INKWIZYCJA

Co to jest Inkwizycja? ◦Inkwizycja - nazwa systemu śledczo-sądowniczego Kościoła katolickiego działającego od XIII do XIX wieku, utworzonego w celu wyszukiwania, nawracania i karania heretyków w oparciu o postanowienia ujęte w dokumentach soborowych, synodalnych oraz bullach papieskich.

Herezja ◦Herezja - interpretacja twierdzeń wiary chrześcijańskiej, polegająca na wyodrębnieniu jakiegoś zagadnienia i przedstawieniu go w sposób, który przeciwstawia się całości nauczania wiary.

Skąd i kiedy powstała Inkwizycja? ◦Inkwizycja została powołana jako odpowiedź Kościoła katolickiego na szerzące się w wielu regionach Europy ruchy heretyckie. W XI wieku w różnych miejscach zaczęto wykrywać grupy wiernych sprzeciwiających się doktrynie Kościoła, np. w 1022 w Orleanie, w 1025 w Arras, w 1028 w Monteforte, w 1051 w Goslarze. W pierwszej połowie XII wieku we Francji, Niderlandach i we Włoszech działało kilku heretyckich kaznodziejów, którzy zdołali pociągnąć za sobą grupy zwolenników (np. Henryk Mnich, Pierre de Bruis, Tanchelm z Utrechtu, Eon z l'Etoile czy Arnold z Brescii). Ruchy te okazały się jednak nietrwałe, wygasały wraz ze śmiercią przywódcy lub wskutek podjętych działań represyjnych. Sytuacja zaczęła się zmieniać wraz z pojawieniem się herezji katarów, która okazała się najpoważniejszym wyzwaniem dla Kościoła w XII i XIII wieku.

Czym zajmowała się Inkwizycja? ◦Zadaniem inkwizycji było zwalczanie herezji, rozumiane jako wykrywanie, nawracanie i karanie heretyków. Jeżeli ktoś sprzeciwiał się nawracaniu lub zaprzestaniu głoszenia swoich ideologii Inkwizycja karała takich ludzi.

Proces ◦Po upływie okresu łaski wszczynano właściwą procedurę sądową. Osoby podejrzane o herezję były wzywane do stawiennictwa przed trybunałem; uporczywe uchylanie się od tych wezwań traktowano jako dowód herezji i skutkowało ekskomuniką. Osoby, co do których istniało jedynie podejrzenie herezji, niepoparte wiarygodnymi dowodami, mogły oczyścić się z zarzutu za pomocą uroczystej przysięgi oczyszczającej (purgatio) popartej przez poręczycieli o nieposzlakowanej reputacji. W innych przypadkach podejrzany z reguły trafiał do aresztu, który inkwizytorzy uważali za skuteczny środek wymuszania od heretyków przyznania się do winy z jednej strony i zapobiegający matactwom oraz zorganizowanemu oporowi wspólnot heretyckich z drugiej strony. Podstawowymi dowodami były zeznania świadków oraz samych oskarżonych.

Czas łaski ◦Wstęp etapu działalności trybunału w danej okolicy. Inkwizytorzy, zamierzając wszcząć śledztwo na danym obszarze, musieli najpierw wygłosić kazanie, w którym zobowiązywali ludność do ujawnienia wszystkich znanych sobie faktów i informacji dotyczących herezji (zarówno swojej, jak i innych ludzi) w określonym terminie zwanym „okresem łaski” (8 do 40 dni). Osoby, które w tym okresie dobrowolnie przyznały się do winy i złożyły zeznania, z reguły otrzymywały jedynie karę pokutną, np. odbycie pielgrzymki, noszenie żółtych krzyży na odzieniu, grzywna, jałmużna na określony cel (np. na obronę Ziemi Świętej), odmawianie modlitw itp.

Obraz przedstawiający Trybunał Inkwizycyjny Goyi – Trybunał Inkwizycyjny

Kary jakie ponosiły osoby za herezję: ◦Spalenie żywcem na stosie, ◦Więzienie, ◦Skazanie na śmierć, Osoby, które okazały skruchę lub wyrzekły się swoich poglądów musiały odbyć kary takie jak: -Odmawianie modlitw, -Post, -Noszenie odznak hańby, -Pielgrzymka, -Kara pieniężna, -Chłosta,

Liczba osób zabitych przez Inkwizycję (około)

Pierwszy Wielki Inkwizytor Hiszpanii Tomás de Torquemada

Inkwizycja w kulturze ◦Od połowy XVI wieku inkwizycja jest jednym z głównych tematów podejmowanych w antykatolickiej literaturze polemicznej. W pracach protestanckich autorów takich jak Matthias Falcius Illyricus (Katalog świadków Prawdy, 1556) czy Reginaldus Gonsalvius Montanus (Odkrycie i jasne ukazanie praktyk Świętej Inkwizycji Hiszpańskiej, 1567) inkwizycja jawiła się jako jedno z głównych narzędzi papieskiej tyranii, symbol tortur, nietolerancji i nieludzkiego okrucieństwa. Taki obraz inkwizycji (zwany obecnie „czarną legendą” tej instytucji) został przejęty później przez autorów oświeceniowych (np. Woltera) i na dobre wszedł do światowej literatury i sztuki.

Dziękuję za uwagę! Materiały zostały użyte do celów edukacyjnych.