Akredytacja - jakość i bezpieczeństwo opieki Jerzy Hennig Marcin Kalinowski Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia

- Co to jest akredytacja? Idea akr Podstawa prawna Zasady akredytacji? Korzyści z akredytacji

Kłopoty z jakością 30-40% pacjentów nie otrzymuje rekomendowanej (evidence – based) opieki 20-25% zabiegów operacyjnych, zleconych badań czy leków jest zbędne (nie oparte o dowody naukowe) i potencjalnie szkodliwe Źródło: Schuster M, McGlynn E, Brook R. How good is the quality of health care in the United States? Milbank Q 1998; 76: 517-63.; Grol R. Successes and failures in the implementation of evidence-based guidelines for clinical practice. Med Care 2001; 39: (suppl 2) 46-54 8-12% pacjentów hospitalizowanych w UE cierpi z powodu zdarzeń niepożądanych Zakażenia związane z opieką zdrowotną Błędy związane z farmakoterapią Błędy chirurgiczne Błędy w diagnostyce …… Źródło: http://ec.europa.eu/health/ph_systems/patient_safety_en.htm

Kłopoty z jakością Bezpieczeństwo chirurgii Szacuje się, że 230 milionów zabiegów chirurgicznych (dużych) przeprowadza się corocznie Źródło: Weiser TG, Regenbogen SE, Thompson KD, et al. Lancet 2008;372:139-144.  Powikłania 3-17% (6.9 miliona – 39 milionów) Śmiertelności 0.4 do 0.8% (920 tysięcy - 1.8 miliona) Źródło: Kable AK, Gibberd RW, Spigelman AD. Int J Qual Health Care 2002;14:269-276 25% ankietowanych pacjentów UE (20% w Polsce) twierdzi, że doświadczyło zdarzenia niepożądanego SPECIAL EUROBAROMETER 327 sondaż opinii publicznej w krajach UE (badanie wrzesień – październik 2009, publikacja kwiecień 2010)

Doświadczenia pacjentów w UE 25% (20% w Polsce) ankietowanych twierdzi, że doświadczyło zdarzenia niepożądanego SPECIAL EUROBAROMETER 327 sondaż opinii publicznej w krajach UE (badanie wrzesień – październik 2009, publikacja kwiecień 2010)

Jak Europejczycy postrzegają jakość i bezpieczeństwo opieki? Połowa zapytanych obawia się szkody ze strony opieki szpitalnej 83% Greków, 75% Litwinów, 69% Polaków, ale tylko 19% Austriaków, 27% Finów i 31% Niemców SPECIAL EUROBAROMETER 327 - sondaż opinii publicznej w krajach UE badanie wrzesień – październik 2009, publikacja kwiecień 2010

Części zdarzeń niepożądanych można uniknąć DOSTOSOWANIE DO STANDARDÓW AKREDYTACYJNYCH Wdrożenie skutecznych rozwiązań / narzędzi o udowodnionej przydatności (OKK, Higiena rąk, Zespół ds. jakości, Komitet terapeutyczny - receptariusz) Analiza własnej działalności klinicznej (przyczyny reoperacji, powtórnych hospitalizacji, zgonów, zgonów okołooperacyjnych) Standardy akredytacyjne koncentrują się na krytycznych obszarach funkcjonowania organizacji udzielającej świadczeń zdrowotnych

Jeśli już, to gdzie na leczenie? …..tam, gdzie zapewnione jest bezpieczeństwo opieki nad pacjentem, gdzie jakość opieki jest wartością nadrzędną, a wyniki leczenia są oceniane, w środowisku przyjaznym dla pacjenta i personelu w szpitalu akredytowanym

Standardy akredytacyjne są to najwyższe w kraju wymogi dotyczące bezpieczeństwa i jakości opieki, wypracowane przez środowisko medyczne, Radę Akredytacyjną zatwierdzone przez Ministra Zdrowia. W randze aktu prawnego Stanowią gotowe do wykorzystania narzędzie dla zarządzających służące kształtowaniu środowiska opieki i rezultatów działania

Akredytacja to … Usystematyzowany proces zewnętrznej oceny jednostek ochrony zdrowia. Akredytacja jest sprawdzonym i uznanym na świecie systemem oceny opieki zdrowotnej Tworzona w oparciu o doświadczenia szpitalnictwa Prowadzony w oparciu o powszechnie znane oraz opublikowane standardy. Nakierowany na stymulowanie poprawy jakości oraz bezpieczeństwa opieki. Ocena dotyczy placówki jako funkcjonalnej całości. Przeglądowi podlega pełne spektrum działalności klinicznej, zarządzania i administracji.

