Krótki przewodnik po bibliotece

Czym są Wolne Lektury? www.wolnelektury.pl Biblioteka internetowa czynna 24 godziny na dobę, 365 dni w roku, z której zasobów można korzystać bezpłatnie i zgodnie z prawem. www.wolnelektury.pl

Wprowadzenie Wolne Lektury to biblioteka internetowa prowadzona przez fundację Nowoczesna Polska od 2007 roku we współpracy z Biblioteką Narodową, Biblioteką Ślaską oraz Biblioteką Elbląską pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W Komitecie Honorowym Wolnych Lektur zasiadają: prof. Maria Janion, prof. Grażyna Borkowska, prof. Przemysław Czapliński, prof. Mieczysław Dąbrowski, prof. Ewa Kraskowska, prof. Małgorzata Czermińska, prof. Jerzy Jarzębski i prof. Piotr Śliwiński. Fot. Hobbies on a Budget, CC BY 2.0, źródło: www.flickr.com.

W zbiorach Wolnych Lektur znajduje się ponad 4400 utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, które trafiły już do domeny publicznej. Zasoby biblioteki są systematycznie powiększane. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami, motywami i udostępnione w kilku formatach - HTML, TXT, PDF, EPUB, MOBI, FB2. Fot. Hobbies on a Budget, CC BY 2.0, źródło: www.flickr.com.

W bibliotece znajduje się również kilkaset audiobooków, czytanych przez takich aktorów jak: Danuta Stenka, Jan Peszek czy Andrzej Chyra. Można ich słuchać w formatach MP3 i Ogg Vorbis. Audiobooki są również dostępne w formacie DAISY dostosowanym do potrzeb osób słabowidzących, niewidomych oraz osób mających trudności z czytaniem. Fot. Mykhailo Dorokhov, CC BY 2.0, źródło: www.flickr.com.

W 2013 roku powstała Galeria Wolnych Lektur, w której znajduje się 400 reprodukcji dzieł sztuki, fotografii i rzeźb ze sztuki polskiej i światowej, różnych autorów z różnych epok, które pochodzą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Fot. Józef Chełmoński, Babie lato, domena publiczna, źródło: www.wolnelektury.pl.

Kilka zdań o prawie autorskim Wszystkie utwory zamieszczone w bibliotece Wolne Lektury można zgodnie z prawem bezpłatnie przeglądać, słuchać, ściągać na swój komputer, a także udostępniać innym i cytować. Dlaczego? Ponieważ większość udostępnionych zasobów znajduje się już w domenie publicznej lub została udostępniona na wolnej licencji Creative Commons. Nagrania audiobooków podlegające ochronie praw pokrewnych do artystycznych wykonań i fonogramów oraz wszelkie materiały będące pod ochroną majątkowych praw autorskich (w tym przypisy i motywy literackie) udostępnione są na wolnej licencji CC Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0.

Domena publiczna Domena publiczna to wszystkie te utwory, które są dobrem wspólnym – bo każdy z nas może z nich korzystać bez ograniczeń autorskich praw majątkowych. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem majątkowe prawa autorskie do wszelkiej twórczości (prac literackich, dzieł sztuki, utworów muzycznych itp.) wygasają po 70 latach od śmierci autora (a w przypadku utworów literackich również tłumacza) z efektem na koniec roku kalendarzowego. Oznacza to, że 1 stycznia każdego roku twórczość tych autorów trafia do domeny publicznej i dzięki temu każdy bez ograniczeń może z nich korzystać bez obaw o naruszanie prawa autorskiego. Zgodnie z tą zasadą 1 stycznia 2017 roku w domenie publicznej znalazła się twórczość między innymi pisarza Herberta George’a Wellsa i tłumacza Pawła Hulki-Laskowskiego. Dzięki temu zasoby Wolnych Lektur zostały powiększone o ich utwory.

Wolne licencje Niektóre utwory opublikowane w bibliotece dostępne są na wolnej licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0. Oznacza to, że: możesz się nimi dzielić — kopiuj i rozpowszechniaj utwór w dowolnym medium i formacie, możesz dokonywać adaptacji — remiksuj, zmieniaj i twórz na bazie utworu dla dowolnego celu, także komercyjnego. Ale musisz pamiętać, że: utwór należy odpowiednio oznaczyć, podać link do licencji i wskazać jeśli zostały dokonane w nim zmiany. Możesz to zrobić w dowolny, rozsądny sposób, o ile nie sugeruje to udzielania przez licencjodawcę poparcia dla Ciebie lub sposobu, w jaki wykorzystujesz ten utwór, remiksując utwór, przetwarzając go lub tworząc na jego podstawie, należy swoje dzieło rozpowszechniać na tej samej licencji, co oryginał, nie możesz korzystać ze środków prawnych lub technologicznych, które ograniczają innych w korzystaniu z utworu na warunkach określonych w licencji.

