PRAWO ADMINISTRACYJNE STUDIA STACJONARNE ADMINISTRACJI I – STOPIEN (LICENCJACKIE)

1. Pojęcie i geneza administracji publicznej 1. 1. typologia prawa cz PRAWO PUBLICZNE PRAWO PRYWATNE Brak swobody kształtowania stosunków prawnych Brak równości podmiotowej pomiędzy stronami Występuje element tzw. władztwa oraz powiązane z nim sankcje (np. karne lub administracyjne) Swoboda kształtowania stosunków prawnych Równość podmiotowa pomiędzy stronami Brak uprzywilejowania którejkolwiek ze stron

1. Pojęcie i geneza administracji publicznej 1. 1. typologia prawa cz PRAWO PUBLICZNE (W DZISIEJSZYM ZNACZENIU PRAWO ADMINISTRACYJNE SENSU LARGISIMO) PRAWO KARNE PRAWO USTROJOWE (PRAWO KONSTYTUCYJNE) PRAWO ADMINISTRACYJNE (SENSU LARGO) PRAWO ADMINISTRACYJNE USTROJOWE PRAWO ADMINISTRACYJNE MATERIALNE PRAWO ADMINISTRACYJNE PROCESOWE KODEKS POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO USTAWA O SAMORZĄDZIE GMINNYM PRAWO BUDOWLANE USTAWA PRAWO O POSTĘPOWANIU PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI USTAWA PRAWO O USTROJU SĄDÓW (POWSZ. ADM. WOJSK) PRAWO ŁOWIECKIE USTAWA O RADZIE MINISTRÓW PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA USTAWA O ADMINISTRACJI PODATKOWEJ PRAWO CELNE I DEWIZOWE USTAWA ORDYNACJA PODATKOWA

1. Pojęcie i geneza administracji publicznej 1. 1. typologia prawa cz Uwaga niektóre gałęzie prawa są na tyle wyraźne wyodrębnione (na trzech powyższych płaszczyznach – ustrojowej, materialnej i procesowej), że niektórzy autorzy odmawiają zaliczania ich w poczet prawa administracyjnego. Przykładem powyższego jest PRAWO FINANSOWE PRAWO FINANSOWE PRAWO FINANSOWE PROCESOWE PRAWO FINANSOWE MATERIALNE PRAWO FINANSOWE USTROJOWE PRAWO PODATKOWE USTAWA O ADMINISTRACJI PODATKOWEJ USTAWA ORDYNACJA PODATKOWA PRAWO CELNE I DEWIZOWE USTAWA O DORADZTWIE PODATKOWYM USTAWA PRAWO O POSTĘPOWANIU PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI USTAWA O DYSCYPLINIE FINANSÓW PUBLICZNYCH

1. Pojęcie i geneza administracji publicznej 1. 2 1. Pojęcie i geneza administracji publicznej 1.2. typologia administracji publicznej ADMINISTRACJA PUBLICZNA ADMINISTRACJA RZĄDOWA ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA RADA MINISTRÓW KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI SAMORZĄD TERYTORIALNY PREZES RADY MINISTRÓW NAJWYŻSZA IZBA KONTROLI SAMORZĄD ZAWODOWY MINISTROWIE KIERUJĄCY DZIAŁAMI ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH SŁUŻBY I STRAŻE PREZYDENT RP POLICJA ADMINISTRACYJNA INNE

1. Pojęcie i geneza administracji publicznej 1. 2 1. Pojęcie i geneza administracji publicznej 1.2. typologia administracji publicznej Powyższy podział nie jest w pełni wyczerpujący, wynika to z faktu, że w doktrynie prawa występuje żywy spór co do klasyfikacji niektórych podmiotów w obręb którejkolwiek z typów administracji publicznej. Przykładem tego jest Prezydent RP, Krajowa Rada Sądownictwa, Prokuratura, Samorządowe Kolegia Odwoławcze, Regionalna Izba Obrachunkowa, Agencje Rządowe (ARiMR, ANR itp.) itp. Problem ten jest dodatkowo pogłębiony mając na uwadze proces tzw. prywatyzacji zadań publicznych – a więc procesu w wyniku, którego podmioty prywatne przejmują do realizacji niektóre zadania publiczne (np. autostrada wielkopolska jako spółka prawa prywatnego zarządzająca i pobierająca z tego tytułu opłaty za użytkowanie drogi publicznej, Autostrady A2 lub rodzinne domy dziecka lub fundacje stowarzyszenia np. prowadzące hospicja, ośrodki resocjalizacyjne itp.) Należy również pamiętać, że nie wszystkie podmioty prawa publicznego można skategoryzować w obręb administracji publicznej in genere, bowiem nie wszystkie one oferują stricto administracyjne zadania bądź usługi. Przykładem tego są jednostki oświatowe lub szkoły wyższe, które nie wchodzą w skład administracji publicznej.