Narodowe programy akredytacji w Europie (Charles Shaw, 2008) 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2007 Wielka Brytania Finlandia Hiszpania Republika Czech Polska, Szwajcaria Francja, Litwa, Holandia, Włochy Portugalia Niemcy, Bułgaria Dania, Irlandia, Włochy, Kirgistan Bośnia Chorwacja Albania

Akredytacja w ochronie zdrowia Usystematyzowany proces zewnętrznej oceny jednostek ochrony zdrowia. Prowadzony w oparciu o powszechnie znane oraz opublikowane standardy. Nakierowany na stymulowanie poprawy jakości oraz bezpieczeństwa opieki. Ocena dotyczy placówki jako funkcjonalnej całości. Przeglądowi podlega pełne spektrum działalności klinicznej, zarządzania i administracji.

Akredytacja w ochronie zdrowia DEDYKOWANA OPIECE ZDROWOTNEJ Standardy akredytacyjne koncentrują się na krytycznych obszary funkcjonowania organizacji udzielającej świadczeń zdrowotnych, wdrożenie standardów poprawia JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO OPIEKI

Akredytacja w Polsce Funkcjonuje od 1998 r. Opracowany przy pomocy ekspertów zagranicznyc z USAID i JCAHO oraz we współpracy ze środowiskiem medycznym w Polsce. System opracowany i prowadzony przez Ośrodek Akredytacji Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia (CMJ) w Krakowie na podstawie wzorów czołowych instytucji akredytujących na świecie. Pierwsze Centrum Jakości w Europie Środkowo-Wschodniej Jednostka podległa Ministerstwu Zdrowia o zasięgu ogólnopolskim Powołana w 1994 r. zarządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej; siedziba: Kraków Od kilkunastu lat zajmuje się profesjonalnie jakością w ochronie zdrowia Od 2006 roku Ośrodek Współpracy ze Światową Organizacją Zdrowia w zakresie rozwoju jakości i bezpieczeństwa w systemach ochrony zdrowia (WHO Collaborating Center for Development Quality and Safety in Health Systems)

Akredytacja – zasady Dobrowolność Przegląd rówieśniczy (peer review) Autonomia (w podejmowaniu decyzji) Cykliczność oceny Samoocena (szpital) Zgodność z procedurą akredytacyjną Jawność i równość zasad oceny i podejmowania decyzji (te same zasady dla wszystkich, ocena wg pub. dost. standardów),

Akredytacja w Polsce - unormowania prawne Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o akredytacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2009 r. Nr 52,Poz. 418 z późn.zm.) Rozporządzenia wykonawcze do Ustawy: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 sierpnia 2009 r. w sprawie Rady Akredytacyjnej (DZ. U. z 2009 r., Nr 130, Poz.1074) Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 sierpnia 2009 r. w sprawie procedury oceniającej spełnianie przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych standardów akredytacyjnych oraz wysokości opłat za jej przeprowadzenie (Dz. U. z 2009 r., Nr 150, Poz.1216)

Struktura organizacyjna systemu akredytacji w Polsce Minister Zdrowia – organ nadrzędny, który zatwierdza standardy akredytacyjne i udziela lub nie udziela akredytacji (wydaje certyfikat akredytacyjny) na podstawie rekomendacji Rady Akredytacyjnej. Rada Akredytacyjna – organ, powołany przez Ministra Zdrowia, który współpracuje z Ośrodkiem Akredytacyjnym CMJ przy tworzeniu i modyfikacji standardów akredytacyjnych, akceptuje i przedstawia Ministrowi Zdrowia standardy akredytacyjne, w drodze uchwały rekomenduje Ministrowi Zdrowia udzielenie bądź odmowę udzielenia jednostce opieki zdrowotnej akredytacji, propaguje ideę akredytacji. Ośrodek Akredytacyjny – Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia – jednostka, podległa Ministrowi Zdrowia, która opracowuje, aktualizuje i modyfikuje standardy akredytacyjne, prowadzi i koordynuje przeglądy akredytacyjne, propaguje ideę akredytacji.

