Zespó ł nr 1 w sk ł adzie: Anna Ł ukasik, Ewa Baramow, Ma ł gorzata Ramus, Marcin Kawka

Roboty górnicze Roboty geologiczn e Roboty budowlane Tworzenie sk ł adowisk Tworzenie stawów osadowych Tworzenie zbiorników retencyjnych Ca ł kowita likwidacja gleby / mechaniczne uszkodzenie gleby Utworzenie ci ą gów komunikacyjnyc h

 Najwi ę ksze obszary gleb niszczone s ą przez górnictwo odkrywkowe w ę gla brunatnego ś rednie wydobycie 1 mln ton w ę gla brunatnego zniszczenie 6-9 ha gleby

Przekszta ł cenie terenu w wyniku eksploatacji w ę gla brunatnego w rejonie Sieniawy

Eksploatacja złoża miedzi w ZG „Rudna” Transport rudy miedzi taśmociągiem

Kopalnia w ZG „Lubin”

Silnie przeobra ż one przez gospodarcz ą dzia ł alno ść cz ł owieka (zwi ą zan ą przede wszystkim z eksploatacj ą surowców mineralnych oraz g ę st ą sieci ą komunikacyjn ą ) powierzchnia Garbu Miko ł owskiego, zw ł aszcza jego wierzchowina i stok po ł udniowy.

 Powstawanie obszarów bezglebowych lub o silnie zniszczonej pokrywie glebowej  Przy szeregu kopalniach nadk ł ad i ska ł y (tworz ą ce przewarstwienia w z ł o ż u) tworz ą ha ł dy (ha ł dy nadaj ą okolicy nieprzyjazny, „ksi ęż ycowy krajobraz”  Organizowanie przez szereg kopal ń odkrywkowych celowej gospodarki nadk ł adem w trakcie procesu produkcyjnego Powierzchnia nadk ł adu tworzy p ł aszczyzn ę zbli ż on ą do docelowej, za ł o ż onej w planach rekultywacji. W gruncie nadk ł adu oraz na powierzchni gleby nie zniszczonej, w efekcie spotykanie w obr ę bie kopalni wiele uci ąż liwych domieszek mechanicznych ( kawa ł ków zerwanych lin stalowych, ł a ń cuchów, transporterów gumowych, cz ęś ci metalowych, drewnianych, cegie ł, elementów betonowych. Ś wie ż o usypany grunt jest cz ę sto zbrylony. W pierwszych latach powierzchnia tego gruntu zmienia si ę z powodu nierównomiernego osiadania ró ż nych partii nadk ł adu.

Ksi ęż ycowy krajobraz ze ż wirowni w Łę gajnach pod Olsztynem

Kopalnia w ę gla brunatnego w Be ł chatowie Zwałowarka Wyrobisko Sprzęt kopalniany Koparka Taśmociągi

 Wywo ł uje wiele szkód!  Przyk ł ad: tereny po eksploatacji kruszywa mineralnego w dolinie rzeki Bóbr Nawiezienie na wyeksploatowan ą powierzchnie wyrobiska i rozplantowanie (przy u ż yciu ci ęż kiego sprz ę tu budowlanego) uprzednio zdj ę tego nadk ł adu (mady) i wyrównanie powierzchni efekt Silnie ubita gleba sta ł a si ę niemo ż liw ą do przekorzenienia przez ro ś liny uprawne, a w okresach mokrych dochodzi do stagnowania wody

 Zaburzenie pierwotnego uk ł adu gleb przy wyrównywaniu terenu spychaczami  Operowanie ci ęż kim sprz ę tem powoduje ubijanie si ę gruntu do znacznej g łę boko ś ci  Wciskanie dodatkowo w ten grunt przez ko ł a pojazdów ró ż nych elementów mechanicznych (elementów betonowych, ceg ł y, drewna, ż elaza)  Zniekszta ł cona gleba ma nisk ą pojemno ść wodn ą i powietrzn ą, a w okresie suszy stanowi warstw ę trudn ą do przebicia przez korzenie  Zak ł adane na takim pod ł o ż u trawniki / inne uprawy rosn ą bardzo s ł abo (pomimo nawiezienia na pod ł o ż e warstwy torfu lub ziemi próchnicznej), w czasie suszy- wysychaj ą  Na takich glebach drzewa korzeni ą si ę p ł ytko, co sprzyja ich wywracaniu w okresach wilgotnych i przy silnych wiatrach.

