Jak usprawnić postępowanie egzekucyjne w Polsce?

2 Reforma Wymiaru Sprawiedliwości z perspektywy wierzyciela – zalety: - E-sąd. - Możliwość wyboru komornika na terenie RP. -Wzrost liczby kancelarii komorniczych (2007r.  652 kancelarie, 2014r.  1266 kancelarii). - Wzrost konkurencyjności na rynku usług komorniczych, zmiana podejścia części Komorników do prowadzenia egzekucji.

3 Główne obszary egzekucji komorniczej wymagające zmian: - Usprawnienia organizacyjne i procesowe w zakresie funkcjonowania kancelarii komorniczych. - Zmiany legislacyjne warunkujące podniesienie skuteczności egzekucji. - Optymalizacja kosztowa- finansowanie egzekucji.

4 Usprawnienia organizacyjne i procesowe: Nowoczesne technologie, Rozwiązania elektroniczne w egzekucji Poprawa efektywności operacyjnej Kancelarii Komorniczych Obniżenie kosztów egzekucji zarówno po stronie Komornika, Wierzyciela jak i Dłużnika

5 Usprawnienia organizacyjne i procesowe w zakresie funkcjonowania kancelarii komorniczych: Wykorzystanie w egzekucji rozwiązań elektronicznych na wzór tych stosowanych w ramach procedury EPU: – Elektroniczna wymiana korespondencji pomiędzy wierzycielem i komornikiem – Wprowadzenie obowiązku wymiany pism pomiędzy komornikami a sądami i organami administracji wyłącznie w formie elektronicznej, w tym docelowo stworzenie platformy lub kanałów komunikacji pomiędzy tymi organami oraz platformy spajającej większość kanałów pozyskiwania informacji przez komorników (jedna platforma do odpytywania CEPIK, ZUS, US, E-KW itd.). – Wprowadzenie obowiązku wymiany pism pomiędzy komornikami wyłącznie w formie elektronicznej. – Umożliwienie wprowadzenia w kancelariach pełnej digitalizacji akt postępowań egzekucyjnych, prowadzenie ich w formie elektronicznej, w tym rezygnacja z weryfikowania ręcznego i „papierowego” potwierdzenia tytułów wykonawczych z postępowań elektronicznych. – Elektroniczne archiwa - zdalny dostęp on-line do akt sprawy dla Wierzyciela – Bezpłatny dostęp do elektronicznych ksiąg wieczystych. – Umożliwienie komornikom składania wniosków do wydziałów komunikacji o toczącym się postępowaniu egzekucyjnym i zagrożeniu zajęciem (konieczność wpisu w dokumentach rejestrowych pojazdu, bez wymogu fizycznego zajęcia pojazdu).

6 Usprawnienia organizacyjne i procesowe w zakresie funkcjonowania kancelarii komorniczych: Likwidacja prawnych kontrowersji (wprost wskazanie na konieczność udzielania nieodpłatnych odpowiedzi przez wszystkie podmioty) związanych z pobieraniem lub próbą pobierania przez niektóre podmioty opłat za odpytania dotyczące składników majątku dłużnika (np. przez spółdzielnie mieszkaniowe) – zmiana prawa eliminująca rozbieżność orzecznictwa w tym zakresie). Zwiększenie funkcjonalności systemu EPU (usprawnienie wyszukiwania, filtrowania, segregowania spraw, a także poprawienie wyszukiwarki spraw, wyeliminowanie błędów przy masowym wysyłaniu adnotacji z programu Komornik SQL do EPU itp.). Stabilna praca systemu EPU, w tym wprowadzenie realnie działającego help desku (komórki organizacyjnej lub osób odpowiedzialnych za wsparcie techniczne dla użytkowników) oraz wyeliminowanie bardzo częstych błędów połączenia w trakcie pobierania/wysyłania danych do EPU. Opisane usprawnienia - w tym większe wykorzystanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych poprawiających wydajność operacyjną i kosztową czynności egzekucyjnych wpłynie na obniżenie kosztów egzekucji zarówno po stronie komornika, wierzyciela jak i dłużnika oraz na szybkość egzekucji.

7 Podniesienie skuteczności egzekucji: 1.Zmiana przepisów w zakresie egzekucji z minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 87¹ kodeksu pracy) - poprzez dozwolenie potrąceń z kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zapewnienie równych praw dla dłużnika i wierzyciela poprzez dozwolenie potrąceń z minimalnego wynagrodzenia nawet na poziomie 10% będzie stanowiło dla dłużników przesłankę nieuchronności w zakresie obowiązku spłaty zobowiązania, a jednocześnie może przyczynić się do bardziej świadomego zaciągania zobowiązań. Obecne regulacje stanowią poważną barierę w egzekwowaniu roszczeń, stwarzają pole do nadużyć i celowego działania na szkodę potencjalnych wierzycieli. (konsument ma możliwość zaciągania zobowiązań, ale wierzyciel nie może wyegzekwować zadłużenia jeśli zarabia on kwotę minimalnego wynagrodzenia). 1.Wyeliminowanie wskaźnika zaległości - art. 8.8 UKSE. Egzekucja jest rozciągnięta w czasie, wskaźnik zaległości szkodzi skuteczności egzekucji w perspektywie długookresowej.

