Elementy Socjologii Tomasz Ochinowski

Tomasz Ochinowski dr psychologii, dr hab. zarządzania pracownik Wydziału Zarządzania UW; trener umiejętności społecznych („Trener roku 2006” zdaniem klientów firmy Institute for International Research. Polska) i doradca biznesowy; historyk historiografii oraz historyk biznesu, wykorzystujący perspektywę historiograficzną do szukania odpowiedzi na pytania o to, co przeszłość robi z organizacjami i ich otoczeniem oraz co organizacje i ich otoczenie robią z przeszłością; poszukujący w tradycjach biznesowych inspiracji dla innowacyjnych działań obecnych firm i instytucji członek redakcji rocznika „Polska Kilo”, Instytut Historii PAN, także wykładowca w Instytucie Historycznym UW serdecznie zapraszam na dyżur: Zakład Socjologii Organizacji i Historii Biznesu, pt. 15.45- 19.15, WZ UW, pokój B533. ochinto@wz.uw.edu.pl

warunki zaliczenia (proste i łatwe jak…) lektura tekstów zadawanych na poszczególne zajęcia; każdy ze studentów ma obowiązek przygotować na zajęcia pisemną odpowiedź na pytania do każdego z tekstów, zawarte w programie zajęć opracowanie studiów przypadków (czasem są to ćwiczenia o charakterze badań terenowych) przewidzianych na poszczególne zajęcia; opracowanie to musi być przygotowane pisemnie (według wskazówek zawartych w programie) w grupach trzyosobowych (zespoły te powinny być stałe na cały semestr) opracowanie i przedstawienie zgodnie z metodyką tak zwanych warsztatów przyszłości pojęć kluczowych dla danych zajęć z podręcznika Anthony’ego Giddensa oraz Philipa W. Suttona Socjologia. Kluczowe pojęcia. Warszawa 2014: PWN. udział w projekcie badawczym, który zostanie zapoczątkowanych na drugich zajęciach; myślę, że najlepiej byłoby, żeby uczestnicy wykonywali zadania badawcze w zespołach trzyosobowych z punktu 2)

Tadeusz Kowalewski (2006). „ Zukunftswerkstätten” jako metoda aktywizująca pracę ze studentami w procesie kształtowania jakości pracy szkoły wyższej, Innowacje w edukacji akademickiej, nr 1, s. 33- 42, 37

Tadeusz Kowalewski (2006). „ Zukunftswerkstätten” jako metoda aktywizująca pracę ze studentami w procesie kształtowania jakości pracy szkoły wyższej, Innowacje w edukacji akademickiej, nr 1, s. 33- 42, 38.

Tadeusz Kowalewski (2006). „ Zukunftswerkstätten” jako metoda aktywizująca pracę ze studentami w procesie kształtowania jakości pracy szkoły wyższej, Innowacje w edukacji akademickiej, nr 1, s. 33- 42, 36.

I zależy, kto co chce… realizacja wspomnianych form uczestnictwa w zajęciach, monitorowane przez prowadzącego, daje 70% oceny przedmiotu. Pozostałe 30% oceny można uzyskać po egzaminie ustnym z lektur obowiązkowych (przewidzianych na poszczególne zajęcia) i ewentualnie dodatkowych minimum na ocenę dostateczną: pisemne odpowiedzi na pytania z pkt. 1 na przynajmniej 5 zajęć; udokumentowanie opracowania studium przypadku na przynajmniej 5 zajęć; czynny udział w prezentacji przynajmniej 2 różnych pojęć (na 2 różnych zajęciach); czynny udział w programie badawczym; zdanie egzaminu ustnego na co najmniej dostateczny maksimum na ocenę bardzo dobrą: przygotowanie pisemne odpowiedzi na pytania z pkt. 1 na przynajmniej 10 zajęć; udokumentowanie opracowania studium przypadku na przynajmniej 10 zajęć; czynny udział w prezentacji przynajmniej 4 różnych pojęć (na 4 różnych zajęciach); czynny udział w programie badawczym; zdanie egzaminu ustnego na co najmniej dobry z uwzględnieniem lektur dodatkowych; spełnienie tych wymogów w standardzie bardzo dobrym (możliwe także inne „zasługi naukowe”)