 U ż ywanie ci ęż szego sprz ę tu granulometrycznego do prac polowych- pogorszenie fizycznych w ł a ś ciwo ś ci gleb poprzez ich zag ę szczanie  G ę sto ść obj ę to ś ciowa gleb wzrasta pod wp ł ywem nacisku kó ł maszyn  Spadek przy tym pojemno ś ci powietrznej i porowato ś ci ogólnej co sprzyja pogorszeniu si ę warunków tlenowych w glebie w okresach wilgotnych, a w okresach suchych gleba staje si ę nadmiernie zbita, zwi ę z ł a, co utrudnia rozwój korzeni ro ś lin

Zag ę szczanie gleby jako wynik oddzia ł ywania ci ęż kiego sprz ę tu mechanicznego Stopień zagęszczeniaGęstość objętościowa [kg/dm 3 ]Porowatość ogólna [%] bardzo pulchna< 0,85>68 pulchna0,85 – 1, średnio pulchna1,00 – 1, średnio zwięzła1,20 – 1, zwięzła1,50 – 1, bardzo zwięzła>1,70< 36 Podeszwa płużna

 Zale ż y od: – Sk ł adu granulometrycznego – Struktury gleby – P ę cznienia i kurczenia si ę gleby – Porowato ś ci i wielko ś ci por – Zawarto ś ci substancji organicznej i jej formy – Zawarto ś ci i rodzaju wody glebowej Górne granice optymalnej gęstości objętościowej gleb mineralnych w zależności od ich składu granulometrycznego oraz wskazana zawartość próchnicy (Petelkan)

 Obni ż a plony ro ś lin,  Pogarsza aktywno ść biologiczn ą,  Pogarsza stosunki wodne i powietrzne  Zwi ę ksza opory w czasie uprawy mechanicznej  Szczególnie podatne na ubijanie s ą gleby w stanie silnie uwilgotnionym, zw ł aszcza je ż eli maj ą sk ł ad granulometryczny glin i i ł ów Rola w ł a ś ciwie uprawiona Rola zaskorupiona Rola zbrylona

 Nacisk jednostkowy zale ż ny od ci ęż aru maszyny i powierzchni nacisku jej na powierzchni ę gleby  Najni ż szy nacisk jednostkowy na gleb ę wywieraj ą ci ą gniki g ą siennicowe.  Ci ęż ar maszyn rolniczych ma istotny wp ł yw na zag ę szczanie g łę bszych poziomów profilu glebowego  Ilo ść przejazdów maszyn  Im wi ę ksza powierzchnia kontaktu maszyny z gleb ą tym nacisk jednostkowy jest mniejszy (traktory o szerokich ko ł ach mniej ubijaj ą gleb ę ni ż o ko ł ach w ęż szych)  Sam ci ęż ar maszyny odgrywa w przypadku poziomu ornego mniejszy wp ł yw na jego zag ę szczenie, ni ż nacisk jednostkowy  Im ci ęż sze maszyny stosuje si ę do uprawy tym bardziej i g łę biej zag ę szczaj ą one pod ł o ż e  Im wi ę cej razy przeje ż d ż a maszyna po polu tym efekt ubicia gleby jest wi ę kszy. Z tego powodu uprawa ro ś lin okopowych bardziej zag ę szcza gleb ę ni ż uprawa zbó ż.

 Agregatowanie ( łą czenie) maszyn  Maksymalne ograniczenie mechanicznych zabiegów uprawowych (uprawa bezorkowa)- metoda ta wymaga wysokiej sprawno ś ci gleby, gleba powinna by ć strukturalna i nie zachwaszczona Tendencje w rozwoju technik uprawy roli, z uwzględnieniem sposobu bezorkowego w USA (Brady 1984)

Zale ż no ść pojemno ś ci powietrznej i wodnej gleby od jej stopnia zag ę szczenia (Laatsch 1957) Gleba w kulturzeGleba ciężka, zbita

1. Podaj na czym polegaj ą przekszta ł cenia geomechaniczne gleby? 2. Podaj skutki przekszta ł ce ń geomechanicznych.