzonej przez ZN złożenia Prezydenta z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu stwierdzenie nieważności wyboru prezydenta lub z innych przyczyn nie objęcie urzędu;

Marszałek Sejmu zastępujący Prezydenta w razie opróżnienia urzędu prezydenta – jego funkcje przejmuje Marszałek Sejmu, w razie gdyby nie był w stanie wówczas Marszałek Senatu; obowiązków Prezydenta nie może wykonywać wicemarszałek Sejmu

Ad. zastępstwo zastępstwo sede vacate – gdy urząd prezydencki faktycznie wakuje, czyli ma miejsce stan opróżnienia urzędu, gdy zaistnieją tzw. przeszkody trwałe wymienione w Konstytucji wprost zastępstwo sede plena – gdy urząd prezydenta jest faktycznie obsadzony, a tylko tymczasowo prezydent nie może wykonywać funkcji związanych z urzędem, gdy zaistnieją tzw. przeszkody przejściowe niewymienione w przepisach Konstytucji

Przejściowa niemożność sprawowania urzędu Przejściowa niemożność do sprawowania urzędu przez Prezydenta (art. 131 ust. 1) może być spowodowana: niemożnością faktyczną - choroba nie dająca podstaw do stwierdzenia przez Zgromadzenie Narodowe trwałej niezdolności do sprawowania urzędu za względu na stan zdrowia lub wyjazd za granicę niemożnością prawną - zawieszenie prezydenta w urzędowaniu z powodu postawienia w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu

Obowiązki Marszałka Sejmu wykonującego tymczasowo obowiązki Prezydenta obowiązek zarządzenia nowych wyborów prezydenckich w ciągu 14 dni od opróżnienia urzędu, wybory muszą się odbyć nie później niż w ciągu 60 dni od zarządzenia wyborów obowiązek tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta do czasu nowych wyborów – z wyjątkiem kompetencji do skrócenia kadencji Sejmu

Obowiązki Marszałka wykonującego tymczasowo obowiązki Prezydenta zakres uprawnień Marszałka zastępującego Prezydenta – dwa stanowiska w doktrynie

Obowiązki Marszałka wykonującego tymczasowo obowiązki Prezydenta casus Marszałka B. Komorowskiego zastępującego Prezydenta z tytułu zastępstwa Marszałek ponosi odpowiedzialność konstytucyjną na zasadach przewidzianych dla Prezydenta (art. 145)

Zasady odpowiedzialności konstytucyjnej Prezydenta Art. 145 ust. 1 „Prezydent za naruszenie Konstytucji, ustaw lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności tylko przed Trybunałem Stanu”. Czynności związane z procedurą pociągania prezydenta do odpowiedzialności konstytucyjnej określa ustawa o Trybunale Stanu z 12 XII 1992 z późniejszymi zmianami.

Zasady odpowiedzialności konstytucyjnej Prezydenta Prezydent ponosi odpowiedzialność konstytucyjną za: tzw. delikt konstytucyjny przestępstwa

Pojęcie deliktu konstytucyjnego zawinione naruszenie Konstytucji lub ustawy, nie mające charakteru przestępstwa, popełnione w zakresie urzędowania lub w związku z zajmowanym stanowiskiem; czyn stanowiący naruszenie konstytucji lub ustawy może mieć postać działania lub zaniechania wystarczy wina nieumyślna

Tryb stawiania Prezydenta przed TS wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności może złożyć co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego uchwałę o postawieniu w stan oskarżenia podejmuje ZN większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków ZN

Role ustrojowe Prezydenta RP jako głowy państwa jako organu władzy wykonawczej jako organu arbitrażu politycznego i równoważenia władzy wykonawczej i ustawodawczej jako organu zapewniającego ciągłość władzy w sytuacjach szczególnego zagrożenia państwa

Funkcje ustrojowe Prezydenta (art. 126) funkcja najwyższego przedstawiciela państwa funkcję gwaranta ciągłości władzy państwowej funkcję czuwania nad przestrzeganiem konstytucji (strażnika konstytucji) funkcję stania na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium

Prerogatywy i kontrasygnata aktów urzędowych Prezydenta Art. 144 Konstytucji „Prezydent RP korzystając ze swoich konstytucyjnych i ustawowych kompetencji wydaje akty urzędowe”. Pojęcie aktu urzędowego - wszelkie uzewnętrznienie konstytucyjnych lub ustawowych kompetencji prezydenta; jest to zbiorcze określenie wszystkich decyzji i działań urzędowych prezydenta

Klasyfikacja aktów urzędowych 1 grupa: akty prawne (rozporządzenia z mocą ustawy, rozporządzenia wykonawcze do ustaw, zarządzenia, postanowienia) – katalog zamknięty pozostałe akty o zróżnicowanej treści, co do których Konstytucja nie określa ich formy

Klasyfikacja aktów urzędowych 2 grupa: akty normatywne (rozporządzenia z mocą ustawy, rozporządzenia wykonawcze do ustaw, zarządzenia) inne akty prawne, a w ich ramach: akty prawne wywołujące skutki materialno- prawne po stronie ich adresatów akty prawne nie wywołujące skutków materialno-prawnych po stronie ich adresatów

Klasyfikacja aktów urzędowych 3 grupa: akty mające formę pisemną akty mające postać czynności faktycznych

Klasyfikacja aktów urzędowych 4 grupa (ze względu na charakter ustrojowy): akty urzędowe wymagające kontrasygnaty akty urzędowe nie wymagające kontrasygnaty czyli tzw. prerogatywy

Kontrasygnata aktów urzędowych prezydenta Kontrasygnata - współpodpis złożony pod aktem urzędowym prezydenta (głowy państwa) przez premiera lub/i właściwego ministra W świetle Konstytucji z 1997 r. akty urzędowe prezydenta kontrasygnuje wyłącznie Prezes Rady Ministrów.

