54°09′42″N 20°01′23″E Chwalęcin Chwalęcin to mała wieś koło Ornety, którą zamieszkuje ok 90 osób. Znajduje się tu najmniejszy i najbardziej zapomniany z zespołów pielgrzymkowych na Warmii - Sanktuarium Podwyższenia Krzyża Świętego. Obiekt jest w złym stanie technicznym. Daleko mu do pięknego obiektu w Świętej Lipce (inna prezentacja), nie dorównuje zadbanemu Sanktuarium w Stoczku Klasztornym ani mozolnie restaurowanemu Sanktuarium w Krośnie k/Ornety (inna prezentacja). Sanktuarium ma swój tajemy urok pomimo pękających miejscami murów i obsypujących się tynków oraz wszechobecnego kurzu. Kapituła Warmińska w czasie epidemii dżumy w 1709÷11 ślubowała wybudowanie kościoła w Chwalęcinie na miejscu wcześniejszych kaplic zbudowanych w 1570 r. oraz 1676 r., w których to przechowywano przyciągający wiernych, a rozsławiony cudami "czarny krucyfiks". Ślubowanie miało wyjednać Bożą łaskę i zaradzić epidemii. Plany kościoła na zlecenie Kapituły opracował budowniczy J.K.Reimers z Ornety. Budowę kościoła zakończono w 1728 r. Niemal całe wyposażenie wnętrza i malowidła pochodzą z lat 30. i 40. XVIII wieku. Architektura obejścia nawiązuje do Sanktuarium w Świętej Lipce.

Od strony drogi chwalęcińskie Sanktuarium wygląda bardzo niepozornie. Widać podniszczone tynki i duże bocianie gniazdo na szczycie fasady.

Pomimo zniszczeń pewnych detali kościół w niezmienionym stanie przetrwał do dnia dzisiejszego. Jedyną zmianą jest klasycystyczna fasada z 1830 r. Pomimo zniszczeń pewnych detali kościół w niezmienionym stanie przetrwał do dnia dzisiejszego. Jedyną zmianą jest klasycystyczna fasada z 1830 r.

Ołtarze boczne zostały wykonane w Reszlu w 1730 r.

W ołtarzu głównym umieszczono historyczny "czarny krucyfiks" z początku XV w. Uzyskał on złote perizonium (drapowaną przepaskę na biodrach Chrystusa) dostosowujące go do barokowego ołtarza.

Ambona wykonana około 1750 r. w BraniewieSchody na ambonę

Sklepienie świątyni zaskakuje przepychem późnobarokowej polichromii. Malowane techniką tempera na desce przedstawia czternaście scen Legendy Krzyża Świętego.

Prospekt organowy wykonano w 1798 r.

Zakrystia i wejście na emporę boczną

Polichromia na emporach opisuje sześć cudów związanych z kościołem.

Kościół planowany był jako pielgrzymkowy więc w latach 1820÷1836 r. kościół otoczono odpustowymi krużgankami. Dzisiaj są w fatalnym stanie.

Kapliczki narożne powstały razem z krużgankami. Wymienione poszycie dachowe zabezpiecza je przed niszczeniem.

Na terenie sanktuarium znajduje się kilka grobów. Ostatnia osoba pochowana była w 1936 roku.

Na terenie Sanktuarium reżyser Jan Jakub Kolski nagrywał w 2009 r. sceny do filmu „Wenecja”

Dzisiaj pielgrzymi rzadko zaglądają do Chwalęcina. Msza święta odprawiana jest tylko jeden raz w niedzielę.

Muzyka: Barock Progressif - Classical Guitar by Frédéric Mesnier