Otrzymywanie fenolu metod ą kumenow ą Literatura [1] R. Bogoczek, E. Kociołek-Balawejder, „Technologia chemiczna organiczna. Surowce i półprodukty”, wyd. Akademia Ekonomiczna, [2] Jacek Molenda „Technologia chemiczna”, wyd. WSIP, [3] Konrad Bernacki „Ścieki fenolowe”, wyd. Budownictwo i architektura, [4] Edward Grzywa, Jacek Molenda „Technologia podstawowych syntez organicznych” tom 2, wyd. Naukowo- techniczne Znaczenie otrzymywanych produktów Fenol stosowany jest do produkcji tworzyw sztucznych, żywic służących do wyrobu farb i lakierów, leków, detergentów, barwników, środków wybuchowych i dezynfekcyjnych. Jest półproduktem wielu syntez chemicznych. Aceton ma szerokie zastosowanie w przemyśle - stanowi surowiec do otrzymywania leków, tworzyw sztucznych, środków ochrony roślin, rozpuszczalników do farb i lakierów. Jest ważnym surowcem lub półproduktem w syntezie organicznej. Utylizacja odpadów fenolowych Odprowadzanie fenolu do wód powierzchniowych lub do gruntu powoduje nie tylko poważną stratę cennego surowca, ale również zanieczyszcza bardzo silnie wody powierzchniowe i glebę. Gwarancją najlepszego oczyszczania ścieków fenolowych jest ich unieszkodliwianie za pomocą drobnoustrojów, a więc poprzez użycie biochemicznych i biologicznych metod oczyszczania. Podczas stosowania wyżej wymienionej metody zachodzą te same procesy co przy samooczyszczaniu się wód z tą jednak różnicą, że drobnoustrojom stwarza się optymalne warunki rozwoju i działania. Dzięki temu procesy rozkładu przebiegają w znacznie krótszym czasie i na znacznie mniejszej powierzchni niż w warunkach naturalnych. Jednym z istotnych warunków życia drobnoustrojów jest dostateczna ilość azotu i fosforu, które można dostarczać ze ścieków miejskich. Zasadniczą zaletą biologicznych metod oczyszczania ścieków jest nie tylko rozkład ścieków fenolowych, ale wszystkich biologicznie utleniających się substancji, np. siarczków i licznych substancji organicznych. A-produkty utleniania kumenu, B- stężony kwas siarkowy, C-świeży aceton, D-15% NaOH, 1- reaktor, 2- neutralizator, 3- kolumna destylacyjna acetonu, 4- kolumna destylacyjna α-metylostyrenu, 5- kolumna destylacyjna fenolu, 6 - chłodnica, 7- inżektor, 8- zbiornik na aceton Zasady BHP Przestrzeganie ogólnych zasad BHP związanych z obsługą instalacji, odpowiednie przechowywanie substancji chemicznych, dbanie o porządek w miejscu pracy oraz o bezpieczeństwo swoje i innych. Zalety zaproponowanego procesu Instalacja zbudowana jest z prostej aparatury składającej się z głównego reaktora oraz trzech kolumn destylacyjnych zapewniających rozdzielenie produktów reakcji w trakcie procesu. Pozbawiona jest elementów mieszających podatnych na korozję. Jako czynnik chłodzący używa się produktu reakcji- acetonu. Wpływa to korzystnie na ekonomikę procesu, ponieważ redukują się koszta związane z wprowadzaniem do układu zewnętrznych czynników chłodzących tj. woda. W procesie używa się taniego katalizatora jakim jest kwas siarkowy (VI) w ilościach nie powodujących uszkodzeń reaktora. W procesie powstaje wartościowy produkt uboczny- α-metylostyren. Może on służyć jako substrat reakcji po wcześniejszym uwodornieniu lub jako substrat do wielu syntez organicznych. Metoda kumenowa stanowi jedną z najnowocześniejszych i najciekawszych syntez petrochemicznych. Jest korzystna ze względów ekonomicznych, gdyż z tanich surowców otrzymuje się dwa wartościowe produkty – fenol i aceton. Do reaktora wprowadza się produkty utleniania kumenu oraz aceton. Rozkład przeprowadza się w obecności kwasu siarkowego jako katalizatora. Zachodzi silnie egzotermiczna reakcja, a temperatura jest regulowana przez odparowywanie acetonu ze środowiska reakcji. Produkty reakcji rozdziela się w trzech kolumnach destylacyjnych. Jako pierwszy oddestylowuje się aceton, którego część jest zawracana do obiegu, następnie α-metylostyren, na końcu zaś fenol. A.Tarwacka, A. Solińska, A. Supeł, M. Dul Politechnika Warszawska, Wydział Chemiczny, Noakowskiego 3, Warszawa