1. Pojęcie i geneza administracji publicznej 1. 2 1. Pojęcie i geneza administracji publicznej 1.2. typologia administracji publicznej POLICJA ADMINISTRACYJNA (występuje głównie w administracji rządowej jednak nie tyko) INSPEKCJE STRAŻE PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA (SANEPID) STRAŻE GMINNE/MIEJSKIE INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA PAŃSTWOWA STRAŻ RYBACKA POWIATOWY/WOJEWÓDZKI/GŁÓWNY INSPEKTOR NADZORU BUDOWLANEGO STRAŻ LEŚNA URZĄD DOZORU TECHNICZNEGO STRAŻ ŁOWIECKA INSPEKCJA TRANSPORTU DROGOWEGO WEWNĘTRZNA SŁUŻBA OCHRONY

2. Prawne formy działania administracji publicznej (cz. I) SĄ WYMIENIONE W KONSTYTUCJI JEST TO KATALOG ZAMKNIĘTY AKTY PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO AKTY NORMATYWNE AKTY PRAWA WEWNĘTRZNIE OBOWIĄZUJĄCEGO JEST ICH KATALOG OTWARTY NIE MOGĄ STANOWIĆ POSTAWY DO WYDANIA DECYZJI DLA OBYWATELA ROZSTRZYGAJĄ SPRAWĘ CO DO ISTOTY MOGĄ MIEĆ INNĄ NAZWĘ NP. LICENCJI, POZWOLENIA, UCHWAŁY, A NAWET POSTANOWIENIA DECYZJE ADMINISTRACYJNE AKTY ADMINISTRACYJNE POSTANOWIENIA SĄ WYDAWANE PODCZAS POSTĘPOWANIA ADM. NIE ROZSTRZYGAJĄ SPRAWY UGODY SĄ ZATWIERDZANE PRZEZ ORGAN W DRODZE DECYZJI ADM. NALEŻY DO NICH NP. WYDANIE DOWODU OSOBISTEGO, INFORMACJI PUBLICZNEJ ITP. NIE WŁADCZE FORMY DZIAŁANIA ADM. PUB. I CZYNNOŚCI MATERIALNO-TECHNICZNE

2. Prawne formy działania administracji publicznej (cz. II) NIE WŁADCZE FORMY DZIAŁANIA ADM. PUB. II POROZUMIENIA ADMINISTRACYJNE JEST TO NIE WŁADCZA FORMA DZIAŁANIA ADM. PUB. SĄ ZAWIERANE ZWYKLE POMIĘDZY JST W CELU WSPÓLNEJ REALIZACJI ZADAŃ PUBLICZNYCH NP.WYWOZU ŚMIECI ITP NIE WŁADCZE FORMY DZIAŁANIA ADM. PUB. III CZYNNOŚCI FAKTYCZNE NP. DORĘCZENIE NIE WŁADCZE FORMY DZIAŁANIA ADM. PUB. IV MILCZENIE ADMINISTRACYJNE ZWYKLE JEST UZNAWANE ZA ZGODĘ NA PODJĘCIE OKREŚLONYCH DZIAŁAŃ ZALICZENIE ICH W OBRĘB PRAWNYCH FORM DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ JEST KONTROWERSYJNE (SĄDY NIE WCHODZĄ W SKŁAD ADM. PUB.) SĄDÓW POWSZECHNYCH ORZECZENIA SĄDÓW SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH

2. Prawne formy działania administracji publicznej (cz. III) RATYFIKOWANA UMOWA MIĘDZYNARODOWA CELE LUB DZIAŁALNOŚĆ PARTII POLITYCZNYCH USTAWA TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY SPORY KOMPETENCYJNE POMIĘDZY CENTRALNYMI ORGANAMI PAŃSTWA ROZPORZĄDZENIE art. 184 Konstytucji RP DECYZJE ADMINISTRACYJNE BEZCZYNNOŚĆ/PRZEWLEKŁE PROWADZENIE POSTĘPOWANIA POSTANOWIENIA KOŃCZĄCE CO DO ISTOTY SPRAWĘ INDYWIDUALNE INTERPRETACJE PODATKOWE SĄDY ADMINISTRACYJNE POSTANOWIENIA W POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM INNE AKTY/CZYNNOŚCI Z ZAKRESU ADM.PUB. DOT.. PRAW LUB OBOWIĄZKÓW AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO ORGANÓW JST LUB TERENOWYCH ORGANÓW ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY WOJEWÓDZKIE SĄDY ADMINISTRACYJNE SPORY KOMPETENCYJNE POMIĘDZY JST A ADM.RZĄD. ORAZ SPORY O WŁAŚCIWOŚĆ POMIĘDZY SKO – SKO oraz JST - JST