Dodatkowe lektury (dodatkowo „punktują” na egzaminie… i to bardzo ! ) *Giddens, A. (2012). Socjologia. Wydanie nowe, tł. Siara, O. i in. Warszawa: PWN, rozdz. 1: „Co to jest socjologia ?” (s. 3- 31), rozdz. 2: „Socjologiczne pytania i odpowiedzi”(s. 33- 63); rozdz. 3: „Teorie i perspektywy socjologiczne” (s. 65- 103); rozdz. 4: „Globalizacja i zmieniający się świat”(s. 105- 149); rozdz. 5: „Środowisko”( s. 151- 201); rozdz. 6: „Miasta i życie miejskie” (s. 203- 245) rozdz. 7: Interakcja społeczna i życie codzienne”, punkt „Interakcja w czasie i przestrzeni” (s. 270-279); rozdz. 11: „Stratyfikacja i klasa społeczna” (s. 431- 473), rozdz. 12: „Ubóstwo, wykluczenie społeczne…” (s. 475- 519); rozdz. 13: „Globalne nierówności” (s. 521- 57); rozdz. 18: „Organizacje i sieci”, s. 779- 827.; rozdz. 20: „Praca i życie gospodarcze” (s. 883- 935); punkt: „Teoria aktora- sieci”, s. 813- 815. *Matejko, A. (1994). Socjotechnika zarządzania. Szczecin: Wyd. ZSB.

Aleksander Matejko (1924- 1999) in memoriam

socjologa interesuje funkcjonowanie miejsca pracy „jako organizacji techniczno- ekonomicznej i równocześnie jako społeczności ludzkiej” (wg. A. Matejki, Więź i konflikt w zakładzie pracy. Warszawa: 1969. KiW, s. 210)

Zarządzanie (rys. ze strony yeti.jpg) ekonomia + socjologia

Temat na dziś : „A po co mi to?” Nudna, trudna, niepotrzebna ? Socjologia i jej przydatność w zarządzaniu. „Studenci uważają czasem idee i dane socjologiczne za trudne do zrozumienia. Moim zdaniem wynika to po części z tego, że…” Anthony Giddens

Charles Wright Mills i Anthony Giddens „…socjologia wymaga zdecydowanego odłożenia na bok osobistych poglądów i przekonań, kiedy analizuje się wyniki badań i teorie.” wyobraźnia socjologiczna                                         

o poznawczych pożytkach z picia kawy zdystansowanie się do codzienności i nowe spojrzenie na nią wartość symboliczna (rytuały) potrzeby, nawyki (społeczne przyzwolenie, zróżnicowania) stosunki społeczne i gospodarcze dziedzictwo (wcześniejsze procesy) sensy: konteksty, świadomość, wybory kształtowanie i uwarunkowania rynku wpływ na życie producentów, pośredników, klientów itd. Giddens (2012). Socjologia. Wydanie nowe. Warszawa: PWN, s. 6- 8.

wyobraźnia socjologiczna pozwala nam dostrzec, jak wiele zdarzeń, na pozór dotyczących tylko jednostki, w rzeczywistości odzwierciedla szersze kwestie Anthony Giddens

wyobraźnia organizacyjna Monika Kostera i Jerzy Kociatkiewicz „zdolność do czynienia niezwyczajnych związków między ludźmi, rzeczami, perspektywami i doświadczeniami (…), która rozkwita poprzez otwarcie się na poczucie zdziwienia oraz poprzez bycie w kontakcie z tym, co inspiruje” Kociatkiewicz, J. i Kostera, M. (2012). Sherlock Holmes and the adventure of the rational manager: Organizational reason and its discontents. Scandinavian Journal of Management, 28, pp. 162–172. http://www.kostera.pl/Images.htm

potoczna wiedza o społeczeństwie (P. Sztompka) JosephLitterer (1970): dla przyszłości zarządzania konieczna jest zmiana edukacji menedżerskiej tak, by dawała więcej niż dotąd wiedzy ogólnej zarówno z zakresu nauk ścisłych jak i humanistycznych potoczna wiedza o społeczeństwie (P. Sztompka) oparta na spostrzeżeniach przypadkowych i osobistych fragmentaryczna i niespójna apodyktyczna socjologia gorąca a socjologia naukowa (za A. Jelonkiem)

Socjologia jako nauka jak się narodziła?

