Żywienie dzieci w wieku szkolnym i młodzieży w wieku pokwitania

Prezentacja na temat: "Żywienie dzieci w wieku szkolnym i młodzieży w wieku pokwitania"— Zapis prezentacji:

1 Żywienie dzieci w wieku szkolnym i młodzieży w wieku pokwitania
Opracowała: mgr Renata Dusza

2 Z rozpoczęciem nauki w szkole następują poważne zmiany w stylu życia i sposobie żywienia się dziecka. Co najmniej jeden posiłek jest spożywany poza domem, dlatego wyniesiona z domu wiedza dziecka odnośnie racjonalnego żywienia ma ogromny wpływ na jego kondycję oraz rozwój fizyczny i intelektualny. Znaczenie ma zarówno dobór produktów, także tych jedzonych poza domem, pory posiłków jak i odpowiednia ilość płynów.

3 Stres związany z nowymi obowiązkami, nowym środowiskiem i często brakiem poczucia bezpieczeństwa mogą mieć wpływ na wystąpienie zaburzeń przewodu pokarmowego, np. zaparć lub biegunek. Rodzice w tym czasie powinni zwracać szczególną uwagę na sposób żywienia dziecka, w tym jedzenie śniadania w domu przed wyjściem do szkoły, możliwość zjedzenia II śniadania (kanapki, owoce i napój) w szkole, obiad i kolację złożone z pełnowartościowych produktów oraz ilość i rodzaj produktów podjadanych między posiłkami (tzw. snacks).

4 Podatność na reklamy telewizyjne może prowadzić do nadmiernego spożycia produktów o nieodpowiedniej wartości odżywczej (np. napoje gazowane, chipsy, słodycze). Jednocześnie zainteresowanie dietami niekonwencjonalnymi i dbałość o smukłą sylwetkę, moda na „odchudzanie” szczególnie wśród dziewcząt, stwarzają zagrożenie świadomego ograniczenia spożycia pełnowartościowych produktów i możliwość niedoborów pokarmowych. Stosowanie „głodówek” zamiast zwiększonej aktywności fizycznej powoduje rozchwianie metabolizmu.

5 W tym wieku kluczem do racjonalnego żywienia powinno być przyzwyczajenie do spożywania produktów z każdej grupy, zgodnie z tzw. piramidą zdrowia. W prosty, czytelny sposób określa ona, jakie produkty, w jakich ilościach i proporcjach są zalecane w całodziennej racji pokarmowej, aby zapewnić optymalne pokrycie zapotrzebowania.

6 „Piramida” uwzględnia:
Produkty zbożowe Warzywa i owoce Mleko i przetwory mleczne Mięso, drób, wędliny, ryby, jaja Tłuszcze

7 Produkty zbożowe (węglowodany złożone), które są źródłem energii i powinny być występować w każdym posiłku w ciągu dnia (5 razy). W jadłospisie należy stosować urozmaicone rodzaje pieczywa, kasze, płatki zbożowe, musli, makarony i mąkę. Warzywa i owoce powinny być spożywane 4 razy w ciągu dnia, przede wszystkim jako dodatek do każdego posiłku oraz w postaci soków, nektarów i deserów. Są źródłem witamin, soli mineralnych i błonnika pokarmowego. Mają działanie alkalizujące, dlatego powinny być stosowane jako dodatek do zakwaszających produktów mięsnych, jaj i produktów zbożowych.

8 Mleko i przetwory mleczne są źródłem łatwo przyswajalnego wapnia, na który zapotrzebowanie w okresie intensywnego wzrostu i budowy tzw. szczytowej masy kostnej wynosi mg/dobę. Takiej ilości wapnia odpowiada spożycie około 1 l mleka dziennie, ale najbardziej korzystne jest stosowanie obok mleka naturalnie fermentowanych napojów mlecznych (jogurty, kefiry), serów twarogowych, podpuszczkowych i pleśniowych ( typu brie, cammembert), mleka w proszku, deserów mlecznych i śmietanki. Produkty mleczne są ponadto źródłem wysokiej jakości białka i witamin z grupy B.

9 Mięso, drób, wędliny, ryby, jaja, powinny występować w co najmniej jednym posiłku w ciągu dnia. Są to produkty bogate w łatwo przyswajalne żelazo hemowe, pełnowartościowe białko i witaminy z grupy B. Ze względu na dużą zawartość siarki i fosforu mają działanie zakwaszające, dlatego nie należy ich stosować w nadmiernej ilości i najlepiej z dodatkiem alkalizujących produktów roślinnych. W żywieniu dzieci należy unikać przetworów mięsnych wysokoprzetworzonych, bogatych w środki konserwujące (sól, azotyny), zastępując je wyrobami domowymi (np. mięsa pieczone).

