Od Pi Shenga do Jana Gutenberga Autor: Jarosław Buszko „Historia druku” Od Pi Shenga do Jana Gutenberga Autor: Jarosław Buszko

Zanim doszło do wydrukowania pierwszych dzieł musiały zostać spełnione trzy warunki: powstanie pisma, stworzenie funkcjonalnego materiału pisarskiego, opracowanie wydajnego sposobu tworzenia czcionki.

Krótka historia pisma. Począwszy od epoki kamienia łupanego człowiek szukał sposobu na przekazywanie wiadomości. Na początku malował na ścianach jaskiń, potem były rzeźby w drewnie, rogu, glinie czy kamieniu przekazywały one jednak niewiele informacji. Malowidło naścienne w Algierii, neolit. Venus z Brassempouy, z przed 25 tysięcy lat.

Najczęściej były to informacje dotyczące życia plemiennego lub obrzędów w danej wspólnocie. Bizony z Tuc-d’Audoubert ,Francja, 15 tys lat Balikligol Turkey, dwumetrowa rzeźba mężczyzny, 8 tys lat

Naturalnym następstwem rysunków było pojawienie się pisma obrazkowego Naturalnym następstwem rysunków było pojawienie się pisma obrazkowego. W Egipcie 3000 lat p.n.e. pojawiły się hieroglify (święte pismo bogów), za ich pomocą zapisywano informacje na ścianach świątyń. Hieroglify ze ścian świątyni Hatszepsut.

Z biegiem czasu wytworzyły się jeszcze dwie odmiany: - pismo hieratyczne -używane przez kapłanów i kupców, - pismo demotyczne- stworzone dla niższych urzędników. Pismo hieratyczne. Pismo demotyczne.

Mieszkańcy Mezopotamii też zaczęli od pisma obrazkowego, a potem zapisywali już informacje za pomocą pisma klinowego. Sumeryjskie pismo obrazkowe. Sumeryjskie pismo klinowe.

Na terenie Fenicji w II tysiącleciu p. n. e Na terenie Fenicji w II tysiącleciu p.n.e. stworzono spółgłoskowe pismo alfabetyczne złożone z 22 liter; najstarsze zapisy pochodzą z X w. p.n.e.; odegrało ono doniosłą rolę w tworzeniu cywilizacji greckiej; uzupełnione znakami samogłoskowymi rozwinęło się w alfabet grecki, a pośrednio łaciński. Pismo fenickie spółgłoskowe.

Zanim pojawił się papier… Poszukiwanie materiału, na którym można by było informacje zapisać, przekazywać i przechowywać, doprowadziło do wielu różnych rozwiązań. W wielu starożytnych kulturach jako nośniki informacji służyły: kamień, metal, drewno, tabliczki z wosku i gliny. Materiały te były ciągle zastępowane takimi, które były tańsze w produkcji, łatwiejsze do transportu i prostsze w użyciu. Papirus – jeden z pierwszych materiałów pisarskich. wyrabiany z włókien rośliny cibory papirusowej (Cyperus papyrus) rosnącej w delcie Nilu. Papirus znany był już w starożytnym Egipcie od III tysiąclecia p.n.e.

Papirus rosnący w delcie Nilu. Papirus z 2 tys p.n.e. przedstawia obliczenia nachylenia zboczy piramidy.

Pergamin - materiał pisarski wyrabiany ze skór młodych zwierząt (cieląt, owiec i kóz). Pergamin wyparł rozpowszechniony wcześniej papirus stosowany w starożytności i był głównym materiałem pisarskim w Europie i na Bliskim Wschodzie przez cały okres średniowiecza. Psałterz floriański z końca XIV wieku. Wykonany dla królowej Jadwigi.