8 Podniesienie skuteczności egzekucji: Zmianę przepisów prawa bankowego w zakresie egzekucji ze środków na rachunku bankowym dłużnika (obecnie obowiązuje ochrona środków na rachunku bankowym dłużnika do wysokości trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, projektowane zmiany w art. 54. Prawa bankowego, ochrona środków do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę). Podniesienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego – stworzenie rejestru bezskutecznych egzekucji i dłużników egzekwowalnych, w efekcie wpłynie także na podniesienie skuteczności egzekucji (zmiana objęta założeniami do projektu nowelizacji ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych). Zmiana przepisów w zakresie egzekucji z wierzytelności przysługujących dłużnikom z Urzędów Skarbowych z tytułu nadpłaty podatku dochodowego. – Art.. 902² k.p.c.(projekt)  Zajęcie wierzytelności z tytułu nadpłaty lub zwrotu podatku dochodowego obejmie także wierzytelności przyszłe, wynikające z nadpłaty lub zwrotu podatku powstałych w roku kalendarzowym, w którym dokonano zajęcia wierzytelności, która może być zajęta w toku egzekucji komorniczej.

9 Finansowanie egzekucji – podstawowe założenia: Egzekucja w całości finansowana z opłat egzekucyjnych, pobieranych od dłużników, za skutecznie prowadzoną egzekucję – dodatkowe działanie mobilizujące dłużników do dobrowolnej szybkiej spłaty należności na wczesnych etapach postępowania. Minimalizacja opłat stałych, stałej taksy od czynności czy opłat stosunkowych od wniosku egzekucyjnego – stosowanie tego rodzaju opłat obniża motywację komorników do podejmowania jak najskuteczniejszych czynności egzekucyjnych, stanowiąc jednocześnie barierę kosztową zniechęcającą wierzycieli do podejmowania egzekucji. Stosowanie opłat stałych powinno być wyjątkiem, a nie zasadą, np. w przypadku eksmisji, gdzie rzeczywiście służy uproszczeniu rozliczenia. Maksymalnie uproszczony i ujednolicony sposób naliczania opłat egzekucyjnych. Wynagrodzenie komorników ustalone na racjonalnym poziomie, jednak pozwalającym na pokrywanie kosztów prowadzonej działalności - Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z dnia r., zwrócił uwagę, że komornik prowadzi na własny koszt egzekucję i powinien czerpać dochód ze skutecznie przeprowadzanych postępowań. Egzekucja służy wykonaniu wyroku na rzecz wierzyciela, a nie osiągnięciu dochodu przez komornika czy skarb państwa (szczególnie kosztem wierzyciela).

10 Finansowanie egzekucji – obecnie większość kosztów jest ponoszona przez wierzycieli: Wysokie opłaty stałe ponoszone przez wierzycieli – powszechna praktyka wzywania wierzycieli do uiszczenia opłaty za poszukiwanie majątku dłużnika (ok. 65 zł) – przy jednoczesnym braku katalogu czynności wchodzących w skład „poszukiwania majątku”; każda czynność komornika wymaga oddzielnej opłaty, pojawia się więc pytanie, czym dokładnie jest „poszukiwanie majątku”. Częste przypadki wzywania wierzycieli do uiszczenia wygórowanych zaliczek na czynności – 100 – 300 zł, pod rygorem odmowy ich dokonania. Wysokie opłaty pobierane przez: ZUS – 40,47 zł za zapytanie zwykłe; Urzędy skarbowe – 45 zł; Elektroniczne księgi wieczyste – 20 zł.

11 Dodatkowe (najczęstsze) opłaty ponoszone przez wierzycieli: Zapytania o rachunki bankowe dłużnika: Opłata za komplet zapytań w bankach komercyjnych (27 banków) wynosi ok 16 – 17 zł (0,31 zł lub 1,54 zł za zapytanie). Zapytania w bankach spółdzielczych (132 banki) = ok 120 zł. Zapytania do wszystkich dostępnych w systemie banków = ok 140 zł. Koszty korespondencji – ok 60 zł (przy założeniu 10-ciu listów) Czynności terenowe – opłata za 1 km = 0,8358 zł Inne opłaty – w zależności od ustaleń (np. wpis do księgi wieczystej, odpis aktu małżeństwa, ustalenia danych / adresowe).