Rada Akredytacyjna 12 osób powoływanych i odwoływanych przez Ministra Zdrowia, w tym: 8 przedstawicieli samorządów zawodów medycznych i organizacji społecznych (KLR, TPJ, KIDL, Naczelna Izba Aptekarska, Naczelna Rada Lekarska, Naczelana Izba Pielęgniarek i Położnych, STOMOZ) 2 przedstawicieli MZ 1 przedstawiciel MON 1 przedstawiciel MSWiA

Koszty przeprowadzenia procedury oceniającej* * Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 sierpnia 2009 r. w sprawie procedury oceniającej spełnienie przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych standardów akredytacyjnych oraz wysokości opłat za jej przeprowadzenie. (Dz.U. 2009 nr 150 poz. 1216)

Uzyskanie akredytacji Kierując się rekomendacją Rady Akredytacyjnej, której podstawą jest dokumentacja przekazana przez Ośrodek Akredytacyjny z przeprowadzonego przeglądu akredytacyjnego, Minister Zdrowia może: udzielić akredytację na okres 3 lat (wynik co najmniej 75% możliwej do uzyskania punktacji) odmówić udzielenia akredytacji (wynik poniżej 75%) Do publicznej wiadomości podawane są jedynie decyzje pozytywne, tj. o przyznaniu jednostce pełnej akredytacji.

Potwierdzenie uzyskania akredytacji LOGO jednostki akredytowanej CERTA, przy nazwie jednostki, wskazująca, iż jest to jednostka akredytowana

Czynniki sukcesu w staraniu o uzyskanie akredytacji Zaangażowanie dyrektora placówki Zaangażowanie kierownictwa jednostki Wysiłek całej załogi Źródło: Raport „Proces akredytacji szpitali - badanie opinii kadry zarządzającej, CMJ, Kraków 2008 – opracowanie: Ewa Wójtowicz

Program akredytacji szpitali w Polsce Wydanie I 1998 r.: 210 standardów w 15 działach Wydanie II obowiązuje od grudnia 2009r. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 18 stycznia 2010 r. w sprawie standardów akredytacyjnych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych oraz funkcjonowania szpitali (Dz.Urz.MZ.10.2.24 z dnia 25 stycznia 2010r.) 221 standardów w 15 działach

Program akredytacji Podstawowej Opieki Zdrowotnej I edycja, 2004 rok II edycja, 2011 rok Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 7 kwietnia 2011 roku w sprawie standardów akredytacyjnych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych oraz funkcjonowania podstawowej opieki zdrowotnej Dz.Urz.MZ.11.4.42 z dnia 14 kwietnia 2011 r. Zestaw standardów 8 działów standardów 123 ocenianych standardów akredytacyjnych

Program akredytacji stacjonarnych jednostek leczenia uzależnień Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 4 lipca 2013 roku w sprawie standardów akredytacyjnych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych oraz funkcjonowania stacjonarnych jednostek leczenia uzależnień Dz.Urz.MZ z dnia 4 lipca 2013 r. poz. 28 Zestaw standardów 10 działów standardów 106 ocenianych standardów akredytacyjnych

Standardy akredytacyjne dla szpitali W randze aktu prawnego: zatwierdzone przez Ministra Zdrowia - zestaw standardów akredytacyjnych dla szpitali zawarty w Dzienniku Urzędowym MZ Nr 2 poz. 24 z dnia 25 stycznia 2010 Program Akredytacji Szpitali obejmuje 221 standardów w 15 działach: są to najwyższe w kraju wymogi dotyczące bezpieczeństwa i jakości opieki, wypracowane przez środowisko medyczne, Radę Akredytacyjną zatwierdzone przez Ministra Zdrowia. Choć dotyczą elementarnych aspektów opieki nad pacjentem, stanowią ważne i gotowe do wykorzystania narzędzie dla zarządzających i pracowników medycznych, służące kształtowaniu środowiska opieki i rezultatów działania

Typy standardów: Ogniskujące się na opiece nad pacjentem: (Ciągłość Opieki, Prawa Pacjenta, Ocena Stanu Pacjenta, Opieka nad Pacjentem, Kontrola Zakażeń, Zabiegi i Znieczulenia, Farmakoterapia, Poprawa Jakości i Bezpieczeństwo Pacjenta) Dotyczące funkcjonowania szpitala i zarządzania: (Zarządzanie Ogólne, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, Zarządzanie Informacją, Środowisko Opieki) Odnoszące się do poszczególnych rodzajów usług świadczonych pacjentowi przez szpital: (Laboratorium, Diagnostyka Obrazowa, Odżywianie)