3. Sytuacja administracyjnoprawna. Sytuacja prawna – to każda sytuacja społeczna określonego podmiotu (osoby fizycznej bądź prawnej), której elementy składowe zostały ukształtowane prawnie w sposób bezpośredni lub pośredni, ze względu na konkretne zdarzenie faktyczne. Innymi słowy jest to sytuacja (zdarzenie faktyczne), mająca doniosłe znaczenie dla przepisów prawa np. założenie firmy, kupno/sprzedaż, zabójstwo, kradzież, budowa, wycinka drzewa, ślub, narodziny, pogrzeb itp. Sytuacja administracyjnoprawna – to sytuacja (zdarzenie faktyczne), które jest normowane/regulowane przez przepisy prawa administracyjnego (ergo sytuacja doniosła prawnie z uwagi na regulacje administracyjnoprawne). Każda sytuacja administracyjnoprawna będzie sytuacją prawną ale nie każda sytuacja prawna będzie sytuacją administracyjnoprawną. sytuacja prawna s. karnoprawna sytuacja administracyjnoprawna s. cywilnoprawna

4. Stosunek administracyjnoprawny. Stosunek administracyjnoprawny to sytuacja prawna, na podstawie, której dochodzi do związania „więzi” (stosunku) prawnego pomiędzy organem administracji publicznej, a danym podmiotem, będącym w określonym stanie adresatem właściwej normy administracyjnoprawnej. Każdy stosunek administracyjnoprawny będzie zatem sytuacją administracyjnoprawną zaś nie każda sytuacja administracyjnoprawna będzie stosunkiem administracyjnoprawnym W stosunku administracyjnoprawnym jedną ze stron jest zawsze podmiot administracji publicznej (zwykle będzie to organ adm. pub., jednak nie zawsze, mogą się bowiem zdarzyć sytuacje – np. w sytuacji prywatyzacji zadań publicznych – że będzie to podmiot/instytucja wykonująca zadania administracji publicznej. Podmiotem wykonującym zadania administracji publicznej nie zawsze będzie „typowy” podmiot prawa prywatnego, może się bowiem zdarzyć, że dane zadanie jest realizowane przez quasi publiczny podmiot jakim jest związek JST lub (absolutnie wyjątkowo) zakład administracyjny danej JST. sytuacja administracyjnoprawna stosunek administracyjnoprawny

5. Akt administracyjny cz. I W prawie administracyjnym inaczej niż w prawie cywilnym działanie organów adm. pub. (ergo jednej ze stron stosunku administracyjnoprawnego) przyjmuje formę bądź aktu administracyjnego bądź czynności materialno-technicznej (w stosunku cywilonoprawnym takowe działanie, bez względu na stronę danego stosunku, nosi nazwę oświadczeń woli) Akt administracyjny jest to sformalizowany (podjęty w wyniku postępowania) objaw woli organu administrującego podjęty na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu organowi kompetencji, skierowany do zindywidualizowanego adresata, w konkretnej sprawie, wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego, a nie kiedy również w sferze innych działów prawa (def. Jana Bocia). Aktem administracyjnym nie będą postanowienia, gdyż te dotyczą kwestii wypadkowych wynikłych w trakcie trwania postępowania administracyjnego, i nie rozstrzygają o istocie sprawy (uchwała SN z 29 XII 1986r. sygn. II AZD 13/86)

5. Akt administracyjny cz. II Typowym (najczęstszym) przykładem aktów administracyjnych są decyzje administracyjne Art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego § 1. Organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. § 2. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji. Zgodnie z konstytucyjnym – zamkniętym – systemem prawa powszechnie obowiązującego podstawą prawną decyzji administracyjnej może być wyłącznie przepis prawny rangi ustawy lub zawarty na jej podstawie w akcie wykonawczym (rozporządzeniu, akcie prawa miejscowego) Decyzje podlegają kontroli sądowoadministracyjnej pod kątem ich zgodności z przepisami prawa

Typologia decyzji administracyjnych (I) KONSTYTUTYWNE Mają „twórczy” charakter Tworzą, zmieniają lub uchylają stosunki prawne To na z ich mocy ulega zmianie określona sytuacja administracyjnoprawna (a nie z mocy przepisu ustawy) Obowiązują ex nunc DEKLARATORYJNE Jedynie potwierdzają (deklarują) określone prawa i obowiązki Mają (wątpliwy) element „twórczości”, gdyż dopiero z chwilą wydania takiej decyzji (potwierdzającej np. określone prawa) można skutecznie się powoływać na te prawa Obowiązują ex tunc