12 Koszty dochodzenia należności: Zmianę przepisów prawa bankowego w zakresie egzekucji ze środków na rachunku bankowym dłużnika (obecnie obowiązuje ochrona środków na rachunku bankowym dłużnika do wysokości trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, projektowane zmiany w art. 54. Prawa bankowego, ochrona środków do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę). *potencjalne obszary, w których uproszczenie procedur oraz wykorzystanie technologii informatycznych może skrócić czas i obniżyć koszty dochodzenia należności *brak katalogu czynności, które w rozumieniu art. 797¹ kpc nie stanowią poszukiwania majątku dłużnika za wynagrodzeniem. W praktyce komornicy próbują pobierać tę opłatę w każdej sprawie, nawet zapytanie do ZUS-u o płatnika składek jest czasami traktowane jako poszukiwanie majątku dłużnika. *powyższe zestawienie uwzględnia jedynie zapytania do ZUSu i urzędu skarbowego oraz założenie wysłania 10-ciu listów poleconych za potw. odbioru na sprawę. Pozew  wpis sądowy Ustalenia w Biurze Adresowym ZUS US SĄDEgzekucja komornicza 30 zł (wps do 2 tys.) 31 zł * 40 zł – zapytanie zwykłe* 80 zł – zapytanie pełne 50zł* Poszukiwanie majątku dłużnika (art. 797¹ kpc; art. 53a ukse ) Ok 65 zł* Korespondencja 61 zł* (jeden list za potwierdzeniem odbioru 6,10 zł) Kwota kosztów Min. ok 200 zł Maks. nawet ponad 330 zł Pozew  pełnomo cnictwo 17 zł*

13 Koszty prowadzenia egzekucji a jej opłacalność, przykłady: Przykład: Dochodząc w drodze egzekucji 5 roszczeń o wartości 1000 zł każdy wierzyciel musi zapłacić: opłatę za poszukiwanie majątku dłużnika (art. 53a UKSE) = 65 zł, opłatę za zapytania do ZUS = 41 zł, opłatę za informacje z Urzędu Skarbowego = 50 zł, zwrot wydatków na korespondencję ok 60 zł na jedną sprawę. Łączne opłaty w jednej sprawie wynoszą ponad 200 zł. Podsumowując, łączne koszty wierzyciela dla dochodzonych w egzekucji 5 roszczeń po 1000 zł, wyniosą ponad 1000 zł! W przypadku jakichkolwiek dodatkowych opłat stałych, koszty egzekucji w tych sprawach przewyższą wpływy z egzekucji. Skuteczność postępowań egzekucyjnych = >22%  z dochodzonej kwoty 5000 zł wierzyciel odzyska jedynie około 1100 zł należności głównej oraz tylko 1/5 poniesionych kosztów - czyli ok. 200 zł (wyda 1000 zł, a odzyska ok zł) Bariera kosztowa ogranicza dostęp do sądu i egzekucji  może prowadzić do wniosku o NIEOPŁACALNOŚCI EGZEKUCJI Rodzaj czynnościOpłata poszukiwanie majątku65 zł zapytanie ZUS40 zł zapytanie US50 zł zapytanie do elektr. KW20 zł zapytanie o rachunki bank.140 zł korespondencja61 zł dojazd (np. 10 km)10 zł Suma:386 zł

14 Koszty egzekucji – propozycje zmian: Zniesienie opłaty za poszukiwanie majątku dłużnika lub stworzenie precyzyjnego katalogu czynności stanowiących poszukiwanie. Zniesienie lub znaczące ograniczenie wysokości opłat pobieranych przez ZUS i urzędy skarbowe. Umożliwienie komornikom bezpłatnego odpytywania elektronicznych Ksiąg Wieczystych w zakresie nieruchomości dłużnika. Upowszechnienie elektronicznej obsługi egzekucji, co ograniczy jej koszty, zwłaszcza koszty korespondencji.

15 Czas trwania procedur sądowych i egzekucyjnych Pozew  tytuł wykonawczy (orzeczenie + klauzula) Ustalenia w Biurze Adresowym ZUS / US Postępowanie sądowe Egzekucja komornicza sąd „papierowy” Śr. 173 dni śr. 113 dni EPU dni (cała procedura min 60 dni) 14 dni* Inne czynności egzekucyjne Sąd „papierowy” – średnio 173 dni/ EPU średnio 113 dni od złożenia pozwu do uzyskania tytułu wykonawczego do 300 dni Wg wierzycieli 300 dni; najlepsze kancelarie ok 200 dni Wg Ministerstwa Sprawiedliwości od 190 do 460 dni Minimum 313 dni do Maximum 503 dni

16 Dziękujemy za Uwagę.