Jego trwałość i elastyczność, możliwość zszywania, krajania oraz obustronnego pisania stanowiły główne zalety. Wadą był olbrzymi koszt w materiale (kilkadziesiąt do kilkuset skór np. owczych na jedną książkę). Doprowadziło to do sytuacji, w której zapisany pergamin skrobano do czysta w celu powtórnego użycia! Ze względu na kosztowność pergaminu, obowiązywało wiele skrótów. Jednym z nich jest znana wszystkim małpka (@), będąca w istocie literą „a” wpisaną w literę „d” i stanowiącą skrót od „anno domini”, czyli „roku pańskiego”. Dokument pergaminowy, wystawiony przez króla Zygmunta Augusta 1548 roku. Potwierdził w nim wszystkie prawa i przywileje miasta Bochni.

Tapa -to polinezyjski materiał zrobiony z kory różnych drzew Tapa -to polinezyjski materiał zrobiony z kory różnych drzew. Ten materiał pisarski był wykonywany podobnie jak papirus. Wykorzystując tą samą technikę swój materiał pisarski tworzyli Aztekowie (Amatl) i Majowie (Huun). Aztecki Kodeks Borbonicus, napisany na almacie (materiał pisarski).

Papier czerpany – w105r. zostaje wynaleziony w Chinach przez Cai Lun, jest wyciskany na sicie z łyka drzewa morwowego i wodnej zawiesiny zmielonej kory. Tajemnica produkcji papieru była zazdrośnie strzeżona przez prawie 700 lat. Mimo to ok. 750 r. Arabowie nauczyli się jego wytwarzania od jeńców chińskich, ujawniając tajemnicę produkcji innym krajom ze świata arabskiego. Do Europy papier dotarł  jedwabnym szlakiem, który biegł przez Azję Środkową, Persję, Egipt, Afrykę i Hiszpanię. Tu w 1154 r. zbudowano pierwszą papiernię. Wytwarzanie papieru czerpanego w Chinach.

Bochnia może pochwalić się zabytkiem z papieru czerpanego Bochnia może pochwalić się zabytkiem z papieru czerpanego. Jest to najstarsza zachowana księga miejska miasta Bochni z lat 1486-1508 zawierająca wpisy sądu ławniczego. Napisana została ręcznie w języku łacińskim, kursywą gotycką na papierze czerpanym. Ma 528 stron. Księga oprawna w deski bukowe, powleczone skórą.

Kto wynalazł czcionkę ? Za ojczyznę druku uważa się Chiny. Odnaleziono tam najstarsze narzędzia drukarskie i drukowane dokumenty pochodzące z VII wieku. Pierwsze metody druku polegały na odbijaniu małych, starannie pokrytych farbą tabliczek glinianych lub drewnianych (drzeworyt). Najstarsza znana wykonana tą techniką książeczka ukazała się w Chinach w 868 r. Była to "Sutra Diamentowa". Sutra Diamentowa

W 1041 roku chiński kowal Pi Sheng wynalazł czcionkę ruchomą dla pojedynczych znaków. Wykonał ją z wypalanej gliny. Od XIII w. Chińczycy zaczęli używać czcionek drewnianych. Zaś pierwsze czcionki metalowe pojawiły się w Korei na początku XVII w. Druk wędrował do Europy przez Persję gdzie w 1294 r. wydrukowano papierowe pieniądze.   Jan Gutenberg Za wynalazcę druku w Europie uważa się złotnika z Moguncji Jana Gutenberga. Sposób konstruowania czcionek i ich składu został przez Gutenberga opracowany na nowo i udoskonalany, dlatego też jemu przypisuje się wynalazek nowoczesnego druku.

Jan Gutenberg jest przede wszystkim wynalazcą aparatu do odlewania czcionek z wymiennych matryc oraz prasy drukarskiej. Przy prasie pracowano w duecie: jedna osoba obsługiwała prasę drukarską i rozprowadzała farbę, druga nakładała i zdejmowała papier. Replika prasy drukarskiej Gutenberga.

Jan Gutenberg jako pierwszy Europejczyk przygotował stronę, składając wyrazy i zdania z pojedynczych, wyrzeźbionych liter. Przygotowana w ten sposób strona była odciskana na papierze. Teks odbity z czcionki Gutenberga Najstarszym drukiem ruchomej czcionki w Europie jest jedyna zachowana kopia dziewięciu stron niemieckiego tekstu z kalendarzem, wydrukowanego przez Gutenberga w Moguncji prawdopodobnie w 1454 roku.

