ODDYCHANIE

Oddychanie to proces bezustannie zachodzący w naszym organizmie Oddychanie to proces bezustannie zachodzący w naszym organizmie. Podstawowym zadaniem układu oddechowego jest umożliwienie wymiany gazowej, która polega na pobieraniu tlenu ze środowiska i wydalaniu końcowych produktów utleniania. Funkcja wtórna to wytwarzanie strumienia powietrza niezbędnego do generowania fali głosowej. Powietrze, które wydalamy z płuc zostaje przekształcone w krtani na dźwięk mowy.

Aparat oddechowy obejmuje: górne drogi oddechowe: jama nosowa, gardło, krtań; dolne drogi oddechowe: tchawica, oskrzela, płuca; mięśnie oddechowe: przepona, mięśnie żebrowe.

Oddychanie składa się z dwóch faz: wdechu i wydechu Oddychanie składa się z dwóch faz: wdechu i wydechu. Podczas wdechu następuje obniżenie przepony, co powoduje wydłużenie i rozszerzenie klatki piersiowej oraz uniesienie żeber. Pojemność klatki piersiowej zwiększa się, a ciśnienie powietrza zmniejsza, co skutkuje jego wessaniem z zewnątrz. W czasie wydechu przepona unosi się, pojemność klatki piersiowej zostaje zmniejszona, a powietrze jest wypychane na zewnątrz.

Wyróżniamy trzy rodzaje oddechów: piersiowy – podczas tego oddechu rozszerzają się głównie górne odcinki klatki piersiowej; brzuszno-przeponowy – zachodzi przy udziale głównie dolnych partii klatki piersiowej; brzuszno-piersiowy – jest to połączenie dwóch poprzednich sposobów oddychania.

Typy oddychania: oddychanie statyczne nazywane również fizjologicznym, spoczynkowym - oddychamy automatycznie - wdech i wydech przez nos - wdech i wydech mają prawie jednakową długość - zużycie powietrza jest małe (ok. 0,5 litra przy jednorazowym wdechu) oddychanie dynamiczne podczas mówienia lub śpiewania - oddychamy przez usta (w czasie wymawiania głosek nosowych także przez nos) - wdech jest krótki i szybki, wydech wolniejszy i znacznie dłuższy - zużycie powietrza jest duże (ok. 1 do 2 litrów przy jednorazowym wdechu) - wdechy podporządkowane są tekstowi (tzn. są wykonywane w miejscach, na które pozwala sens zdania)

Skutki niefizjologicznego oddychania: Powietrze wdychane przez usta jest nieogrzane, suche i nieoczyszczone. Powoduje to stałe drażnienie błony śluzowej gardła, krtani, tchawicy, a także zakażenia błony śluzowej. Konsekwencją są częste przeziębienia, anginy, przewlekłe zapalenia i nieżyty górnych dróg oddechowych, a także patologiczny przerost migdałków. Nienawilżone powietrze osusza fałdy głosowe krtani. W wyniku tego pojawiają się zaburzenia czynnościowe głosu, takie jak chrypka, osłabienie głosu. Często mamy do czynienia również z subiektywnymi patologicznymi odczuciami, takimi jak: łaskotanie w gardle, ucisk w dole szyjnym, zaleganie obcego ciała. Nieleczone zaburzenia czynnościowe mogą doprowadzić do powstania zmian organicznych, takich jak guzki głosowe, obrzęki strun głosowych lub polipy.

że dziecko źle sypia, często się budzi, chrapie. Kolejnym skutkiem niefizjologicznego oddychania jest patologiczny rozwój klatki piersiowej. Klatka piersiowa jest płaska, a brzuch zostaje wypchnięty do przodu. Charakterystyczne są również odstające łopatki. Płytki oddech powoduje niedostateczne dotlenienie układu nerwowego, czego wynikiem są zaburzenia koncentracji uwagi oraz zwiększona męczliwość. Niedotlenienie organizmu sprawia, że dziecko źle sypia, często się budzi, chrapie. Niefizjologiczne oddychanie powoduje trudności z pionizacją języka. A to z kolei może być przyczyną kłopotów z opanowaniem wymowy głosek wymagających unoszenia języka np.: sz, rz, cz, dż, r, l, nie wykształceniu się u dziecka dojrzałego typu połykania oraz pojawieniu się wad wymowy. Nawykowe oddychanie jamą ustną może prowadzić do nieprawidłowego rozwoju twarzoczaszki, powstawania różnego rodzaju wad zgryzu, a także do osłabienia napięcia mięśni twarzy.

Przyczyny niefizjologicznego oddychania: stany zapalne błony śluzowej (katar); wiotkość mięśni twarzowych; częste infekcje górnych dróg oddechowych; skrzywienie lub złamanie przegrody nosa; przerost małżowin nosowych (polipy); guzy w jamie nosowej; ciało obce w nosie; przerost tylnych muszli nosowych; przerost wyrośli adenoidalnych; zarośnięcia nozdrzy tylnych; guzy gardła górnego.

W przypadku stwierdzonych zaburzeń oddechowych, artykulacyjnych bądź fonacyjnych należy przeprowadzić specjalistyczne badanie w celu określenia czynnika etiologicznego. Opracowała Ewelina Młot Bibliografia: Oczkoś M., Sztuka poprawnej wymowy, Wydawnictwo RM, Warszawa 2007. Skorek E.M., Rządzka M., Profilaktyka i terapia dysfunkcji oddechowych, Wydawnictwo Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2011.