Autorzy: Kamil Kawecki IIB Piotr Kornacki IIB Piotr Niewiadomski IIB

„Sól” to nazwa, którą posługujemy się na co dzień. Określa się nią substancję używaną do przyprawiania potraw - bezbarwną, stałą, o budowie krystalicznej, słonym smaku, dobrze rozpuszczalną w wodzie. Jest to związek chemiczny o nazwie chlorek sodu i wzorze NaCl. W chemii mianem „sól” określa się nie tylko ten jeden związek chemiczny. Sole to grupa związków chemicznych o charakterystycznym składzie i budowie.

Sole - związki chemiczne powstałe w wyniku całkowitego lub częściowego zastąpienia w kwasach atomów wodoru innymi atomami, bądź grupami o właściwościach elektronowych, np. kationy metali, jony amonowe, itp. Sole występują w przyrodzie, jako minerały lub w organizmach żywych w roztworach płynów ustrojowych. Sól NaCl wykrystalizowana w zlewce. Wzór ogólny soli:

Nazwę soli tworzy się od nazwy kwasu, dodając nazwę metalu i uwzględniając jego wartościowość. Nazwy soli kwasów beztlenowych mają końcówkę -ek. Nazwy soli kwasów tlenowych mają końcówkę -an. Rodzaj kwasuNazwa kwasuNazwa soliWartościowość reszty kwasowej kwasy beztlenowe chlorowodorowychlorekI siarkowodorowysiarczekII kwasy tlenowe siarkowy(VI)siarczan(VI)II siarkowy(IV)siarczan(IV)II azotowy(V)azotan(V)I węglowywęglanII fosforowy(V)fosforan(V)III

CuSO 4 – siarczan (VI) miedzi (II) Na 2 SO 4 – siarczan(VI) sodu FeSO 4 - siarczan (VI) żelaza (II)

Fe 2 (SO 4 ) 3 - siarczan (VI) żelaza (III) ZnSO 4 – siarczan(VI) cynku Na 2 CO 3 - węglan sodu Węglan sodu

Al 2 (SO 4 ) 3 - siarczan (VI) glinu MgSO 4 – siarczan (VI) magnezu K 2 SO 4 – siarczan (VI) potasu Siarczan (VI) magnezu

Ciekawostki na temat soli Czy wiesz że… Michał Anioł jest twórcą fresków na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej w Bazylice św. Piotra w Watykanie. Malował je na mokrym tynku, ponieważ wyschnięty tynk nie wiązał farby. Składnikiem zaprawy było wapno gaszone, które w miarę wysychania ściany zbiera się na jej powierzchni i reaguje tlenkiem węgla(IV) z powietrza. W ten sposób powstaje sól – krystaliczny węglan wapnia, który wiąże farbę na stałe. W tej reakcji chemicznej bierze udział również woda, dlatego tynk musi być mokry. Malarze ten proces nazywają karbonizacją.

Do najważniejszych metod otrzymywania soli należą:  reakcje kwasów z zasadami NaOH + HNO 3 NaNO 3 +H 2 O  reakcje metali z kwasami Zn + H 2 SO 4 ZnSO 4 + H 2  reakcje tlenków niemetali z zasadami SO 3 + 2NaOH Na 2 SO 4 + H 2 O  reakcje tlenków metali z tlenkami niemetali CaO + CO 2 CaCo 3  reakcje bezpośredniej syntezy 2Na + Cl 2 2NaCl

Czy wiesz że... Często można usłyszeć wyrażenie „metal rozpuszcza się w kwasie”. Gdyby stwierdzenie to było prawdziwe i rzeczywiście metal rozpuściłby się, to po odparowaniu roztworu powinno się go odzyskać. Tak jednak nie jest – powstaje sól. W odniesieniu do reakcji chemicznej metalu z kwasem używa się innego pojęcia – roztwarzanie, czyli poprawnie powinniśmy mówić: „metal reaguje z kwasem” lub „metal roztwarza się w kwasie”.

      

 Chemia Nowej Ery 2 podręcznik (oraz płyta CD) dla gimnazjum (Jan Kulawik, Teresa Kulawik, Maria Litwin). Wydawnictwo Nowa Era 2010   effectus.com.pl 