Sytuacja psychologiczna kobiet z rodzinną historią raka piersi Maria Rogiewicz Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej

Rodzinna historia raka piersi uzyskana z relacji innychuzyskana z osobistego towarzyszenia chorej Wiedza o chorobie nowotworowej krewnych/ krewnej Dotycząca: Diagnozy Leczenia Objawów Komplikacji Wyleczenia Śmierci

Rodzinna historia raka piersi (RHRP) Elementarna rodzinna historia raka piersi Emocje dotyczące choroby nowotworowej krewnych/ krewnej Fakty dotyczące choroby nowotworowej krewnych/ krewnej WIEDZA

Córki towarzyszące matkom w chorowaniu W badaniach Wellisha, Schaina i in. (1992, 1991) ze względu na wiek w momencie diagnozy choroby matki wyróżniono trzy grupy córek: 1.Poniżej 10 roku życia 2.Pomiędzy 10 a 20 rokiem życia 3.Powyżej 20 roku życia.

Córki towarzyszące matkom w chorowaniu 1.Córki poniżej 10 roku życia Konsekwencje: Zaburzenia zachowania Problemy edukacyjne Alienacja w grupie Zaburzenia apetytu Obawa o życie mamy Żałoba

Córki towarzyszące matkom w chorowaniu 2.Córki pomiędzy 10 a 20 rokiem życia Konsekwencje: Odrzucenie matki (włącznie z wyprowadzeniem się) Oskarżanie matki Poczucie winy Pamięć zniekształconego ciała matki Uczucie zagubienia wobec oczekiwań rodziny dotyczących pełnienia przez nią roli matki

Córki towarzyszące matkom w chorowaniu 3.Córki powyżej 20 roku życia Konsekwencje: Problemy z adaptacją Unikanie podejmowania tematu raka piersi Problemy z wchodzeniem w rolę matki Zmiany planów związanych z życiem osobistym Poczucie winy

Córki towarzyszące matkom w chorowaniu Gdy choroba zakończyła się śmiercią, pojawiają się: Lęk przed śmiercią innych i własną Paraliżujący lęk, prowadzący do nieefektywnych zachowań zdrowotnych

Czynniki ryzyka zachorowania na raka piersi 1.Pokrewieństwo pierwszego stopnia drugiego stopnia 2.Liczba zachorowań u krewnych rodziny najwyższego ryzyka rodziny bardzo wysokiego ryzyka

Etapy podejmowania decyzji o badaniu genetycznym 1.Wstępna informacyjna rozmowa z lekarzem oraz – w razie zaistnienia potrzeby – z psychologiem. 2.Pisemne wyrażenie zgody na badanie. 3.Potwierdzenie wyrażonej zgody. 4.Wskazanie osób, którym można udostępnić wyniki badań.

Czynniki powodujące nie zgłaszanie się na badania genetyczne, mimo RHRP 1.Wysoki dystres 2.Natłok myśli dotyczących raka piersi 3.Myśli i czynności natrętne 4.Niepokój i lęk (bardzo mały lub bardzo wysoki)

Psychologiczne skutki diagnozy dotyczącej genów BRCA1 i BRCA2 1.Kobiety oczekujące negatywnego wyniku 2.Kobiety oczekujące pozytywnego wyniku Informacja o nie posiadaniu ww. genów Radość, ulga, niedowierzanie Unikanie, uciekanie, chęć zapomnienia Zachowania prozdrowotne

Psychologiczne skutki diagnozy dotyczącej genów BRCA1 i BRCA2 1.Kobiety oczekujące negatywnego wyniku 2.Kobiety oczekujące pozytywnego wyniku Informacja o posiadaniu ww. genów Szok, niewiara, zamrożenie, bagatelizowanie, zablokowanie dopływu informacji Brak wiary/ wiara, otwarcie na nowe informacje, nastawienie na realizację zaleceń, „chodzące bomby”

Oddziaływanie lęku po diagnozie posiadania BRCA1 i BRCA2 1.Kobiety oczekujące negatywnego wyniku 2.Kobiety oczekujące pozytywnego wyniku Lęk zbyt niski – lekceważenie ryzyka Zbyt wysoki – unikanie tematyki związanej z RP Lęk średni – realizowanie samobadania Lęk wysoki – silne przekonanie o zachorowaniu, myśli i zachowania obsesyjne, depresja, stany psychotyczne, „sieć strachu”.

Psychologiczne skutki diagnozy dotyczącej genów BRCA1 i BRCA2 1.Obniżanie nastroju przed każdym kolejnym badaniem. 2.Obniżanie nastroju oraz pojawianie się lęku, kiedy kobiety te zbliżają się do wieku zachorowania członka rodziny. „po prostu żyć dalej”. Bez względu na nastawienie – „posiadam te geny” lub „nie posiadam tych genów” – osoby te łączyła chęć, by „po prostu żyć dalej”.

Pomoc psychologiczna 1.Udzielanie wsparcia psychologicznego. 2.Nauka technik obniżających stres. 3.Omówienie doświadczeń rodzinnych. 4.Styl i sposoby radzenia sobie z sytuacją „chodzącej bomby”. 5.Radzenie sobie z negatywnymi emocjami. 6.Praca nad otwartym komunikowaniem się. 7.Rozpoznawanie zasobów i ograniczeń.

Główne efekty pomocy psychologicznej 1.Poprawa jakości życia. 2.Minimalizowanie negatywnego odbioru wydarzeń życiowych. 3.Maksymalizowanie pozytywnego odczuwania wydarzeń życiowych. 4.„Nie sprzyjanie” zachorowaniu.