10 Tłuszcze stanowią źródło strukturalnych lipidów wchodzących w skład błon komórkowych, niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin A,D,E,K oraz energii, a ponadto są nośnikiem substancji smakowych i aromatycznych. Ponadto 50% tłuszczu pożywienia stanowi tzw. tłuszcz ukryty, występujący w produktach w postaci niewidocznej. Źródłem tłuszczu widocznego są: masło, oleje roślinne, margaryny, smalec i tkanka tłuszczowa w mięsie i wędlinach. Odpowiednia podaż produktów pochodzenia zwierzęcego dostarcza kwasów tłuszczowych nasyconych, natomiast dodatek do diety olejów roślinnych, najlepiej w postaci surowej uzupełnia dietę w kwasy tłuszczowe nienasycone, w tym NNKT.

11 Szczególnej uwagi wymaga żywienie młodzieży w okresie dojrzewania, który u dziewcząt przypada na wiek lat, a u chłopców ma miejsce przeciętnie 2 lata później, między rokiem życia. W tym czasie następują wyraźne zmiany zarówno w budowie ciała jak i zmiany w psychice oraz przyspieszenie tępa wzrostu.

12 Różnice w tempie podstawowej przemiany materii, aktywności fizycznej i etapie dojrzewania fizjologicznego znajdują odzwierciedlenie w znacznych wahaniach indywidualnego zapotrzebowania na składniki odżywcze. Spożycie powinno być regulowane indywidualnie, w zależności od apetytu, tempa wzrostu, aktywności i odkładania się tkanki tłuszczowej. Niedobory składników odżywczych w tym okresie prowadzą do zahamowania tempa wzrostu, obniżenia podstawowej przemiany materii, a u dziewcząt do zaburzenia miesiączkowania.

13 W ocenie spożycia u młodzieży w okresie dojrzewania najczęściej stwierdza się niedostateczny udział energii, wapnia i żelaza. Jest to spowodowane opuszczaniem posiłków, głównie śniadań, podjadaniem produktów o niewłaściwej wartości odżywczej głównie słodyczy i stosowaniem różnego rodzaju diet.

14 Poza czynnikami genetycznymi, sposób żywienia w okresie dzieciństwa i w okresie dojrzewania ma decydujący wpływ na możliwość wystąpienia chorób cywilizacyjnych takich jak otyłość, nadciśnienie i miażdżyca. Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych w tym wieku może być skutecznym sposobem ograniczenia ryzyka ich wystąpienia w wieku dojrzałym.

15 Zaleca się w jadłospisie dziecka
wysoki udział w diecie warzyw i owoców, stopniowe ograniczanie tłuszczu ogółem, głównie produktów bogatych w tłuszcze nasycone i cholesterol, zwiększenie udziału w diecie olejów roślinnych, zwiększenie mleka i przetworów mlecznych i chudego mięsa jako źródła białka zwierzęcego, zwiększenie produktów zbożowych.

16 Podstawowe zasady racjonalnego żywienia można sprowadzić do tzw
Podstawowe zasady racjonalnego żywienia można sprowadzić do tzw. „4U” wg prof. Bergera: UROZMAICENIE (szeroki asortyment produktów spożywczych) UMIAR (nieprzejadanie się) UNIKANIE (nadmiaru soli, cukru) UREGULOWANIE (stałe pory i liczba posiłków w ciągu dnia )

17 Ogólne zalecenia żywieniowe dla młodzieży w wieku pokwitania
Żywienie dzieci i młodzieży powinno być zgodne z ich aktualnym stadium rozwojowym i fizjologicznym. W wieku pokwitania ma miejsce szczególnie szybki wzrost i rozwój organizmu, czego wyrazem jest między innymi tak zwany skok pokwitaniowy. Zaspokojenie potrzeb żywieniowych młodzieży w tym wieku warunkuje zarówno prawidłowy przebieg dynamicznych procesów rozwojowych, jak również sprzyja zapewnieniu dobrego zdrowia w przyszłości, najprawdopodobniej chroniąc przed rozwojem niektórych tzw. chorób cywilizacyjnych (np. miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, osteoporoza).

18 W codziennej praktyce stosuje się najczęściej ZALECENIA ŻYWIENIOWE wyrażone jako określona liczba porcji poszczególnych artykułów spożywczych i potraw, które powinny być spożyte przez młodzież w ciągu dnia.

19 Zalecenia żywieniowe cd.
Niezbędne jest aby zapewnić młodzieży spożywanie co najmniej 4 posiłków dziennie z zachowaniem równomiernych przerw między nimi.

