Lubuski Program Prewencji Pierwotnej Nowotworów

Prezentacja na temat: "Lubuski Program Prewencji Pierwotnej Nowotworów"— Zapis prezentacji:

1 Lubuski Program Prewencji Pierwotnej Nowotworów
Europejski kodeks walki z chorobami nowotworowymi i jego przesłanki naukowe. Wersja trzecia (2003) Lubuski Program Prewencji Pierwotnej Nowotworów

2 Europejski kodeks walki z chorobami nowotworowymi
został sporządzony, a następnie zatwierdzony przez Komisję Ekspertów Onkologii Komisji Europejskiej w 1987 roku.

3 strategia Unii Europejskiej
W roku 2003 w Mediolanie „Europejski kodeks walki z chorobami nowotworowymi” przyjęty został jako strategia Unii Europejskiej w walce z nowotworami.

4 oraz 10 krajów przyjętych w 2004 roku:
Mówiąc o Unii Europejskiej (UE), mamy na myśli 15 starych krajów członkowskich: Austria Belgia Dania Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Luksemburg Niemcy Portugalia Szwecja Wielka Brytania Włochy oraz 10 krajów przyjętych w 2004 roku: Cypr Czechy Węgry Estonia Malta Litwa Łotwa Polska Słowacja Słowenia Rozszerzenie Unii Europejskiej zwiększa zróżnicowanie społeczności europejskiej pod względem: stylu życia oraz ryzyka zachorowań.

5 Występowanie nowotworów złośliwych w Unii Europejskiej
Według danych szacunkowych, liczba nowych zachorowań na nowotwory złośliwe, licząc wszystkie typy nowotworów z wyłączeniem nowotworów złośliwych skóry innych niż czerniak złośliwy, wynosiła w 2000 roku w UE tys.

6 Zapadalność na nowotwory złośliwe w Unii Europejskiej (w tys
Zapadalność na nowotwory złośliwe w Unii Europejskiej (w tys. osób, wg płci)

7 Zgony na nowotwory złośliwe w Unii Europejskiej (w tys. osób, wg płci)
Lubski Program Prewencji Pierwotnej Nowotworów

8 Występowanie nowotworów złośliwych w Unii Europejskiej
W 2000 roku, w UE najczęściej rozpoznawanym typem nowotworu był rak jelita grubego i odbytnicy – 258 tys. nowych przypadków, w tym: 123 tys. u mężczyzn 135 tys. u kobiet

9 Zapadalność na nowotwory złośliwe w Polsce (liczba osób, wg płci)

10 Zgony na nowotwory złośliwe w Polsce (liczba osób, wg płci)
Lubuski Program Prewencji Pierwotnej Nowotworów

11 Zwalczanie nowotworów złośliwych
Prewencja pierwotna - zapobieganie chorobie jeszcze przed jej powstaniem poprzez odpowiednie zachowania, pozwalające na ograniczenie narażenia na czynniki ryzyka (np. eliminacja palenia tytoniu); zapobieganie zachorowaniu. Prewencja wtórna - wykrycie choroby w jak najwcześniejszym stadium, w celu podjęcia jak najszybciej odpowiedniego leczenia, gwarantującego wysokie prawdopodobieństwo trwałego wyleczenia: zapobieganie zgonom.

12 Zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem

13

14 Nie pal tytoniu. Jeśli palisz – rzuć
Nie pal tytoniu. Jeśli palisz – rzuć. Jeśli nie uda Ci się rzucić, nie pal w obecności niepalących. Szacuje się, że 25-30% wszystkich zgonów z powodu choroby nowotworowej w krajach rozwiniętych ma związek z paleniem tytoniu. Nowotwory tytoniozależne to głównie: rak płuc rak przełyku, gardła, jamy ustnej, rak pęcherza moczowego, rak trzustki.

15 Palenie papierosów przez kobiety w ciąży zwiększa ryzyko:
porodu martwego, obniża wagę urodzeniową, upośledza rozwój fizyczny i psychiczny. Palenie tytoniu, przez któregokolwiek z rodziców już po urodzeniu dziecka zwiększa ryzyko infekcji dróg oddechowych, ciężkiej postaci astmy i nagłej śmierci niemowlęcia.

