Temat - Analiza kosztów działalności przedsiębiorstwa Doc. dr Bolesław Iwan Przedmiot – Mikroekonomia Studia Niestacjonarne. Rok I, Semestr 1. Kierunek – Turystyka i Rekreacja Temat - Analiza kosztów działalności przedsiębiorstwa

Wprowadzenie Koszty całkowite (TC – Total Costs) – są to wszystkie nakłady poniesione przez przedsiębiorstwo na produkcję towarów i usług wyrażone w pieniądzu. Analiza kosztów w każdym przedsiębiorstwie jest niezwykle ważna, ponieważ kierownictwo przedsiębiorstwa musi analizować miejsca powstawania kosztów i na tej podstawie podjąć działania zmierzające do ich obniżenia. Koszty przesądzają też o efektywności przedsiębiorstwa.

Cel wykładu Przewodnim problemem niniejszego wykładu jest analiza rodzajów kosztów występujących zarówno w przedsiębiorstwie produkcyjnym, jak i usługowym. Zadaniem studentów jest przyswojenie treści załączonego wykładu, celem zdobycia wiedzy o istocie kosztów przedsiębiorstwa i o rodzajach kosztów, o strukturze kosztów, o wpływie kosztów na efektywność przedsiębiorstw, o sposobach (drogach) obniżania kosztów. Na końcu wykładu podana zastała literatura przedmiotu. Studenci mogą więc poszerzyć swoją wiedzę studiując literaturę przedmiotu.

Dlaczego przedsiębiorstwa, gospodarstwa i inne organizacje przywiązują wielką wagę do analizy kosztów swojej działalności oraz do analizy struktury kosztów? Dlatego, że każdy wzrost kosztów produkcji i dystrybucji przy danej cenie towarów i usług oznacza spadek zysków przedsiębiorstw działających na rynku konkurencyjnym. Dlatego, że w gospodarce rynkowej przedsiębiorstw same decydują ile i czego będą produkować i sprzedawać, a to zależy od cen towarów i usług.

Dlatego, że podaż oferowanych towarów i usług zależy od kosztów jednostkowych, a zwłaszcza od kosztów krańcowych. Dlatego, że firmy muszą poszukiwać miejsc i możliwości obniżki kosztów swej działalności, gdyż koszty są jedną z przewag konkurencyjnych w gospodarce rynkowej.

Podstawowe kategorie kosztów A. Koszty całkowite (TC) Są to całkowite nakłady na produkcję wyrobów i usług wyrażone w ujęciu wartościowym. Koszty całkowite rosną wraz ze wzrostem ilości produkcji dóbr i usług. Jeżeli produkcja spada z jakiś powodów, to również zmniejszą się koszty całkowite. Jest to także całkowity wydatek pieniężny przedsiębiorstw konieczny do wytworzenia określonej ilości towarów i usług. Analiza kosztów przedsiębiorstw zawsze zmierza w tym kierunku by dowiedzieć gdzie powstają koszty przedsiębiorstwa oraz po to by na podstawie tej analizy podjąć działania do obniżenia kosztów do bardziej racjonalnego organizowania produkcji. Każdy wzrost nieuzasadnionych kosztów obniża zysk przedsiębiorstwa i pogarsza ich pozycję konkurencyjną.

B. KOSZTY STAŁE FC (FC – Fixed Costs) – zwane kosztami pośrednimi. Są to koszty, które przedsiębiorstwa i inne organizacje muszą ponosić niezależnie od wielkości produkcji. Nawet jeśli produkcja wynosi 0, to koszty te muszą być ponoszone. Są to koszty, które nie zmieniają się wraz ze zmianą wielkości produkcji Q.

Do kosztów FC zalicza się: - koszty administracji, - koszty ochrony i zabezpieczenia przedsiębiorstwa, - koszty konserwacji (budynków, maszyn, urządzeń), - czynsze dzierżawcze, - podatki od nieruchomości, - ubezpieczenia, podatki lokalne. FC : Q = AFC gdzie: FC = koszty stałe, Q = Liczba wyprodukowanych produktów, AFC (Average Fixed Costs) = Przeciętny koszt stały.