Najbardziej znanym wydaniem jest jednak, uznawana za dzieło pionierskie, 42-wierszowa Biblia Gutenberga. Ma ona objętość 643 kartek, nakład wynosił prawdopodobnie około 165 egzemplarzy, praca nad nim trwała w latach 1452-1455. Z zachowanych do dziś 48 sztuk, część mistrz wydrukował na papierze, a część na pergaminie. Biblia Gutenberga

Najstarsze druki wykonane przed 1501 rokiem nazywane są inkunabułami, należą do nich także dzieła Jana Gutenberga, miały wygląd pisma ręcznego, a wszelkie ozdoby takie jak inicjały i ilustracje domalowywano ręcznie. Inicjał  D  na początku Księgi Przysłów przedstawia w wewnętrznym polu króla Salomona, uważanego za autora tej księgi. Inicjał z Biblii wydanej przez Günther Zainer około 1477 roku.

Przykład pięknej ręcznie wykonanej floratury, czyli ozdobnych ornamentów roślinnych w Biblii Jana Gutenberga.

Pierwsze drukarnie na ziemiach polskich. Polska była 7 krajem europejskim, w którym pojawił się druk. Dotarł do nas dzięki obcym mistrzom. Prawdopodobnie pierwszym drukarzem na ziemiach polskich był Kasper Straube, wędrowny drukarz niemiecki , który w latach 1473-1477 wydawał w Krakowie. Straube wydał w Polsce cztery dzieła w tym : -"Almanach Cracoviense" (Kalendarz Krakowski) ścienny, jednostronnie tłoczony na 1474 rok. - Franciszka de Platea "Opus restitutionum…" (O odszkodowaniach, lichwie i klątwach kościelnych) w roku 1475, pierwsza książka wydana na ziemiach polskich

"Opus restitutionum" (O odszkodowaniach, lichwie i klątwach kościelnych) wydany w Krakowie w1475 roku. Zachował się łańcuch, którym była przykuta do ławy.

Drugim z kolei drukarzem był Kacper Elyan, który w roku 1475 we Wrocławiu wydrukował dzieło „De sacramentis”, czyli „Rozprawa o sakramentach” Mikołaja z Błonia. Rozprawa o sakramentach, 1475 rok.

Jednak najbardziej zasłynął z tego, że jako pierwszy wydał tekst w języku polskim. W dziele „Statua synodalia episcoporum Vratislaviensium” z 1475 roku, czyli „Zbiór ustaw synodalnych diecezji wrocławskiej” zamieścił polskie teksty modlitw: -Ojcze nasz, -Zdrowaś Mario, -Wierzę w Boga Ojca. Wierzę w Boga Ojca –pierwszy wydrukowany polski tekst.

Do najpiękniejszych należy dzieło Jana Hallera „Mszał Krakowski” wydany w Krakowie 1515 roku. To pierwsza drukowana polska książka wydana w dwóch kolorach: czerwonym i czarnym. Dzieło posiada bogato zdobioną kartę tytułową i zdobione inicjały. Mszał krakowski, 1515rok

Tekst obramowany floraturą z motywami polnych kwiatów i polskich ptaków, powoduje to, że dzieło bardzo przypomina rękopis. Mszał krakowski, 1515rok

Wynalazek druku w sposób istotny przyczynił się do silniejszego oddziaływania książki na postęp cywilizacji. Dzięki niemu książka przestała być luksusem tylko dla bogatych. Łatwiejszy dostęp do książek spowodował, iż więcej ludzi zaczęło czytać książki i uczyć się. "Książki to są twoi najlepsi przyjaciele, nie wyśmieją, nie zdradzą, a nauczą wiele." Jan Rak (1820-1909) Bibliografia http://wieza.org/historia-pismiennictwa http://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_druku http://docs7.chomikuj.pl/238750012,0,0, Odkrycia-i-wynalazki-usprawniaj%C4%85ce-produkcj%C4%99— materia%C5%82%C3%B3w-pisarskich.docx /