Standardy 1. Ciągłość Opieki (CO) - 14 2. Prawa Pacjenta (PP) - 20 3. Ocena Stanu Pacjenta (OS) - 17 4. Opieka nad Pacjentem (OP) - 10 5. Kontrola Zakażeń (KZ) - 19 6. Zabiegi i Znieczulenia (ZA) – 19 7. Farmakoterapia (FA) - 13 8. Laboratorium (LA) - 10 9. Diagnostyka Obrazowa (DO) - 9 10. Odżywianie (OD) - 6 11. Poprawa Jakości i Bezpieczeństwo Pacjenta (PJ) - 15 12. Zarządzanie Ogólne (ZO) - 13 13. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi – (ZZ) - 17 14. Zarządzanie Informacją (ZI) - 13 15. Zarządzanie Środowiskiem Opieki (ŚO) - 26

Akredytacja w liczbach nie dla każdego

31 31

Akredytacja w liczbach stan na marzec 2014

Standardy akredytacyjne służą poprawie bezpieczeństwa, gdyż indukują zmiany redukujące ryzyko wystąpienia zdarzeń niepożądanych

Akredytacja wymusza zaangażowanie AKREDYTACJA ZMIENIA PRACĘ SZPITALA POPRZEZ MODYFIKOWANIE POSTAW I ZACHOWAŃ ZESPOŁU, WPROWADZANIE NOWYCH MODELI FUNKCJONOWANIA I PRACY ZESPOŁOWEJ WYZWANIE DLA AKREDYTACJI TO NIE TECHNOLOGIE ALE CZŁOWIEK

Co akredytacja daje pacjentom? AKREDYTACJA DAJE PACJENTOM BEZPIECZEŃSTWO - szpital identyfikuje ryzyko w działalności klinicznej i prowadzi nad nim nadzór Nadzór nad zdarzeniami niepożądanymi Analizy reoperacji, ponownych hospitalizacji, przedłużonych pobytów Analizy przebiegu znieczuleń, Analizy przebiegu reanimacji Analizy zgonów Wdrażanie Okołooperacyjnej Karty Kontrolnej Nadzór nad zakażeniami szpitalnymi Nadzór nad farmakoterapią ZWIĘKSZA SZANSE NA SKUTECZNOŚĆ LECZENIA – wyniki analiz działalności klinicznej przekładają się na wypracowanie właściwych standardów postępowania, leczenie prowadzone zgodnie z wytycznymi klinicznymi opartymi o dowody naukowe RESPEKTOWANIE PRAW I OCZEKIWAŃ PACJENTÓW

Co akredytacja daje personelowi? UPORZĄDKOWANIE, USYSTEMATYZOWANIE WIELU ELEMENTÓW PRACY, POPRAWA ORGANIZACJI PRACY, WZROST BEZPIECZEŃSTWA PRACOWNKÓW – np. poprawa dokumentowania opieki nad pacjentami, ustalenie odpowiedzialności za pacjenta podczas przekazywania opieki POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA W CODZIENNEJ PRACY – standardy zwięzłymi wskazówkami jak postąpić w danej sytuacji, ustalenie odpowiedzialności PROCES PRZYGOTOWANIA DO AKREDYTACJI KONSOLIDUJE ZESPÓŁ SZPITALA ZMIANA ŚWIADOMOŚCI ZAANGAŻOWANIE W CIĄGŁE DOSKONALENIE - praca w zespołach problemowych, opracowywanie standardów leczenia, poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań i możliwości zwiększenia efektywności leczenia i bezpieczeństwa pacjentów

Co akredytacja daje szpitalowi? UMACNIANIE WIARYGODNOŚCI I WIZERUNKU OBNIŻENIE KOSZTÓW FUNKCJONOWANIA – np. obniżenie wskaźnika zakażeń miejsca operowanego w wyniku wdrożenia standardów okołozabiegowej profilaktyki antybiotykowej POSIADANIE STATUSU SZPITALA AKREDYTOWANEGO ZOBOWIĄZUJE DO CIĄGŁEGO DOSKONALENIA, DBANIA O JAKOŚĆ – nie można spocząć na laurach LEPSZA POZYCJA NEGOCJACYJNA Z PŁATNIKIEM PUBLICZNYM – w związku z Zarządzeniem Prezesa NFZ z dnia 23 stycznia 2014 r. w sprawie określenia kryteriów oceny ofert w postępowaniu w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej SZANSA SPRAWDZENIA SIĘ - ocena przez zewnętrznych ekspertów

