Problemy globalne współczesnej gospodarki światowej

przełom XIX i XX w. – B. Russell, G. Orwell, A przełom XIX i XX w. – B. Russell, G. Orwell, A. France wskazywali, że postęp techniczny niesie nie istniejące wcześniej zagrożenia, ponadto wśród niebezpieczeństw grożących cywilizacji wymieniano np. eksplozję demograficzną, dehumanizację pracy, totalitaryzm; przełom lat 60. i 70. – kryzys energetyczny, spadek światowej produkcji żywności, pierwsze duże katastrofy ekologiczne;

Klub Rzymski powstała w latach 70. organizacja pozarządowa której celem jest uświadomienie ludzkości skali zagrożeń globalnych.

http://ziemianarozdrozu.pl/artykul/278/granice-wzrostu-weryfikacja-po-37-latach

Raporty Klubu, przekładane na wiele języków (także polski), przygotowywane przez zespoły wybitnych uczonych, wywoływały ogólnoświatową dyskusję. Pierwszy raport pt. Granice wzrostu (1972) zawierał pesymistyczną prognozę losów ludzkości: zakładając dalszy szybki wzrost liczby ludzi, zużywanie zasobów i zanieczyszczenie środowiska, przewidywał totalną katastrofę. Aby jej uniknąć, należy zahamować przyrost naturalny i zatrzymać rozwój gospodarczy. http://www.clubofrome.org/

Cechy problemów globalnych światowy charakter – dane zagrożenie staje się problemem globalnym, kiedy w sposób istotny dotyczy większości państw (np. kwestie rozbrojenia, wyżywienia, ubóstwo Trzeciego Świata) złożoność, zależność od działania wielu czynników i wzajemne powiązanie; cecha najbardziej widoczna w przypadku problemów krajów rozwijających się (np. relacje cen artykułów rolnych i przemysłowych, niszczenie gleby, transfer technologii, korupcja)

ważne konsekwencje wiążące się z nierozwiązaniem problemów globalnych lub ze zwłoką w podejmowaniu środków zaradczych; ostateczną konsekwencją dalszego zaostrzania się problemów byłoby poważne zagrożenie życia lub zdrowia znacznej części ludzkości, w krańcowych przypadku nawet upadek cywilizacji (np. wojna nuklearna, załamanie równowagi ekologicznej, trwały deficyt podstawowych surowców)

przedsięwzięcia zmierzające do ich rozwiązania muszą mieć złożony charakter i dotyczyć wielu sfer życia społecznego (np. intensyfikacja produkcji rolnej w krajach rozwijających się)

rozwiązanie problemów globalnych jest możliwe jedynie wówczas, gdy odpowiednie przedsięwzięcia obejmują swym zasięgiem cały świat (szanse rozwiązania problemu globalnego wzrastają wraz ze wzrostem liczby podmiotów gospodarki światowej aktywnie uczestniczących w ich rozwiązywaniu)

Przykłady problemów globalnych niebezpieczeństwo wojny nuklearnej; niekontrolowany przyrost ludności; wyczerpywanie się zasobów energii i surowców; kryzys zadłużeniowy; sytuacja krajów rozwijających się; zagrożenie środowiska naturalnego (niszczenie powłoki ozonowej, niszczenie lasów, brak wody, erozja gleby)

Podstawowe problemy globalne i sposoby ich rozwiązania

1. Wyczerpywanie nieodnawialnych zasobów naturalnych Globalne ocieplenie, dziura ozonowa, zmiana klimatu Skażenie środowiska naturalnego Utrata różnorodności biologicznej Dążenie firm do wprowadzenia modyfikowanych genetycznie organizmów o niesprawdzonym bezpieczeństwie dla ludzi i środowiska

rozwiązania globalne Ustawodawstwo i edukacja na rzecz zdrowej i zrównoważonej gospodarki globalne w zgodzie z naturą Powierzenie odpowiednim instytucjom odpowiedzialnego i zrównoważonego zarządzania środowiskowego Przyjęcie na całym świecie „zasady ostrożnościowej” dla wszystkich nowych technologii

2. Problemy demograficzne: Bezrobocie Nędza, pogłębiające się rozwarstwienie między bogatą Północą a biednym Południem, a także rozwarstwienie wewnątrz społeczeństw Zjawisko niedożywienia i głodu Problemy społeczne Brak podstawowej higieny i opieki zdrowotnej

