W dziejach Ziemi nad jeziorami Ewingi i Jeziorak swoją obecność zaznaczyło wiele nacji. Ludność pruska dominowała tutaj, co najmniej do końca XV w. Następnie osiedlali się na niej Mazurzy. Po tych ludach zostało wiele pozostałości. Szczególnie w dobrym stanie pozostały grodziska i kurhany.

Kurhan – jest to rodzaj mogiły, w kształcie kopca o kształcie stożkowatym lub zbliżonym do półkolistego, z elementami drewnianymi, drewniano-kamiennymi lub kamiennymi, w którym znajduje się komora grobowa z pochówkiem szkieletowym lub ciałopalnym.

Grodzisko – pozostałość po grodzie albo osadzie obronnej w postaci kolistego lub wielobocznego wzniesienia, zazwyczaj z zachowanymi śladami wałów drewniano-ziemnych.

Kurhan z okolic Gubławek należał do zespołu cmentarnego. Kurhan ten jak i wiele innych z okolic Boreczna związane były z zamieszkującymi te tereny około 2,5 tys. lat temu ludami gockimi, przedstawicielami tzw. Kultury kurhanów zachodniobałtyjskich.

Od tamtych czasów większość uległo zniszczeniu z czystej ciekawości lub w wyniku poszukiwania drogocennych przedmiotów. Kurhan spod Gubławek padł właśnie ofiarą ciekawości poszukiwaczy o czym świadczy wgłębienie na szczycie pagórka (pozostałość po tzw. wykopie szybowym).

Tu Kiedyś będzie zdj Kurhanu z Gubławek ;P

Kurhan w Pomielinie położony jest na wyniosłym zalesionym wzgórzu w sąsiedztwie nie istniejącej już wsi, różni się znacznie od grobowca spod Gubławek. Jest on owalny, ścięty, o wymiarach 12m x 8m, bez stożkowatego zwieńczenia przypomina solidną podwalinę jakiejś dawnej budowli.

Kurhan, znany od dawna z niemieckich katalogów starożytności do lat 90.XXw. uznawany jest za rzadki przykład grobowca typu workiejmskiego z epoki brązu. Dopiero badania archeologiczne przeprowadzone przez dr Mirosława Hoffmana z Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie wyjaśniły skomplikowany charakter cmentarnego nasypu.

Grodzisko w Mozgowie jest położone w gąszczu nabrzeżnych łęgów. Most z desek który prowadzi przez mokradła dochodzi na wały i do wnętrza interesującego miejsca obronnego. W przeszłości gdy poziom wód w okolicznych jeziorach był wyższy, gród w Mozgowie musiał być doskonale chroniony przez naturalny układ wodny.

Być może wiodła do niego jedynie mokra grobla ukryta pod lustrem wody albo wręcz trzeba było użyć łodzi by dostać się do jego wnętrza. Od strony brzegu jeziora Dauby nie są widoczne żadne pozostałości obwałowań. Trudno dziś orzec jaki do końca charakter miał ten śródwodny gród. Być może w pradziejach mógł pełnić funkcje małej faktorii albo też strażnicy czyli schronienia przed najazdami dla mieszkańców okolicznych osad.

Grodzisko usytuowane jest na krawędzi wysoczyzny nad doliną cieku wodnego łączącego jezioro Gil Wielki i jezioro Kocioł. Zabytek został wpisany do rejestru konserwatora zabytków dnia 26 maja 1993 roku.

Obiekt ten jest interesujący nie tylko ze względu na czas powstania, ale także formę, rzadko spotykaną na terenach pruskich (regularny kształt i pierścieniowa forma wału obronnego). Pod współczesną powierzchnią gruntu znajdują się unikalne nawarstwienia stanowiące ślady działalności człowieka w przeszłości.

Grodzisko w Janikach Wielkich znajduje się w gęstwinie na północnym brzegu jeziora Młynek. Na wschodnim brzegu jeziora znajduje się kopiec smolarski. Gród w Janikach Wielkich jest potężnym założeniem obronnym obwiedzionym wyniosłym wałem, bronionym w przeszłości głęboką fosą i czołowym wałem zaporowym.

Gród był być może centrum osadniczym jakiejś ważnej wspólnoty rodowej, gospodarującej na pograniczu ziem pomezańskiej Gerii - staropruskiej krainy. Dotarcie do niego jest prawdziwym wyczynem i sprawdzianem umiejętności traperskich. Iść do niego trzeba po krętych, często krzyżujących się ścieżkach.

Tu oczywiście będą zdj

Obiekt, funkcjonujący w tradycji miejscowej jako Ringwall – gród. Grodzisko ulokowane jest w północnej części wyspy Bukowiec znajdującej się na jeziorze Jeziorak. Warownia wzniesiona została na wysokim, północnym brzegu wysoczyzny, opadającej od strony północno-zachodniej na nizinę, znajdującą się w tej części wyspy i dochodzącą do Jezioraka. Od strony południowo - wschodniej wysoczyzna przechodzi bardziej łagodnie w wyniesienie, ciągnące się w głąb wyspy. Wyspa połączona jest z lądem stałą groblą długości ok. 100 m.

Grodzisko posiada wymiary 50 x 50 m (powierzchnia ok. 25 arów). Obiekt otoczony jest od wschodu i południa fosą szerokości 4 m, i głębokości ok. 1 m oraz kolistym wałem. Od strony północno-zachodniej wspomniany wał opada stromo w stronę jeziora. Wysokość wału od strony jeziora sięga ok. 15 m, szerokość w koronie ok. 2 – 3 m. Od strony północno- zachodniej i wschodniej majdan chroniony jest dodatkową fosą szerokości ok. 7 – 8 m., i głębokości ok. 2 m.

Zlokalizowane przez nas grodziska i kurhany mogą być bardzo ciekawym pomysłem do zorganizowania wycieczki krajoznawczej po pięknych zakątkach okolic Boreczna.

Adrian Rzepecki Adrian Mazurek Adrian Śliwa Bartłomiej Frankowski Katarzyna Jędrzejowska Kamila Pawłowska Pod opieką Pana Piotra Przyczyny oraz pomocą Pana Mieczysława Goździalskiego.