Źródła poznania.

Prezentacja na temat: "Źródła poznania."— Zapis prezentacji:

1 Źródła poznania

2 Sceptycyzm Sceptycyzm przeciw skeptikos = poszukujący
dogmatyzmowi, szkole akademickiej (agnostycyzmowi) skeptikos = poszukujący Pirron z Elidy (ok pne) Źródła poznania

3 Sceptycyzm Argumenty sceptyczne przeciw możliwości poznania:
przeciw wiarygodności zmysłów argument ze względności postrzeżeń argument ze złudzeń, halucynacji argument ze snu (Kartezjusz) Źródła poznania

4 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; Źródła poznania

5 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; te przesłanki  albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, Źródła poznania

6 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; te przesłanki  albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, albo są udowodnione na podstawie innych przesłanek; Źródła poznania

7 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) żeby coś udowodnić, trzeba mieć jakieś przesłanki; te przesłanki  albo nie są udowodnione i wtedy dowód jest niekompletny, albo są udowodnione na podstawie innych przesłanek; te inne przesłanki albo nie są udowodnione, albo są udowodnione na podstawie jeszcze innych przesłanek, itd. Źródła poznania

8 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; Źródła poznania

9 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; żeby wiedzieć, że to kryterium jest wiarygodne, trzeba je udowodnić; Źródła poznania

10 Sceptycyzm Argument przeciw wiarygodności rozumowania
(regres w nieskończoność) Żeby wiedzieć, że dowód jest poprawny, trzeba mieć jakieś kryterium poprawności rozumowania; żeby wiedzieć, że to kryterium jest wiarygodne, trzeba je udowodnić; żeby wiedzieć, że dowód kryterium jest poprawny, trzeba mieć kryterium, itd. Źródła poznania

11 Sceptycyzm Wniosek sceptyczny: zasada równowagi sądzenia.
Źródła poznania

12 Sceptycyzm Wniosek sceptyczny: zasada równowagi sądzenia.
Argument felicytologiczny: zawieszenie sądu uwalnia od obawy przed popełnieniem błędu, przez co zapewnia spokój ducha. Źródła poznania

13 Irracjonalizm Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania
Ale mamy jakieś poznanie Źródła poznania

14 Irracjonalizm Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania
Ale mamy jakieś poznanie Zatem są jakieś inne źródła poznania iluminacja Źródła poznania

15 Irracjonalizm Zmysły i rozum nie wystarczą do poznania
Ale mamy jakieś poznanie Zatem są jakieś inne źródła poznania iluminacja intuicja (Bergson) Źródła poznania

16 Irracjonalizm/racjonalizm
Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego Źródła poznania

17 Irracjonalizm/racjonalizm
Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego problem: jak odróżnić wybrańca od samozwańca Źródła poznania

18 Irracjonalizm/racjonalizm
Irracjonalizm prowadzi do elitaryzmu poznawczego problem: jak odróżnić wybrańca od samozwańca Racjonalizm zakłada egalitaryzm poznawczy Źródła poznania

19 Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:
Odrzucić wszystko, w co można wątpić. René Descartes ) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania

20 Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:
Odrzucić wszystko, w co można wątpić. Zmysły mogą mnie łudzić. René Descartes ) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania

21 Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:
Odrzucić wszystko, w co można wątpić. Zmysły mogą mnie łudzić. Że postrzegam, rozumuję, pragnę, czyli myślę, jest niewątpliwe. René Descartes ) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania

22 Racjonalizm Kartezjusz Sceptycyzm metodyczny:
Odrzucić wszystko, w co można wątpić. Zmysły mogą mnie łudzić. Że postrzegam, rozumuję, pragnę, czyli myślę, jest niewątpliwe. Cogito ergo sum. René Descartes ) Rozprawa o metodzie 1637). Źródła poznania

23 Dowód ontologiczny Kartezjusza
Jestem rzeczą myślącą (duszą). Źródła poznania

24 Dowód ontologiczny Kartezjusza
Jestem rzeczą myślącą (duszą). Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Źródła poznania

25 Dowód ontologiczny Kartezjusza
Jestem rzeczą myślącą (duszą). Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Mam ideę doskonałości. Źródła poznania

