Napoje energetyzujące – fakty i mity mgr Ewelina Kazaniecka Sekcja Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Toruniu Toruń, styczeń 2014 r.

Napoje energetyzujące (napoje energetyczne, napoje stymulujące) pojawiły się w latach dziewięćdziesiątych XX w. popularne dzięki silnym działaniom marketingowym w ostatnich dwudziestu latach ponad 300-krotny wzrost spożycia (dzieci i młodzież!) różnicą pomiędzy energetykami dostępnymi na polskim rynku jest cena – wszystkie są niemal identyczne (podobny skład) środki specjalnego przeznaczenia żywieniowego – stymulują organizm człowieka, umożliwiają zwiększenie jego efektywności w warunkach długotrwałego wysiłku fizycznego i psychicznego (szybko dostarczają energii)

Dla kogo energetyki? kierowcy, ludzie intensywnie pracujący umysłowo lub aktywni fizycznie spożycie w sytuacjach awaryjnych (np. podczas długiej podróży) w praktyce – młodzież, szczególnie szkół średnich, studenci (moda, pomoc w nauce), ale także dzieci! W Polsce co dziewiąty gimnazjalista i co 14. uczeń podstawówki wspomaga się w szkole kofeinowym drinkiem. Co piąty nastolatek spożywa takie napoje kilka razy w tygodniu. Co drugi uczeń klasy sportowej przyznał się, że jest zachęcany do picia takich napojów przez trenera!

U dzieci – dzienne dawki kofeiny zawartej w energetykach przekraczające 3 mg/kg masy ciała wywołują nerwowość, bóle brzucha, nudności. Napojów energetyzujących powinny unikać kobiety w ciąży, a także osoby z problemami sercowo-naczyniowymi, chore na nerki.

Skład energetyków: „źródło energii” – MIT! w składzie energetyków nie ma zbyt dużej ilości składników dostarczających energii! (tylko glukoza) bomba kaloryczna! cukry, woda, regulatory kwasowości, dwutlenek węgla zawierają szereg substancji aktywnych biologicznie o działaniu pobudzającym ośrodkowy układ nerwowy i usprawniającym przemiany energetyczne w tkankach organizmu, które zwalczają również objawy zmęczenia oraz poprawiają koncentrację zawierają m.in. kofeinę, taurynę, guaranę, inozytol, glukuronolakton, L-karnitynę, witaminy z grupy B mają zastąpić kawę – w puszce napoju jest ok. 80 mg kofeiny (tyle, co w filiżance kawy)

Niektóre składniki energetyków: KOFEINA intensywne lub zbyt częste pobudzanie organizmu kofeiną prowadzi m.in. do zachwiania równowagi, a po „szczycie” aktywności następuje wyraźnie odczuwalne zmęczenie, apatia i osłabienie organizmu do niekorzystnych efektów działania kofeiny zaliczyć można również podrażnienie żołądka i ścian jelit, efekt moczopędny, bezsenność, niepokój

Niektóre składniki energetyków: GUARANA pozyskiwana z nasion południowoamerykańskiej rośliny Paullinia cupana 3-5g guarany dostarcza przeciętnie 250mg kofeiny kofeina z guarany wskazuje działanie podobne do kofeiny syntetycznej, może być ono jednak znacznie wydłużone w czasie ze względu na obecność związków, które ograniczają rozpuszczalność i spowalniają wchłanianie kofeiny w przewodzie pokarmowym długotrwałe działanie rewitalizujące i stymulujące

Nowe składniki napojów energetyzujących: ekstrakty z miłorzębu japońskiego (w zbyt dużych ilościach może zaostrzyć krwawienie u osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, np. aspirynę), korzenia żen-szenia (zbyt duże dawki mogą niekorzystnie wpływać na poziom glukozy we krwi) czy liści koki (pozbawione kokainy lub zawierają dawkę w ilości nie wywołującej efektów toksycznych i uzależnień – działanie pobudzające, poprawiające uwagę i koncentrację oraz wspomagające odchudzanie)

Wpływ na zdrowie dzieci i młodzieży kofeina zawarta w napojach energetyzujących silniej działa na organizm dziecka niż na organizm dorosłej osoby dla ucznia szkoły podstawowej jedna puszka takiego napoju jest równoznaczna z wypiciem 7 kaw! po spożyciu wystąpić mogą: bóle brzucha, bóle głowa, mdłości, zawroty głowy, bezsenność, nerwowość i pobudzenie, drżenie rąk, kołatanie serca, nadciśnienie tętnicze, agresja, drgawki, odwodnienie, a nawet zatrucie z zaburzeniami świadomości

Wpływ na zdrowie dzieci i młodzieży negatywne objawy związane z pobraniem kofeiny przez dzieci, występują w przypadku spożycia powyżej 3mg/kg/dzień; zakładając masę ciała 50kg, negatywne objawy mogą pojawić się już po spożyciu 150 mg kofeiny, co zawarte jest w 500 ml napoju energetyzującego duży wzrost ryzyka otyłości, niedobory witamin, mikroelementów, próchnica zębów, odwodnienie, problemy nerwowe i zaburzenia rytmu serca.

Energetyki + alkohol/leki częste przypadki mieszania napojów energetycznych z alkoholem, wbrew ostrzeżeniom zawartym na opakowaniach alkohol przyspiesza pracę serca, oszałamia i spowalnia czas reakcji, obniża ciśnienie krwi, a kofeina zawarta w napojach energetyzujących podwyższa je kofeina podawana z alkoholem w pewnym stopniu łagodzi niekorzystne oddziaływanie alkoholu na nasze zachowania, w tym koordynację ruchową – spożywając taką mieszankę osoby doznają mylnego wrażenia pozostania w dobrej kondycji psychoruchowej, jednak koordynacja ruchów i czas reakcji są tak samo zaburzone jak po samym alkoholu, to przyczynia się do zwiększenia konsumpcji alkoholu i niebezpiecznych zachowań

Energetyki + alkohol/leki łączenie alkoholu ze składnikami pobudzającymi wzmaga agresję, częściej prowadzić może do agresywnych zachowań seksualnych napoje eneregtyzujące nie powinny być także łączone z niektórymi lekami, np. antybiotyki mogą upośledzać rozkład kofeiny w organizmie, leki przeciwbólowe (np. ibuprofen) wskazują silniejsze działanie w obecności kofeiny, a leki uspokajające działają słabiej

Napoje energetyczne a napoje izotoniczne Napoje izotoniczne - po wzmożonym wysiłku fizycznym, zasilają organizm energią oraz wyrównują niedobory płynów i traconych z potem elektrolitów Napoje izotoniczne nie zawierają kofeiny, a więc ich picie nie niesie za sobą ryzyka zaburzeń pracy serca. Napoje energetyczne - dodatkowo wypłukują z organizmu magnez, a więc ich popijanie po wysiłku fizycznym uczyni nam więcej szkody niż pożytku.

Warto wspomnieć, że nie wszystkie kraje zezwoliły na sprzedaż napojów energetyzujących na swoim obszarze. Powodem były wysokie zawartości kofeiny i tauryny. Do tej pory w wielu krajach istnieje całkowity zakaz sprzedaży energy drinków, w innych, np. w Norwegii czy w Danii można je dostać tylko w aptekach.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