Co akredytacja daje systemowy ochrony zdrowia? JEDNO Z WAŻNIEJSZYCH NARZĘDZI WPROWADZANIA POSTĘPU W SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA SŁUŻY POPRAWIE JAKOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA W OCHRONIE ZDROWIA

Poprawa jakości w ochronie zdrowia w priorytecie II POKL 2007 – 2013 Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Priorytet II, Działanie 2.3. Wzmocnienie potencjału zdrowia osób pracujących oraz poprawa jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia 2.3.3. Podniesienie jakości zarządzania w ochronie zdrowia Projekt 1 „Wsparcie akredytacji zakładów opieki zdrowotnej” Termin realizacji: 1 czerwca 2008 – 31 sierpnia 2014 Projekt 2 „Bezpieczny Szpital - Bezpieczny Pacjent” Termin realizacji: 1 czerwca 2013 – 30 czerwca 2015

Czy trudno jest uzyskać zakładom opieki zdrowotnej akredytację? (N=330) Źródło: Raport „Ocena możliwości osiągnięcia wskaźnika rezultatu w projekcie pt. Wsparcie procesu akredytacji zakładów opieki zdrowotnej, realizowanego w ramach działania 2.3. POKL”

Najtrudniejsze w akredytacji Uzyskanie środków finansowych niezbędnych do realizacji określonych standardów; Mało czytelne korzyści finansowe ; Określone zainteresowanie kadry uzyskaniem certyfikatu; Współpraca pomiędzy grupami zawodowymi (lekarze, pielęgniarki, personel pomocniczy); Niechęć do zmian w postępowaniu pracowników w wyniku uzyskanych informacji z zakresu monitorowania jakości; Bieżące prowadzenie dokumentacji medycznej. Źródło: Raport „Proces akredytacji szpitali - badanie opinii kadry zarządzającej, CMJ, Kraków październik 2008, opracowanie: Ewa Wójtowicz, Michał Bedlicki Raport „Ocena możliwości osiągnięcia wskaźnika rezultatu w projekcie pt. Wsparcie procesu akredytacji zakładów opieki zdrowotnej, realizowanego w ramach działania 2.3. POKL”

Bonusy dla szpitali Upowszechnienie akredytacji - 188 szpitali z certyfikatem akredytacyjnym Udział szpitali posiadających umowę zawartą z NFZ albo udzielające świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych na podstawie innych tytułów Szpitale zwolnione z kosztów wizyty akredytacyjnej SPZOZ-y 100% wsparcia NZOZ-y wsparcie obniżone proporcjonalnie do udziału środków pochodzących z kontraktu z płatnikiem publicznym w stosunku do całości przychodów jednostki Udział szpitali odnawiających certyfikat oraz szpitali przystępujących do procesu akredytacji po raz pierwszy Z finansowego wsparcia skorzystało 230 szpitali Wsparcie akredytacji zakładów opieki zdrowotnej

Ponad 300 szpitali zgłoszonych do projektu Wsparcie akredytacji zakładów opieki zdrowotnej – realizacja projektu Ponad 300 szpitali zgłoszonych do projektu 17 edycji szkoleń 455 uczestników

Wsparcie akredytacji zakładów opieki zdrowotnej – efekty długofalowe Przeglądy akredytacyjne w ponad 200 szpitalach: ok. 100 000 pracowników medycznych dowiedziało się o wymogach standardów akredytacyjnych, w zespole zastanawiało się nad sposobem ich realizacji i dokumentowania prowadzonych działań, uczestniczyło w ich wdrażaniu – zwiększyła się ich świadomość na temat jakości i bezpieczeństwa opieki, zainicjowano pracę zespołową, dokonała się zmiana przyzwyczajeń w rutynowym postępowaniu – POSTĘP Zaangażowanie się w dążenie do ciągłego doskonalenia – większość PONOWNIE PODDAJE SIĘ AKREDYTACJI Wsparcie akredytacji zakładów opieki zdrowotnej

Liczba przeglądów akredytacyjnych w latach 1998-2013

www.bezpiecznyPACJENT.cmj.org.pl