20 Zalecenia żywieniowe cd.
Najlepszym sposobem dostarczenia młodym, rozwijającym się organizmom wszystkich niezbędnych składników odżywczych jest urozmaicone żywienie z wykorzystaniem odpowiednich ilości różnorodnych produktów z każdej z 5 podstawowych grup: produktów zbożowych mleka i produktów mlecznych mięsa, ryb, drobiu, wędlin i jaj owoców i warzyw tłuszczów roślinnych (w ograniczonych ilościach)

21 Zalecenia żywieniowe cd.
Pożądane jest ograniczanie spożycia tłuszczu w całodziennych racjach pokarmowych z równoczesnym zmniejszeniem spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych (tłuszcze pochodzenia zwierzęcego), cholesterolu, cukru oraz soli.

22 Zalecenia żywieniowe cd.
Produkty, które powinny być spożywane w ograniczonych ilościach w diecie młodzieży to: frytki( ok. 48% tłuszczu), hamburgery, cheesburgery (37-47% tłuszczu), pizza (33-39% tłuszczu), chipsy, ciastka, torty, słodycze, i inne wysokotłuszczowe produkty.

23 Zalecenia żywieniowe cd.
Pojadanie między posiłkami może pełnić pozytywna rolę w całodziennym żywieniu młodzieży i równocześnie zaspokoić pewną naturalną potrzebę tego wieku do spożywania szybkich posiłków, pod warunkiem zorganizowania zarówno w szkole jak i w domu pełnowartościowej alternatywy dla niepożądanych „fast foods”. Pożądane produkty w żywieniu młodzieży to m.in. owoce, warzywa, soki, jogurty, serki, napoje mleczne, orzechy (bez soli), płatki śniadaniowe, sałatki warzywne z małym dodatkiem olejów roślinnych.

24 Zalecenia żywieniowe cd.
Zwiększenie spożycia mleka i przetworów mlecznych zapewni prawidłowy rozwój i osiągnięcie jak najwyższej szczytowej masy kostnej. Wraz ze zwiększonym spożyciem owoców i warzyw, te dwie grupy produktów mogą zmienić strukturę całodziennej racji pokarmowej młodzieży w kierunku prozdrowotnym.

25 Zalecenia żywieniowe c.d.
Regularne pomiary wysokości i masy ciała są niezbędne dla oceny prawidłowości rozwoju fizycznego. Proporcje masy ciała do wysokości i wieku upewniają nas, że zawartość energii w pożywieniu jest odpowiednia do wieku i stopnia aktywności fizycznej.

26 Zalecenia żywieniowe cd.
Upowszechnienie wśród młodzieży potrzeby spożywania produktów zawierających konieczne dla rozwoju składniki odżywcze, zapewniających urodę i dobrą sylwetkę oraz kondycje sportową, jest ważnym elementem promocji dobrego stanu zdrowia w późniejszych latach życia.

27 Normy żywienia i wyżywienia dla młodzieży
Normy żywienia określają ilość energii i niezbędnych składników odżywczych, wyrażonych w przeliczeniu na 1 osobę w ciągu 1 dnia przy uwzględnieniu specyficznych dla poszczególnych grup różnic zapotrzebowania, zależnie od wieku, płci i aktywności fizycznej. Normy wyżywienia to ilość produktów spożywczych potrzebnych do zestawienia racji pokarmowej.

28 Grupy ludności wiek, lata
normy żywienia Grupy ludności wiek, lata Dziewczęta Chłopcy 13-15 16-18 1 2 3 4 5 Masa ciała średnia kg 45-55 45-65 47-59 50-70 Aktywność fizyczna umiark. umiark

29 Energia, białko, tłuszcz Energia kcal/osobę 2200-2400 2200-2600
normy żywienia Energia, białko, tłuszcz Energia kcal/osobę MJ/osobę 9,2-10,0 9,2-10,9 10,5-12,0 10,9-13,4 Białko poziom bezpieczny g/osobę 45-55 41-59 52-65 55-77 norma zalecana g/osobę 85 80 95 100 % energii z białka 12-14 Tłuszcz ogółem g/osobę 76-83 81-95 89-98 95-117 % energii z tłuszczu 31-33 33 32-31 NNKT nie mniej niż1) g/osobę 7-8 7-9 8-10 9-11 % energii z NNKT 3

30 SKŁADNIKI MINERALNE Wapń mg/osobę poziom bezpieczny 1100
normy żywienia SKŁADNIKI MINERALNE Wapń mg/osobę poziom bezpieczny 1100 norma zalecana 1200 Fosfor mg/osobę 800 900 Magnez mg/osobę 280 320 350 300 340 400 Żelazo mg/osobę 15 12 17

31 mg/osobę zalecany poziom bezpieczny mg/osobę minimalna norma spożycia
normy żywienia Cynk mg/osobę poziom bezpieczny 10 14 norma zalecana 13 16 Jod g/osobę 130 140 150 160 Selen g/osobę 50 60 70 Miedź mg/osobę zalecany poziom bezpieczny 1,5-2,0 Fluor 1,5-2,5 Potas mg/osobę minimalna norma spożycia 2500 Sód 500 575 Chlor 650 750