Funkcje kontrasygnaty przejęcie przez premiera lub i właściwego ministra (w zależności od rozwiązań) odpowiedzialności politycznej (parlamentarnej) z tytułu kontrasygnowanego aktu; służy ograniczeniu niezależności prezydenta i jest formą uzależniania w pewnym stopniu głowy państwa od rządu;

Prerogatywy Akty urzędowe podejmowane osobiście przez prezydenta, bez obowiązku ich kontrasygnowania przez premiera Art. 144 ust. 3 Konstytucji wymienia aż 30 prerogatywy Odpowiedzialność za akty należące do prerogatyw ograniczona jest tylko do odpowiedzialności konstytucyjnej.

- Zakres kontrasygnaty w świetle art. 144 ust. 2 Koncepcja tzw. kontrasygnaty negatywnej – wymóg ten dotyczy wszystkich aktów, z wyjątkiem wymienionych prerogatyw W Małej Konstytucji – kontrasygnata pozytywna, czyli wyczerpujące wyliczenie aktów wymagających kontrasygnaty

Skutki prawne braku kontrasygnaty Art. 144 - akty urzędowe prezydenta dla swojej ważności wymagają kontrasygnaty premiera Akt urzędowy nie opatrzony kontrasygnatą premiera nie wywołuje skutków prawnych i nie może być stosowany, jest aktem nieważnym

Kompetencje Prezydenta RP Kompetencje wyznaczające prezydentowi pozycję głowy państwa w stosunkach zagranicznych i wewnętrznych: kompetencje w zakresie polityki zagranicznej kompetencje w zakresie zwierzchnictwa sił zbrojnych, obronności i bezpieczeństwa państwa klasyczne (tradycyjne) kompetencje prezydenta

Kompetencje Prezydenta RP Kompetencje realizujące arbitraż polityczny i kompetencje równoważące władze w systemie podziału władz: kompetencje w stosunku do parlamentu kompetencje w stosunku do rządu kompetencje w stosunku do władzy sądowniczej, tj. do sądów i Trybunałów (TK i TS)

Kompetencje Prezydenta RP Inne kompetencje: kompetencje ustrojowe kompetencje kreacyjne kompetencje organizacyjne kompetencje w zakresie stanowienia prawa pozostałe kompetencje określone w ustawach

Kompetencje w sprawach polityki zagranicznej Zgodnie z art. 133 ust. 3 Konstytucji - Prezydent RP w zakresie polityki zagranicznej współdziała z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem, a więc ministrem spraw zagranicznych – wymóg współdziałania w sferze polityki zagranicznej obu członków władzy wykonawczej.

Klasyczne, tradycyjne kompetencje prezydenta prawo łaski nadawanie orderów i odznaczeń nadawanie obywatelstwa polskiego i wyrażanie zgody na jego zrzeczenie prawo powoływania i nominacji na najwyższe stanowiska państwowe określone ustawowo przewodnictwo kapitułom Orderu Orła Białego oraz Orderu Odrodzenia Polski prawo do określania warunków umieszczania godła, flagi i wykonywania hymnu narodowego, prawo do nadawania obiektom statusu zabytku, prawo do nadawania tytułu naukowego profesora prawo do zwracania się z orędziem do Sejmu, Senatu i Zgromadzenia Narodowego

Kompetencje z zakresu arbitrażu politycznego Arbitraż polityczny – podejmowanie działań w celu zachowania ładu konstytucyjnego w państwie w sytuacjach konfliktów politycznych lub zagrożenia podstawowych wartości konstytucyjnych bytu państwowego

Kompetencje z zakresu arbitrażu politycznego Kompetencje w stosunku do władzy wykonawczej Kompetencje w stosunku do władzy ustawodawczej Kompetencje w stosunku do władzy sądowniczej

Ad. kompetencje w stosunku do władzy sądowniczej wobec sądów wobec Krajowej Rady Sądownictwa wobec Trybunałów (TK i TS)

Kompetencje ustrojowe Uprawnienie w zakresie dokonywania zmian Konstytucji – zgodnie z art. 235 Konstytucji Prezydent jest podmiotem mającym prawo inicjatywy ustawodawczej

Kompetencje kreacyjne uczestniczy w powołaniu obok Sejmu i Senatu członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wnioskuje do Sejmu o powołanie Prezesa NBP, powołuje też w równej liczbie z Sejmem i Senatem członków Rady Polityki Pieniężnej; może zarządzić za zgodą Senatu referendum ogólnokrajowe powołuje i odwołuje szefa Kancelarii Prezydenta

Kompetencje w zakresie stanowienia prawa  wydawanie rozporządzeń z mocą ustawy w czasie stanu wojennego (por. art. 234 Konstytucji); wydawanie rozporządzeń wykonawczych do ustaw wydawanie zarządzeń jako aktów wewnętrznie obowiązujących;  w sprawach indywidualnych wydaje natomiast postanowienia