Ibn Chaldun 1332-1406 Historia Powszechna, Kilab al- ’ba (1374- 1378); „Prolegomena”, „Wstęp”, „Muqaddima” (1377) „był prawdziwym empirystą, realistą i bacznym obserwatorem faktów społecznych(…) Słowem – był to pierwszy naukowy socjolog, chociaż do pojawienia się tego pojęcia i tej nauki w Europie miało jeszcze upłynąć kilka stuleci” (Krystyna Bolesta-Kukułka) teoria dynamiki świata społecznego i jego struktur teoria pracy jako kreatywnej siły kształtującej w określonych warunkach stosunki społeczne

’umran jako nauka zajmująca się ’umranem muszą istnieć prawa „wprawiające społeczeństwo w ruch” (Jamsheer 2012: 52) „Prawa te można odkrywać, opierając się na już zweryfikowanych świadectwach historycznych” (jak wyżej)- nowa gałąź wiedzy: ’umran Przeszkody w dotarciu do prawdy historycznej: stronniczość autorów, popieranie przez nich określonych idei lub szkół myślenia/ bezkrytyczny stosunek do przekazu (historycznego)/ nieznajomość stosunków panujących w społeczeństwie Warunki zabezpieczenia się przez badacza przed zniekształcaniem stanu faktycznego: rzetelna wiedza na temat obyczajowości, na temat natury zbiorowości ludzkich oraz uwarunkowań rządzących organizacją społeczną Co prowadzi badacza do prawdy i chroni przed błędami ? dotarcie do źródeł rozległa wiedza spekulatywny umysł ’umran = zjawisko występowania człowieka, twórcy historii, w zbiorowości

’umran nauka o zbiorowości ludzkiej Człowiek jest istotą społeczną (por. Arystoteles ) Zorganizowanie się ludzi w społeczeństwo odpowiada naturalnym potrzebom człowieka Realizacja potrzeb i obrona przed agresją wymaga udziału i współpracy większej liczby ludzi Dlatego: społeczeństwo konieczne dla rodzaju ludzkiego W każdej społeczności konieczna jest władza zaradcza- waz’i – broni zbiorowości a zarazem hamuje agresję jednych członków zbiorowości wobec drugich Hassan, A. Jamsheer (2013), Ibn Chalduna koncepcja dziejów i nauki historii. W: Błachowska, K. i in. (red.). Badacze przeszłości wobec wyzwań XIX- XX wieku. Warszawa: Neriton.

asabia (asabijja) „solidarność grupowa”, więzy krwi, emocjonalna identyfikacja wzmacniana lub nawet współtworzona przez wspólnie wyznawaną religię obok czynników ekonomicznych w znaczący sposób warunkuje życie społeczne wyznacza duchowe zasady rządzenia posługiwanie się zasadami „asabia” legitymizuje władzę; zatracenie „asabia” w sposób konieczny powoduje utratę dominującej pozycji danego narodu, która przechodzi do innych podmiotów

W I połowie XIX wieku „nauka i technika parły do przodu, jak nigdy dotąd” (N. Davis) Georg Ohm 1827, Kolonia: opór elektryczny Michael Faraday 1831, Londyn: indukcja elektoromagentyczna Charles Darwin 1859, Londyn: teoria ewolucji Gregor Mendel 1865, Brno: genetyka Dimitrij Mendelejew 1869, Petersburg: układ okresowy pierwiastków George Stephenson 1825, Stockton: kolej pasażerska Nicephore Niepce 1826, Chalon-sur-Saone: fotografia Charlse Babbage 1834, Cambridge: kalkulator mechaniczny Wilhelm Bauer 1850,Kilonia: łódź podwodna Henry Bessemer 1857, St Pancras: udoskonalenie wytopu stali

1851 Wielka Wystawa Przemysłu Wszystkich Narodów Crystal Palce, Londyn

5 miesięcy i 15 dni 14 tysięcy wystawców miliony (6?) widzów

1838 August Comte nazwa „socjologia” „Przekonanie, że metody naukowe można i powinno się stosować do badania zjawisk dotyczących człowieka w tej samej mierze co do wyjaśniania zjawisk natury, było w istocie jedną z cech charakterystycznych zachodzących w tym okresie przemian. W efekcie – obok ekonomii i etnografii – pojawiły się socjologia, antropologia, geografia człowieka, nauki polityczne i wreszcie psychologia i psychiatria.” (Norman Davis) „Rozciągnięcie na świat społeczny nowoczesnej perspektywy naukowej, stosowanej już od XVII w. w odniesieniu do świata przyrody – w astronomii, fizyce, chemii, biologii – dało początek naukowej socjologii.” (Piotr Sztompka)