32 normy żywienia WIYAMINY ROZPUSZCZALNE W TŁUSCZACH
Witamina A równoważnik retinolu g/osobę poziom bezpieczny 600 700 norma zalecana 800 1000 Witamina D g/osobę 10 Witamina E równoważnik -tokoferolu mg/osobę 8 Witamina K g/osobę 1 g/kg masy ciała

33 normy żywienia WITAMINY ROZPUSZCZALNE W WODZIE
Witamina C kwas askorbi- nowy mg/osobę poziom bezpieczny 60 norma zalecana 70 Witamina B1 tiamina mg/osobę 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Witamina B2 ryboflawina mg/osobę 1,8 1,9 2 2,2 Witamina PP niacyna równoważnik niacyny 18 20 22 24

34 Witamina B6 pirydoksyna mg/osobę Witamina B12 kobalamina g/osobę
normy żywienia Witamina B6 pirydoksyna mg/osobę poziom bezpieczny 1,5 1,6 1,8 2,2 norma zalecana 1,7 2 2,4 Folacyna g/osobę 170 185 180 200 220 240 Witamina B12 kobalamina g/osobę 3

35 PRODUKTY OBFITUJĄCE W WĘGLOWODANY ZŁOŻONE Pieczywo pszenne i żytnie
normy wyżywienia Zalecane modelowe racje pokarmowedla diety szpitalnej /w gramach/ Grupa produktów Dziewczęta Chłopcy 13-15 16-18 PRODUKTY OBFITUJĄCE W WĘGLOWODANY ZŁOŻONE Pieczywo pszenne i żytnie 220 200 400 300 Mąka i makarony 35 30 60 40 Kasze, ryż, płatki 25 50 Ziemniaki 250

36 WARZYWA I OWOCE Warzywa 550 500 Owoce 350 300 MLEKO I PRZETWORY
normy wyżywienia WARZYWA I OWOCE Warzywa 550 500 Owoce 350 300 MLEKO I PRZETWORY Mleko i napoje ferm. Sery twarogowe 65 70 75 Sery żółte 15 25

37 MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJA
normy wyżywienia MIĘSO, WĘDLINY, RYBY, JAJA Mięso 90 80 Wędliny 45 30 Ryby 15 20 25 Jaja 16,7 TŁUSCZE zwierzęce roślinne CUKIER I SŁODYCZE 50 55

38 Proponowane racje są opracowywane dla szpitali ale można je wykorzystać do edukacji żywieniowej młodzieży, jeśli powiększymy je o ilości produktów potrzebnych na większy wydatek energetyczny młodzieży aktywnej fizycznie.

39 Błędy w żywieniu i ich konsekwencje
Najczęstsze błędy w żywieniu Polaków: nieregularne spożywanie posiłków, zbyt małe spożycie pieczywa razowego, grubych kasz i suchych nasion roślin strączkowych, niskie spożycie warzyw i owoców, co prowadzi do niedoborów witamin i składników mineralnych, zbyt małe spożycie produktów mlecznych, może nie zapewniać pokrycia zapotrzebowania na wapń, zbyt duże spożycie tłuszczów zwierzęcych, zbyt małe spożycie olejów roślinnych: słonecznikowego, rzepakowego, oliwy,

40 zbyt duże spożycie mięsa i wędlin,
błędy w żywieniu c.d. zbyt duże spożycie mięsa i wędlin, małe spożycie ryb, szczególnie morskich, za duże spożycie cukru i słodyczy, duże spożycie soli kuchennej, małe urozmaicenie potraw, korzystanie z tzw. fast food, stosowanie tradycyjnych technologii potraw z użyciem dużej ilości tłuszczu, brak zrozumienia dla ważności karmienia naturalnego niemowląt.

41 Błędy w żywieniu mogą spowodować niedożywienie jakościowe lub ilościowe oraz sprzyjają występowaniu chorób cywilizacyjnych, do których należą między innymi: otyłość, choroby układu krążenia, cukrzyca insulinozależna, niektóre choroby nowotworowe: żołądka, jelita grubego, sutka, gruczołu krokowego, niektóre choroby układu trawiennego: pęcherzyka żółciowego, trzustki, poalkoholowa marskość wątroby, zaparcia, próchnica zębów, osteoporoza,

42 choroby cywilizacyjne c. d.
hiperlipidemie (wysokie poziomy ciał tłuszczowych we krwi), niedokrwistość z niedoboru żelaza, dna moczanowa, choroby degeneracyjne układu ruchu, choroby dzieci, obniżenie odporności organizmu, inne.