Na świecie głoduje 870 mln osób. To więcej niż mieszka w całej Europie Na świecie głoduje 870 mln osób. To więcej niż mieszka w całej Europie. Ale sytuacja jest lepsza niż jeszcze w latach 90. - wskazuje najnowszy raport ONZ. W połowie lat 90. Liczba osób głodujących i niedożywionych na świecie wynosiła 1,3 miliarda na 5,2 miliarda ludzi żyjących na Ziemi. Jak wskazuje raport od tego czasu liczba głodujących systematycznie się zmniejszała. Najszybszy spadek nastąpił między 1990 i 1995 rokiem, potem tempo zmalało i znów zwiększyło się w ostatnich latach. Liderem w poprawie warunków życia są państwa Azji Południowej i Południowo-Wschodniej: Indii, Wietnamu, Kambodży i Chin „Ludzie nie głodują dlatego, że na świecie nie ma żywności. Jest jej pełno, w nadmiarze. Ale między tymi, którzy chcą jeść, a pełnymi magazynami stoi wysoka przeszkoda: gra polityczna”. http://swiat.newsweek.pl/globalny-raport-glodu-2013-swiat-coraz-mniej-glodny,artykuly,273117,1.html

rozwiązania globalne Międzynarodowy fundusz pomocy bazujący na podatkach z międzynarodowego handlu bronią Podatek w rodzaju podatku Tobina na spekulacje walutową, z którego dochody liczone w mld USD zasiliłyby fundusz redystrybujący bogactwo Spekulacja walutowa polega na odnoszeniu zysku poprzez sprzedaż waluty i ponowne jej odkupienie po niższej cenie. Spekulanci, w ciągu jednego dnia, sprzedają i odkupują waluty wielokrotnie.

3. Zadłużenie międzynarodowe

Zagraniczna pomoc kredytowa często jest czynnikiem, który może przyczynić się do przyspieszenia wzrostu gospodarczego danego kraju, zwłaszcza w sytuacji gdy krajowe zasoby okazują się być niewystarczające. Nadmierne zadłużenie zagraniczne i problemy z jego obsługą podważają wiarygodność państwa, co prowadzi do obniżenia się jego pozycji w świecie. Zewnętrzne skutki pułapki zadłużeniowej to przede wszystkim utrudnienie rozwoju stosunków z zagranicą.

W sytuacji, gdy niespłacany dług zagraniczny jest niewielki, to staje się on wyłącznie problemem kraju dłużniczego. Jeżeli natomiast przybiera on znaczne rozmiary, wtedy również, a czasem przede wszystkim, zainteresowany rozwiązaniem problemu zadłużeniowego jest wierzyciel. Konsekwencje zadłużenia zagranicznego dla gospodarki światowej związane są z oddziaływaniem zmniejszenia importu krajów dłużniczych na dynamikę gospodarczą krajów wierzycielskich

Teoretycznie problem zadłużenia zewnętrznego może być rozwiązany następującymi sposobami: terminową spłatą odsetek i rat kredytowych; ogłoszeniem niewypłacalności (repudiacja); restrukturyzacją zadłużenia

2013 rok – zadłużenie zagraniczne, mld USD Chiny 874,5 Indie 427,6 Brazylia 482,5 Meksyk 443 Polska 352 http://data.worldbank.org/indicator/DT.DOD.DECT.CD?order=wbapi_data_value_2008+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=asc,

rozwiązania globalne Przedsięwzięcia zmierzające do jego rozwiązania muszą dotyczyć zarówno dłużników, jak i wierzycieli Konieczne jest całkowite anulowanie długów krajom najbardziej zadłużonym

4. Potęga instytucji globalnych, takich jak Bank Światowy, WTO i MFW

rozwiązania globalne Zreformowanie wszystkich istniejących instytucji o charakterze globalnym Stworzenie nowych, w pełni demokratycznych i reprezentatywnych instytucji globalnego zarządzania

5. „korporatokracja” czyli niewłaściwa potęga i wpływy w rękach prywatnych inwestorów, takich jak korporacje transnarodowe

rozwiązania globalne Międzynarodowe ustawodawstwo zapewniające przede wszystkim interes ludzi i planety

6. Broń masowego rażenia Terroryzm Wojna Zjawisko „prania brudnych pieniędzy” Przestępczość międzynarodowa

rozwiązania globalne Zakaz produkcji i wykorzystania broni masowego rażenia wsparty powstaniem nowej sekcji wywiadowczej i bezpieczeństwa w ramach ONZ Zakaz prowadzenia wojny jako przestarzałego środka rozwiązywania konfliktów Ratyfikacja przez wszystkie kraje świata Międzynarodowego Sądu Kryminalnego, który sądziłby terrorystów i innych podobnych przestępców

podsumowanie Coraz większa polaryzacja, polegająca na integracji silnych i marginalizacji słabych w gospodarce światowej, ma wyraźnie konfliktogenny charakter, grożąc poważnym zachwianiem bezpieczeństwa międzynarodowego. Bezpieczeństwo ekonomiczne i socjalne są komponentami globalnego bezpieczeństwa międzynarodowego.