C. KOSZTY ZMIENNE VC (VC – Variable Costs) Koszty zmienne zmieniają się wraz ze zmianą wielkości Q. Jeśli Q rośnie to rosną koszty zmienne, a jeśli Q spada to zmniejszają się koszty zmienne. Są to składniki kosztów produkcji i dystrybucji towarów i usług poza kosztami stałymi. Do VC zalicza się: - koszty surowców, koszty materiałów pomocniczych, - koszty energii, - koszty gazu, - koszty innych nośników energii, - koszty zużytej wody, - koszty pracy (pracowników produkcyjnych).

VC : Q = AVC gdzie VC = koszty zmienne, Q = wytworzonych jednostek produktu, AVC = przeciętny koszt zmienny (Average Variable Cost). VC nazywają się inaczej kosztami bezpośrednimi, ponieważ one w sposób bezpośredni wpływają na wielkość produkcji dóbr i usług. Analiza VC ma na celu poszukiwanie możliwości racjonalnego zużycia energii, surowców, pracę po to by obniżyć koszty zmienne. Każda oszczędność surowców, energii wpływa na obniżenie kosztów zmiennych. Również każde zmniejszenie nakładów prac ludzkich przyczynia się do obniżenia kosztów. Przedsiębiorstwa dążą do wzrostu wydajności pracy ludzkiej.

Trzy elementy przyczyniające się do wzrostu wydajności pracy ludzkiej: • lepsza organizacja pracy (regularna dostawa, bez niepotrzebnych przerw), • mechanizacja, automatyzacja procesów wytwórczych, • lepsze techniczne uzbrojenie pracy ludzkiej (wyposażenie hali produkcyjnej). Praca ludzka = praca żywa Praca maszyn = praca uprzedmiotowiona

D. KOSZTY JEDNOSTKOWE (przeciętne) AC AC – Average Cost = koszt przeciętny P - AC = PP (zysk przeciętny) gdzie P = cena produktu, AC koszt jednostkowy produktu, PP – zysk przeciętny. Koszt przeciętny jest to koszt wytworzenia jednej jednostki towaru lub jednej jednostki usługi.

E. Koszty krańcowe (MC – Marginal Costs) Oblicza się je odejmując koszty wytworzenia tej 1 dodatkowej jednostki produkcji od kosztów poniesionych na dotychczasową produkcję. Koszty krańcowe są analizowane w tym celu, aby przedsiębiorstwo mogło wyznaczyć optimium ekonomiczne swojej wielkości produkcji. Przedsiębiorstwo zwiększa wolumen produkcji Q, aż do momentu kiedy koszt krańcowy nie zrówna się z ceną rynkową produktu, gdyż do tego momentu produkcja jest opłacalna dla przedsiębiorstwa i przedsiębiorca nie ponosi strat.

Koszty alternatywne Ekonomiści w swoich analizach obliczają więcej elementów kosztów niż księgowi, ponieważ księgowi liczą koszty tylko faktycznie poniesione przez przedsiębiorstwo. Ekonomiści rozszerzają analizę kosztów. Koszty alternatywne wyjaśniają różnicę między pełnymi kosztami ekonomicznymi, a kosztami księgowymi. Koszty alternatywne, nazywane są inaczej kosztami zaniechanych możliwości.

Koszt związany z decyzją dotyczącą tego z czego musimy zrezygnować podejmując inną alternatywną decyzję. Np. Zakładamy, że właściciel firmy komputerowej zyskał zysk w ciągu roku 50 tys. zł. - tak obliczyła księgowa. Jest to tzn. zysk księgowy = zysk pieniężny. W skład kosztów związanych z daną decyzją wchodzą zawsze koszty utraconych możliwości w związku nie podjęciem innej alternatywnej decyzji. Tak więc koszt alternatywny jest kosztem tego z czego musimy zrezygnować podejmując tę, a nie inną decyzję.

Literatura Begg D., Fisher S, Dornbush R.: Mikroekonomia. PWE. Warszawa 2007. Iwan B.: Planowanie marketingowe w turystyce. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Turystyki i języków obcych. Zeszyt 7 (1) 2011. Nasiłowski M.: System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii. Wyd. 6 zmienione. Wyd. Key Text. Warszawa 2011.