26 Dowód ontologiczny Kartezjusza
Jestem rzeczą myślącą (duszą). Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Mam ideę doskonałości. Nie mogę być jej autorem. Źródła poznania

27 Dowód ontologiczny Kartezjusza
Jestem rzeczą myślącą (duszą). Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Mam ideę doskonałości. Nie mogę być jej autorem. Mam ją od rzeczy doskonałej, Boga. Źródła poznania

28 Dowód ontologiczny Kartezjusza
Jestem rzeczą myślącą (duszą). Jestem niedoskonałą rzeczą myślącą. Mam ideę doskonałości. Nie mogę być jej autorem. Mam ją od rzeczy doskonałej, Boga. Bóg istnieje. Źródła poznania

29 Błąd kategorialny Nie mogę być autorem idei doskonałości, bo nic doskonałego nie może pochodzić od czegoś mniej doskonałego. Ukryte założenie: idea doskonałości jest doskonała Przesunięcie kategorialne Źródła poznania

30 I dalej… Bóg jest dobry, zatem nie może mnie łudzić.
Błędy poznawcze są skutkiem mojej niedoskonałości Świat istnieje. Istnieją dusze i ciała. Źródła poznania

31 Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone Źródła poznania

32 Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone Natywizm Platona: teoria anamnezy:
Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. Zapomina o nich pod wpływem ciała. Źródła poznania

33 Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone Natywizm Platona: teoria anamnezy:
Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. Zapomina o nich pod wpływem ciała. Własnym wysiłkiem może je sobie przypominać. Ciało jest więzieniem duszy. Źródła poznania

34 Natywizm Mamy jakieś idee wrodzone Natywizm Platona: teoria anamnezy:
Dusza przed wcieleniem przebywała w świecie idei. Zapomina o nich pod wpływem ciała. Własnym wysiłkiem może je sobie przypominać. Ciało jest więzieniem duszy. Natywizm jako forma aprioryzmu: Jest jakieś poznanie a priori, tj. niezależne od doświadczenia. Źródła poznania

35 Empiryzm genetyczny Krytyka teorii idei wrodzonych.
Umysł jest tabula rasa na której doświadczenie zapisuje swoje znaki. John Locke ( ) Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego (1670) Źródła poznania

36 Empiryzm genetyczny Krytyka teorii idei wrodzonych.
Umysł jest tabula rasa na której doświadczenie zapisuje swoje znaki. Źródła idei: zmysły refleksja John Locke ( ) Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego (1670) Źródła poznania

37 Empiryzm genetyczny Skrajny nominalizm. Esse est percipi.
George Berkeley ( ) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania

38 Empiryzm genetyczny Skrajny nominalizm. Esse est percipi.
Istnieją tylko idee (barwy, dźwięki, czucia dotykowe, smaki, zapachy) i umysły. George Berkeley ( ) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania

39 Empiryzm genetyczny Skrajny nominalizm. Esse est percipi.
Istnieją tylko idee (barwy, dźwięki, czucia dotykowe, smaki, zapachy) i umysły. Tzw. przedmioty materialne są tylko zespołami idei. Rzeczy materialne nie mają żadnego substancjalnego podłoża. George Berkeley ( ) Traktat o zasadach poznania ludzkiego (1710) Źródła poznania

40 Argument przeciw solipsyzmowi
Nad niektórymi ideami nie mam władzy. Idee nie działają przyczynowo. Źródła poznania

41 Argument przeciw solipsyzmowi
Nad niektórymi ideami nie mam władzy. Idee nie działają przyczynowo. Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. Źródła poznania

42 Argument przeciw solipsyzmowi
Nad niektórymi ideami nie mam władzy. Idee nie działają przyczynowo. Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. Źródła poznania

43 Argument przeciw solipsyzmowi
Nad niektórymi ideami nie mam władzy. Idee nie działają przyczynowo. Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. Bóg wywołuje we mnie idee według praw, które ustanowił. Źródła poznania

44 Argument przeciw solipsyzmowi
Nad niektórymi ideami nie mam władzy. Idee nie działają przyczynowo. Zatem idee aktualnie postrzegane pochodzą od innego umysłu. Istnieje Bóg, który postrzega wszystkie idee. Bóg wywołuje we mnie idee według praw, które ustanowił. O istnieniu innych umysłów wnioskuję na zasadzie analogii. Źródła poznania