KASZUBY Kaszuby to kraina znajdująca się na północy Polski. Jest częścią Pomorza (na zachód od Wisły. Tereny rozpościerają się od Morza Bałtyckiego na południe i obejmują swym zasięgiem zarówno piaszczyste plaże wybrzeża, przepiękne lasy i malownicze jeziora. Kaszuby zamieszkuje obecnie ok. 240 tys. ludzi.

MAPA KASZUB

DIALEKT (JĘZYK) KASZUBSKI Język kaszubski używany jest do dziś przez kilkadziesiąt tysięcy Kaszubów zamieszkujących region kaszubski, Polskę, a nawet obszary poza granicami naszego kraju. Należy on do grupy lechickiej, która jest odłamem języków zachodniosłowiańskich. Jednocześnie jest jednym z języków pomorskich. 6 stycznia 2005 roku na mocy z ustawy został on uznany za język regionalny. Jednak klasyfikacja ta budzi wiele kontrowersji. Często używa się określenia „etnolekt” – jest to język, gwara lub dialekt używany przez wyodrębnioną grupę etniczną. Coraz więcej językowców uznaje język kaszubski za równoznaczny z językiem polskim czy innymi językami słowiańskimi.

Duży wpływ na kształtowanie się języka miała zarówno kultura polska, jak i niemiecka. Po germanizacji Pomorza Zachodniego mową tamtejszej ludności stały się dialekty dolnoniemieckie, jednak wykształciły się one na substracie pomorskim (słowiańskim). Najwięcej słów pochodzenia pomorskiego można znaleźć w słownictwie związanym z rybołówstwem i gospodarką rolną. Wpływ języka niemieckiego, zwłaszcza dolnoniemieckiego, najbardziej zauważalny jest w leksyce, sięgając 5% słów (w porównaniu – standardowy język polski zawiera ok. 3% germanizmów). Są też pewne wpływy dotyczące składni.

HISTORIA Pierwsze drukowane dzieła napisane w języku kaszubskim powstały w XVI wieku. Powodem do wyodrębnienia się języka kaszubskiego spośród innych języków słowiańskich, były dawne geograficzne granice tego regionu. Przez wiele lat obszar zasiedlany przez Kaszubów ulegał znacznym zmianom. Te zmiany wpłynęły dość znacznie na ograniczenia językowe. Dziś w niektórych miastach kaszubski jest ciągle używany, a w niektórych zanikł prawie zupełnie. Wpływ na zanik języka ma również masowa emigracja Kaszubów w XIX wieku do Kanady. Wówczas tereny te opuściło bezpowrotnie 20 tys. rdzennych mieszkańców.

JĘZYK KASZUBSKI A POLSKI Profesor Baudouin de Courtenay twierdził nawet, że kaszubski jest bardziej polski niż sam język polski. Teoria ta jest mocno absurdalna, gdyż w języku kaszubskim nadal występują słowa, fony i dźwięki, które z języka polskiego już dawno wyginęły. Pomimo więc ogromnych podobieństw oba języki więcej dzieli niż łączy. Język tego regionu jest dużo „twardszy” od języka polskiego. Wystarczy również przeczytać kawałek tekstu napisanego w rdzennym języku Kaszubów, aby odkryć nieznane w języku polskim znaki takie jak ã, ò, ù. Niezwykle duże różnice widać również w gramatyce obu języków.

WPŁYW DIALEKTU KASZUBSKIEGO NA KULTURĘ Na terenie Polski w ostatnim okresie masowo powstają szkoły, w których rodowici Kaszubienie mają okazję uczyć się w swoim języku. Posiadają oni nawet własne radio i coraz więcej swoich gazet, w których język ten jest dominujący. Dziś bez problemu można zakupić słownik polsko - kaszubski.

KASZUBSKA KLAWIATURA

KILKA SŁÓW PO KASZUBSKU Dzień dobry - dobri dzéń Do widzenia- do ùzdrzeni Dobranoc - dobri nocë Cześć - witéjże Dziękuję - dzãkùje Proszę - proszã Przepraszam - Przeprôszajã

FRAGMENT „PANA TADEUSZA” PO KASZUBSKU