Florian Znaniecki (1882- 1958) polski socjolog, większość życia zawodowego spędził w USA T William Thomas (1863- 1947),socjolog i psycholog amerykański współczynnik humanistyczny - wszelkie fakty społeczne, w odróżnieniu od przyrodniczych zawsze wiążą się z działalnością konkretnych ludzi - są faktami „czyimiś, a nie niczyimi” - mieszczą się w zakresie życiowych doświadczeń jednostek ludzkich lub zbiorowości - podmioty (jednostki lub zbiorowości) stykają się z faktami społecznymi, postrzegają je, doznają, przeżywają, interpretują i oceniają = fakty społeczne mają z natury zawarty w sobie „współczynnik humanistyczny” - fakty społeczne można badać tylko z perspektywy ludzi, w których doświadczeniu wspomniane fakty występują - należy postawić się w położeniu wspomnianych ludzi, „patrząc na świat ich oczami, rozszyfrowując ich hierarchie wartości, systemy reguł jakimi się posługują” (P. Sztompka, Socjologia i Społeczeństwo. W: Szlachta, B. [red.], Słownik społeczny. Kraków 2004, s. 1227) - należy badać społeczeństwo zawsze z uwzględnieniem „współczynnika humanistycznego”, „ a nie w drodze oderwanej, zewnętrznej obserwacji” (jak wyżej).

Aleksander Hertz, (2004). O wielkości Miss Marple Aleksander Hertz, (2004). O wielkości Miss Marple. W: tenże, Późne listy z Ameryki. Warszawa: Wyd. IFiS PAN, s.213-236. „Jeżeli jednak będę tu pisał o sobie, o faktach mego życia, to będę się starał traktować je jako obiekty obserwacji i analizy (…) I na siebie, na swoje życie chciałbym patrzeć oczyma socjologa, oczyma humanisty.” (A. Hertz)

główne podmioty otoczenia społecznego T. Ochinowskiego

trzy metafory społeczeństwa trzy socjologie (Piotr Sztompka) Orientacja systemowa i rozwojowa Auguste Comte (1798- 1857, Francja), Herbert Specner (1820- 1903, Wlk. Brytania) , Talcott Parsons (1902- 1979, USA) metafora biologiczna: społeczeństwo to swoisty organizm, całość złożona z wielu elementów; coś więcej niż cechy jej składników; wykazuje swoiste cechy rozwoju dziś: w analizach i teoriach globalizacji, postępu technologicznego i cywilizacyjnego, modernizacji

trzy metafory społeczeństwa trzy socjologie (Piotr Sztompka) 2. Orientacja indywidualistyczna Max Weber (1864- 1920, Niemcy), Anthony Giddens (ur. 1938, Wlk. Brytania) metafora fizyczna (podejście atomistyczne): społeczeństwo to konglomerat działań jednostkowych; zadaniem socjologii jest ich wnikliwa analiza i „rozumiejąca interpretacja”; prawidłowości i prawa społeczne dotyczą ludzkich działań dziś: badanie zmian społecznych i historycznych, „stawania się” społeczeństwa

Na następne zajęcia Lektura: * Kostera, M. i Zawadzki, M. (2015). Zarządzanie dla ludzi, Dziennik Opinii. Krytyka Polityczna, nr 105, 2015, dostępne w : http://www.krytykapolityczna.pl/artykuly/opinie/20150415/kostera-zawadzki-zarzadzanie-dla-ludzi [pobrane 11.02. 2015]. Proszę scharakteryzować dwa ujęcia organizacji przedstawione w tym tekście. *Kostera, M. (2012). Organizations and Archetypes. Chetltenham, Northampton: Edward Elgar, chapter 1. “A humanistic manifesto for sustainable management” , pp. 3- 15. Proszę czytać ten tekst tak, by uzyskać odpowiedź na pytanie: do czego lektura prac socjologicznych może się przydać praktykom zarządzania na przykładzie myśli Zygmunta Baumana, Richarda Sennetta i Georga Ritzera ? Grupa ćwiczeniowa zostanie podzielona na trzy podgrupy. Każda z podgrup zajmie się jednym z wymienionych naukowców. Studium przypadku: *Matejko, A. (1969). Więź i konflikt w zakładzie pracy. Warszawa: KiW, rozdz. VIII: „Społeczny mechanizm zakładu pracy”, s. 210- 223 Proszę na podstawie tego tekstu ułożyć projekt analizy socjologicznej Uniwersytetu Warszawskiego. Pojęcia kluczowe: Organizacja (s. 116- 121), Biurokracja (s. 99- 103) oraz Refleksyjność (s. 61- 65). W: Giddens, A. i Sutton, Ph. W. (2014). Socjologia. Kluczowe pojęcia, tłum. Siara, O. i Tomanek, P. Warszawa: PWN.