Typologia decyzji administracyjnych (II) AKTY ADMINISTRACYJNE ZEWNĘTRZNE WEWNĘTRZNE WYDAWANE ZA ZGODĄ ADRESATA WYDAWANE BEZ ZGODY ADRESATA WYWOŁUJĄCE SKUTKI CYWILNOPRAWNE NIEWYWOŁUJĄCE SKUTKÓW CYWILNOPRAWNYCH POŚREDNIO WYWOŁUJĄCE SKUTKI CYWILNOPRAWNE ZWIĄZANE SWOBODNE SWOBODA (SAMODZIELNOŚĆ) ORGANU ADM.PUB. NIGDY NIE JEST NIESKRĘPOWANA, GDYŻ PRZEPISY PRAWA ZAWSZE (W MNIEJSZYM BĄDŹ WIĘKSZYM ZAKRESIE) DETERMINUJĄ MOŻLIWOŚĆ WYDANIA DANEGO AKTU ADM. SWOBODA PRZY WYDANIU AKTU ADM. NASTĘPUJE ZWYKLE PRZY ODWOŁANIU SIĘ DO POJĘĆ NIEOSTRYCH NP. CIĘŻKIEJ SYTUACJI, SZCZEGÓLNIE UZASADNIONYCH OKOLICZNOŚCI ITP. NAJPEŁNIEJSZĄ POSTACIĄ SWOBODY ADMINISTRACYJNEJ JEST TZW. UZNANIE ADMINISTRACYJNE (TZW. LUZ DECYZYJNY)

Typologia decyzji administracyjnych (III) uznanie administracyjne (I) Uznanie administracyjne jest to samodzielność, której organ administracji publicznej udziela norma blankietowa, skonstruowana najczęściej w ten sposób, iż przy rozwiniętej pełnej hipotezie dyspozycja ma formę dysjunktywną, co oznacza, że organ administracyjny w warunkach określonych w hipotezie ma wybór między różnymi sposobami zachowania się; może samodzielnie ustalić kryteria rozstrzygnięcia i w oparciu o te kryteria ustali treść rozstrzygnięcia, organ ten ma jednak obowiązek wydać decyzję (Jan Boć) Samodzielność organu administracji publicznej nie jest nigdy dowolnością, nie jest postępowaniem arbitralnym! Jest to samodzielność uwarunkowana przez samą normę blankietową, a więc zawsze w jakimś zakresie i jakimś -kierunku ograniczona. (Jan Boć)

Typologia decyzji administracyjnych (III) uznanie administracyjne (II) W wypadku kontroli swobodnego aktu administracyjnego, którego wydanie opierało się na uznaniu administracyjnym sąd administracyjny będzie badał wyłącznie to czy nie przekroczono uznania administracyjnego, nie będzie on kontrolował ocen wartościujących będących podstawą do danego rozstrzygnięcia administracyjnego. Innymi słowy sąd administracyjny nie uchyli danego aktu administracyjnego z uwagi na jego celowość (bądź brak), gdyż takie działanie było by ingerencją w oceny wartościujące przyjęte przez organ administracyjny ergo było by zawłaszczeniem przez sądy administracyjne funkcji administracji publicznej

6. Czynność materialno-techniczna Czynnością materialno-techniczą będzie faktyczne działanie organu administracji publicznej mające w sobie element doniosły prawnie, i (co do zasady) niepodlegające kontroli sądów administracyjnych (jednak są wyjątki, o którym mowa w art. 3 §2 pkt 4 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) Inaczej w wypadku aktów administracyjnych (w znaczeniu funkcjonalnym ergo jako działania adm. pub.), które przyjmują konkretną – uregulowaną przepisami prawa – formę działania.

7. Czynności faktyczne (I) Są to pozaprawne działania administracji publicznej (tj. działania podjęte w wyniku „próżni” prawnej) Ich podstawą są najczęściej przepisy prawa administracyjnego materialnego oraz procesowego (np. w relacji wskazania kompetencji organu – materialne – oraz uregulowania sposobu załatwienia sprawy – doręczenia/ogłoszenia danego rozstrzygnięcia)

7. Czynności faktyczne (II) Ustalanie przez organ administracyjny niektórych celów i zadań (bądź sposobu ich realizacji); Ustalenie przez organ administracyjny niektórych sytuacji faktycznych; Tworzenie sytuacji faktycznych; Prowadzenie ocen przez organ administracji; Dokonywanie wyboru przez organ administracyjny; Tworzenie kryteriów oceniania i wyboru; Projektowanie wariantów działań Tworzenie norm organizacyjnych Podejmowanie decyzji organizacyjnych Podejmowanie działań zmierzających do nawiązania współpracy z obywatelami Działania informacyjne organów administracji Działania o charakterze materialno-technicznym