Magdalena Ł ukasik-G łę bocka Oddzia ł Toksykologii Szpital im. Fr. Raszei w Poznaniu Piotr Burda Biuro Informacji Toksykologicznej Szpital Praski-Warszawa Warszawa 01’ 2011

 okre ś lenie to nie posiada charakteru naukowego  potoczna nazwa produktów „kolekcjonerskich”, „nawozów do kwiatów”, „soli do k ą pieli” zawieraj ą cych ró ż ne substancje o rzekomym lub faktycznym dzia ł aniu psychoaktywnym (mieszanki zio ł owe, ś rodki pochodzenia naturalnego, zwi ą zki syntetyczne)  na polskim rynku od 2008 r.

„Dopalacz” Produkt handlowy o różnej formulacji zawierający w swoim składzie substancje deklarowane (zwykle bez działania psychoaktywnego) oraz substancje nie deklarowane (podejrzane o działanie psychoaktywne lub działające psychoaktywnie)

- poprawa nastroju, dzia ł anie euforyzuj ą ce, - dzia ł anie pobudzaj ą ce, zwi ę kszaj ą ce aktywno ść i odporno ś ci na wysi ł ek, poprawiaj ą ce zdolno ść przyswajania sobie nowych informacji - dzia ł anie rozlu ź niaj ą ce - dzia ł anie halucynogenne

„Dopalacz” Hipotetyczny skład „dopalacza” Substancje deklarowane; - liofilizowany ziemniak, - natka pietruszki, - korzeń marchwi. Produkt o takim składzie deklarowanym na opakowaniu nie powoduje jakościowych i ilościowych zaburzeń świadomości… Jeśli po jego zastosowaniu pojawiają się objawy – oznacza to: - dodatkowym (nie deklarowanym) składnikiem „dopalacza” jest substancja o właściwościach psychoaktywnych, - osoba poszkodowana, niezależnie od zastosowania „dopalacza”, zażyła jednocześnie substancje o znanym działaniu psychoaktywnym (co współcześnie dostępnymi badaniami toksykologicznymi można szybko zidentyfikować)

 umieszczona na opakowaniach informacja, sugeruje, ż e w ich sk ł ad wchodz ą wy łą cznie komponenty pochodzenia ro ś linnego

 brak danych naukowych oceniaj ą cych faktyczn ą aktywno ść biologiczn ą (dzia ł anie psychoaktywne) tych ro ś lin, toksykokinetyk ę i interakcje

 okaza ł o si ę jednak, ż e sk ł adniki naturalne nie s ą jedynym ź ród ł em psychoaktywnego dzia ł ania tych dopalaczy  prowadzone w Polsce i innych krajach Europy badania toksykologiczne wykaza ł y w nich obecno ść syntetycznych agonistów receptorów kannabinoidowych  jak dot ą d zsyntezowano ponad 400 takich zwi ą zków (dla celów naukowych)

BZP (N-benzylopiperazyna - A2,Nemezis, Legal E)  oferowana jako bezpieczny substytut amfetaminy  dzia ł a stymuluj ą co na CUN (podobnie jak amfetamina) – ale ok. 10x s ł abiej  dzia ł anie podobne jak amfetamin halucynogennych (g ł ównie MDMA) ty

 substancja aktywna – katynon  alkaloid o dzia ł aniu psychostymuluj ą cym, podobnym do efedryny i amfetaminy

 substancja aktywna – katynon  alkaloid o dzia ł aniu psychostymuluj ą cym, podobnym do efedryny i amfetaminy

 4-MMC, MMCat, Roxy, Miaow bia ł y proszek o lekko ż ó ł tym odcieniu charakterystyczny, nieprzyjemny zapach – „starego moczu”

Profil dzia ł ania zbli ż ony do amfetaminy, MDMA i katynonu Wg u ż ywaj ą cych – wysoce uzale ż niaj ą cy, wyzwala siln ą potrzeb ę powtarzania dawek, obserwuje si ę zjawisko tolerancji Brak danych nt odleg ł ych nast ę pstw zdrowotnych Objawy dzia ł ania: euforia, empatia pobudzenie intensyfikacja dozna ń zmys ł owych (zw ł aszcza s ł uchowych) podniecenie seksualne halucynacje pocz ą tek dzia ł ania min, dzia ł anie max min koniec min

 W ł a ś ciwo ś ci g ł ównego sk ł adnika aktywnego dopalacza  interakcje mi ę dzy sk ł adnikami „dopalaczy”  jednoczesne przyjmowanie innych ś rodków psychoaktywnych – etanolu, narkotyków itp.  za ż ywanie leków wrodzone „odmienno ś ci” fizjologiczne, morfologiczne (np. dodatkowe drogi przewodzenia uk ł adu bod ź co-przewodz ą cego serca, malformacje naczyniowe itp.) schorzenia

 skala zjawiska ???