ściągać na swoje urządzenia, dzielić się z innymi, słuchać, kopiować, Wszystko to oznacza, że możesz korzystać z zasobów Wolnych Lektur w dowolny wybrany przez siebie sposób: przeglądać, czytać, ściągać na swoje urządzenia, dzielić się z innymi, słuchać, kopiować, cytować, tworzyć własne utwory na bazie udostępnionych dzieł, oglądać reprodukcje dzieł sztuki, polecać innym, wykorzystywać w nauce i pracy, … Fot. Nancy <I’m gonna SNAP!, CC BY 2.0, źródło: www. Flickr.com.

Co znajdę na Wolnych Lekturach? Zbiory biblioteki zostały podzielone na: zasoby tekstowe, dźwiękowe oraz wizualne.

Literatura Wolne Lektury na początku swojego istnienia były biblioteką szkolną, w której znaleźć można było lektury szkolne zalecane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej znajdujące się już w domenie publicznej. Stopniowo przekształciły się w bibliotekę klasyki literatury polskiej i światowej. I tak dziś obok Potopu Henryka Sienkiewicza i Trenów Jana Kochanowskiego, znajdują się powieści Marcela Prousta czy Aleksandra Dumas, a także utwory w językach obcych (angielskim, litewski, niemieckim i francuskim).

Jak znaleźć książkę na Wolnych Lekturach? Jeśli wiesz, czego szukasz, to możesz skorzystać z wyszukiwarki znajdującej się na stronie biblioteki. Możesz również przeglądać utwory wybranego autora, które już zostały udostępnione w bibliotece. Zasoby tekstowe Wolnych Lektur podzielone też zostały według przynależności utworów do epok, gatunków i rodzajów literackich.

Możesz również przejrzeć listę wszystkich utworów znajdujących się w bibliotece, która dostępna jest na stronie. Lista udostępniona została również w formacie PDF do pobrania ze strony lub do wydruku.

Kolekcje tematyczne Zasoby tekstowe biblioteki zostały podzielone na 25 kolekcji tematycznych: Biblioteczka antyczna, Biblioteczka Boya, Biblioteczka filozoficzna, Biblioteczka naukowa, Biblioteczka noblistów, Biblioteczka polonisty, Biblioteczka wolnej kultury, Biblioteka pisarzy żydowskich im. Michała Friedmana, Goethe, Kleist i inni, Kolędy, Korespondencja i publicystyka,

Kolekcje tematyczne Lirycy młodopolscy, Liryka francuskojęzyczna, Liryka niemieckojęzyczna, Literatura dla dzieci i młodzieży, Literatura fantastyczna, Literatura kobieca, Literatura polska w tłumaczeniu na języki obce, Literatura przygodowa, Lithuanica, Pieśni patriotyczne, Wybór lektur dla uczniów gimnazjów, Wybór lektur dla uczniów liceów, Wybór lektur dla uczniów szkół podstawowych, Wybór redakcyjny.

Wszystkie książki możesz czytać bezpośrednio ze strony internetowej (Czytaj online) lub pobrać wybrany przez siebie format (PDF, EPUB, MOBI, TXT, FB2) i zapisać na swoim urządzeniu. Przygotowywane pliki tekstowe można czytać między innymi na czytnikach książek elektronicznych, smartfonach lub tabletach.

Większość utworów udostępnionych w bibliotece poddana została opracowaniu, na które składa się: uwspółcześnienie pisowni (z reguły ingerencja dotyczy pisowni tekstów powstałych po okresie romantyzmu, w których nie zostały uwzględnione zalecenia reformy z 1937 r. oraz najnowsze zasady dotyczące pisowni łącznej i rozdzielnej imiesłowów), poprawienie błędów (na podstawie porównania tekstu z innymi wydaniami eliminowane są błędy źródła), ewentualne uzupełnienie o elementy pomocne w dalszej pracy nad tekstem (przypisy i motywy literackie). Wszystkie dokonane zmiany są rejestrowane w nocie redakcyjnej i każdy może się z nimi zapoznać.