16 Nie pal tytoniu. Jeśli palisz – rzuć
Nie pal tytoniu. Jeśli palisz – rzuć. Jeśli nie uda Ci się rzucić, nie pal w obecności niepalących. Palenie cygar, jak również fajki, powoduje porównywalne zagrożenie rakiem jamy ustnej, gardła, krtani i przełyku.

17

18 Otyłość Otyłość w krajach zachodnich stanowi drugi po paleniu tytoniu czynnik ryzyka chorób przewlekłych, w szczególności: cukrzycy, chorób układu sercowo-naczyniowego, nowotworów złośliwych.

19 Co to jest otyłość? Otyłość jest chorobą spowodowaną nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Skutkiem tego jest magazynowanie nadmiaru energii w postaci tkanki tłuszczowej.

20 BMI (Body Mass Index) Relacja między masą ciała a wzrostem.
BMI = masa ciała (kg)/ wzrost (m)2 Wskazane jest utrzymywanie masy ciała w zakresie BMI od 18,5 do 25 Osoby o BMI przekraczającym < 25 mają nadwagę, < 30 mówimy o otyłości

21 Typy otyłości

22 Czynniki wpływające na otyłość, na które mamy bezpośredni wpływ:
siedzący tryb życia i związana z tym mała aktywność fizyczna, wpływ rodziny, społeczeństwa, uwarunkowań kulturowych na sposób odżywiania, stereotypy związane z jedzeniem.

23 Zjawisko otyłości [rozumianej jako (BMI) ≥30 kg/m2]
Dotyczy: od <10% populacji – we Francji, około 20% populacji – w Wielkiej Brytanii i w Niemczech, ponad 30% populacji w krajach środkowej Europy.

24 Szacuje się, że w Europie Zachodniej otyłość jest powodem około:
11% raków okrężnicy, 9% raków sutka, 39% raków trzonu macicy, 37% gruczolakoraków przełyku, 25% raków nerki, 24% raków pęcherza.

25

26 Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia fizyczne
Wyniki badań wskazują, że regularne ćwiczenia fizyczne mają związek z obniżeniem ryzyka zachorowania na : raka okrężnicy, raka sutka, trzonu macicy, stercza.

27 Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia fizyczne
Działania przeciwdziałające nadwadze i otyłości oraz promocja aktywności fizycznej powinny być adresowane już do ludzi młodych.

28 Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia fizyczne
Efekt zmniejszenia ryzyka wystąpienia nowotworów zależy do stopnia aktywności fizycznej. Częstsze, bardziej forsowne ćwiczenia mogą być bardziej korzystne z punktu widzenia profilaktyki chorób nowotworowych.

29 minimum: 3 razy w tygodniu x 30 minut
Regularna aktywność fizyczna z elementami ćwiczeń wysiłkowych wskazana jest dla utrzymania odpowiedniej masy ciała, szczególnie u osób prowadzących siedzący tryb życia. Ćwiczenia te, powinno się wykonywać trzy razy w tygodniu, po pół godziny.

30

31 Spożywaj więcej różnych warzyw i owoców
Szereg badań epidemiologicznych wskazuje, że spożywanie dużych ilości warzyw i owoców zmniejsza ryzyko zachorowań zwłaszcza na raka: żołądka, okrężnicy, odbytnicy, trzustki.

32 Zgodnie z zaleceniami WHO i agencji rządu USA:
„Owoce i warzywa należy spożywać przy każdym posiłku i konsekwentnie zastępować nimi przekąski między posiłkami„ (minimum 400 g dziennie, tj. 2 sztuki owoców i 200 g warzyw).