 Do Oddzia ł Toksykologii Szpitala im. Fr. Raszei w Poznaniu przyj ę to z powodu zatrucia dopalaczami (pacjenci > 15 r ż ):  2008 r. - 5  2009 r. – 6  – r. – 83 (68 m ęż czyzn i 15 kobiet)

 pobudzenie psychoruchowe  agresja/atak sza ł u  niepokój  l ę k  bezsenno ść  spl ą tanie/delirium  halucynacje  zaburzenia równowagi  zawroty g ł owy  ból g ł owy utrata przytomno ś ci dr ę twienie ko ń czyn/ca ł ego cia ł a sztywno ść ko ń czyn dr ż enie ko ń czyn drgawki bardzo z ł e ogólne samopoczucie ogólne os ł abienie

 uczucie ko ł atania serca/tachykardia ( /min)  ból w klatce piersiowej  duszno ść  wzrost ci ś nienia t ę tniczego (do 180/110) rozszerzenie ź renic zaburzona reakcja ź renic na ś wiat ł o wzmo ż ona potliwo ść /wysuszenie skóry suche ś luzówki blado ść /zaczerwienienie skóry

 rutynowy skreening „narkotykowy”: amfetamina, MDMA, THC, kokaina, opiaty, metadon, atropina, fencyklidyna w moczu (metody niespecyficzne)  etanol we krwi (metoda specyficzna)

Źródło: Konsultant Krajowy ds. toksykologii klinicznej dr n.med. P.Burda

Najmłodszy pacjent – 12 lat; najstarszy – 68 lat Źródło: Konsultant Krajowy ds. toksykologii klinicznej dr n.med. P.Burda

PŁEĆ

Posiadane dane nie pozwalają na pełne oszacowanie skali zjawiska: - Liczba uzależnień „dopalaczowych” (mefedron; dane wskazują na istnienie tego problemu w znaczącym już stopniu), - Liczba osób podlegających terapii w ośrodkach leczenia uzależnień - Liczba użytkowników dopalaczy, pomimo podjęcia decyzji o wycofaniu „dopalaczy” z obrotu (sprzedaż internetowa, podziemie „dopalaczowe”)

„Dopalacze” - Problemy diagnostyczne – identyfikacja substancji psychoaktywnej w produkcie, - Identyfikacja substancji psychoaktywnej w materiale biologicznym powoduje to, że rozpoznanie „zatrucie dopalaczem” jest niejednoznaczne, oparte tylko na haśle „dopalacz” i nie identyfikuje substancji odpowiedzialnej za wystąpienie objawów że ocena ryzyka stosowania nie tyle „dopalacza” co substancji psychoaktywnej w nim zawartej może być bardzo trudne, zwłaszcza jeśli dodatkowo w produkcie „dopalacz” będą znajdowały się różne substancje lub jednocześnie zażyte będą inne substancje odurzające.

Rozpoznanie zatrucia jest niejednoznaczne, oparte na „haśle – dopalacz” i nie identyfikuje substancji odpowiedzialnej za wystąpienie objawów Ocena ryzyka stosowania „dopalaczy” jest niemożliwa ze względu na brak danych dotyczących substancji psychoaktywnej lub substancji psychoaktywnych zawartych w „dopalaczu” Ocena ryzyka substancji psychoaktywnej może być niemożliwa ze względu na obecne zanieczyszczenia, które mogą wywierać bardziej toksyczny wpływ na organizm, niż ta substancja

 toksyczno ść ostra  odleg ł e nast ę pstwa zdrowotne  uzale ż nienie  zachowania ryzykowne  zanieczyszczenia, domieszki