Czym są motywy i do czego są potrzebne? Zaznaczone motywy i tematy literackie tworzą zbiór wybranych fragmentów tekstów. Dla zbioru tego nazwa motywu stanowi rodzaj hasła – etykiety. Takie kolekcje tematycznych wypisów z literatury mogą być użyteczne podczas pisania prac (w tym wypracowań szkolnych czy prac naukowych) lub przygotowywaniu scenariuszy lekcji przez nauczycieli języka polskiego; stanowią one materiał pozwalający zastanowić się, w jakich konfiguracjach znaczeń i skojarzeń może występować wybrany motyw lub temat.

Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak w różnych utworach autorzy opisywali miłość wystarczy, że z listy motywów wybierzesz „Miłość” i otrzymasz spis fragmentów oznaczonych tym motywem. Ponadto możesz dowiedzieć się, jak miłość była opisywana przez wybranego autora, w danej epoce, gatunku lub rodzaju literackim. Motyw miłości został oznaczony już 1437 razy.

Oznaczone motywy.

Czytnik dwujęzyczny Książki udostępnione w dwóch wersjach językowych można czytać dzięki specjalnemu czytnikowi, który umożliwia czytanie dwóch utworów jednocześnie – w języku oryginału i tłumaczenia. Czytnik dostępny jest tylko w wersji online na stronie biblioteki.

Audiobooki W bibliotece znajduje się około 580 audiobooków (to prawie 250 godz. nagrań!), czytanych przez takich aktorów jak: Danuta Stenka, Jan Peszek, Andrzej Chyra, Katarzyna Maciąg czy Wiktor Korzeniewski. Wiele z nagrań to audiobooki lektur szkolnych, m. in. Historia żółtej ciżemki Antoniny Domańskiej, Treny Jana Kochanowskiego, Świętoszek Moliera czy W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza.

Audiobooki dostępne są w formatach MP3 i Ogg Vorbis, a także w formacie DAISY dostosowanym do potrzeb osób słabowidzących, niewidomych oraz osób mających trudności z czytaniem. Można je odtwarzać bezpośrednio na stronie biblioteki lub pobrać w wybranym przez siebie formacie.

Galeria W Galerii zaprezentowany został wybór reprodukcji dzieł sztuki, który umożliwia prześledzenie zmian epokowych i stylowych w sztuce: od obrazów średniowiecznych, przez przykłady polskiego, niderlandzkiego i włoskiego renesansu, po dziewiętnastowieczny realizm i młodopolski modernizm. Zbiór dzieł może być materiałem ilustracyjnym do ogólnego kursu historii sztuki lub być wykorzystywany podczas lekcji języka polskiego w szkole. Szczególnie, że zawiera on kompletny przekrój technik artystycznych stosowanych w kolejnych epokach: od średniowiecznej tempery rozrabianej z kurzym jajkiem, przez malarstwo olejne, techniki wykreślania perspektywy po XIX-­wieczne gwasze, akwarele i pastele. Fot. Bernardo zw. Canaletto Bellotto, Widok Warszawy z tarasu Zamku Królewskiego, domena publiczna, źródło: www.wolnelektury.pl.

W Galerii Wolnych Lektur znajdziesz: ceramikę, fotografię, grafikę, ikonę, litografię, malarstwo, malowidło ścienne, ołtarz, retabulum ołtarzowe, rysunek, rzemiosło, rzeźbę, sarkofag, bodzettov. Fot. Sławomir Celiński, Świst i Poświst, domena publiczna, źródło: www.wolnelektury.pl. Fot. Stanisław Wyspiański, Chochoły, domena publiczna, źródło: www.wolnelektury.pl.

Zasoby udostępniane w Galerii cechuje: wysoka rozdzielczość, możliwość pobrania lub zapisania na dysk „jednym kliknięciem”, opis motywami i tematami z zakresu historii sztuki i literatury oraz obiektami, opis informacjami dotyczącymi epoki, rodzaju, gatunku, stylu, techniki, wymiarów i czasu powstania.

www.wolnelektury.pl wolnelektury@nowoczesnapolska.org.pl Prezentacja udostępniona na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa – Na Tych Samych Warunkach 3.0. PL.