33 Polska nadal pozostaje krajem o zbyt niskim spożyciu warzyw i owoców
Polacy spożywają średnio 1,5 porcji warzyw i owoców dziennie, a zaledwie 5% Polaków zjada 5 zalecanych porcji. w Grecji 400 kg/osobę/rok. w Polsce około kg/osobę/rok,

34 Sezonowe, świeże, lokalnie dostępne
Jakie warzywa? brokuły, por, papryka, marchew, kapusta, kalafior, czosnek, cykoria, cebula, pomidor, sałata buraczki ………. Sezonowe, świeże, lokalnie dostępne

35 I owoce… winogrona, pomarańcza, kiwi, gruszka, grapefruit,
brzoskwinia, banany. Sezonowe, świeże, lokalnie dostępne

36

37 Kraje UE charakteryzują się zróżnicowanym średnim spożyciem alkoholu na głowę mieszkańca
Wyróżnia się trzy grupy krajów: kraje południa, w których dominuje picie wina, kraje środkowej Europy, gdzie głównie spożywa się piwo, kraje północy z najczęstszym spożyciem alkoholi wysokoprocentowych.

38 Ilość alkoholu wypitego przez rok, w przeliczeniu na mieszkańca (w litrach)

39 Rodzaj wypitego alkoholu nie ma znaczenia – głównym czynnikiem zwiększonego ryzyka jest ilość spożywanego etanolu ! Dzienne limity spożycia alkoholu: dla mężczyzn – 20 g etanolu (ok. 2 piwa, 2 lampki wina ‘lub 2 kieliszki mocnego alkoholu), dla kobiet - 10 g etanolu ( ok. 1 piwo, 1 lampka wina lub 1 kieliszek mocnego alkoholu).

40 Picie alkoholu zwiększa ryzyko nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz układu oddechowego nawet u osób niepalących. Picie wraz z paleniem tytoniu znacząco podwyższa ryzyko zachorowania na te nowotwory, a każdy z tych czynników potęguje działanie drugiego.

41

42 W latach podwoiła się częstość zachorowań, spowodowana wzrostem ekspozycji na promienie słoneczne. bardzo silnym czynnikiem ryzyka zachorowania jest obecność dużej liczby znamion barwnikowych na skórze liczba znamion jest uwarunkowana genetycznie, natomiast narażenie na promienie słoneczne ma udział dodatkowy

43 Czerniak złośliwy:

44 O czym należy pamiętać ? O szczególnej ochronie przed nadmiernym słońcem !! osoby łatwo ulegające poparzeniom słonecznym powinny unikać działania promieni przez całe życie podczas lata umiejętnie się opalać, a najlepiej unikać słońca od godz. 11 do 15.

45 Ściśle stosuj przepisy regulujące postępowanie zapobiegające ekspozycji na karcynogeny Przestrzegaj zaleceń krajowych ośrodków ochrony radiologicznej.

46 Czynniki środowiskowe, na które nie my bezpośredniego wpływu
EKSPOZYCJA ŚRODOWISKOWA ZAWODOWA Czynniki środowiskowe, na które nie my bezpośredniego wpływu Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na nowotwór występujące w miejscu pracy

47 Ekspozycja środowiskowa:
ekspozycja środowiskowa, to ekspozycja całej populacji, na którą pojedyncza osoba nie ma bezpośredniego wpływu Czynniki rakotwórcze zanieczyszczenia powietrza i wody pitnej, bierne palenie, substancje chemiczne emitowane przez przemysł, skażenia pożywienia (pestycydy, estrogeny czy dioksyny)

48 Ekspozycja zawodowa: … to narażenie na czynniki wywołujące wzrost ryzyka zachorowania na nowotwór, związane z wykonywanym zawodem… Najczęściej występujące nowotwory: PŁUC JAMY NOSA SKÓRY PĘCHERZA MOCZOWEGO

49 Istotne jest, aby każdy potencjalny czynnik ryzyka został zbadany pod kątem charakteru, stopnia zagrożenia i czasu jego trwania. Pozwoli to określić, jakie środki należy przedsięwziąć, aby zapobiec ekspozycji lub ją ograniczyć.

50 Zalecenia „Kodeksu” adresowane są do 3 grup mających wpływ na zapobieganie ekspozycji na substancje rakotwórcze: do osób, które zajmują się formułowaniem aktualnych i przejrzystych instrukcji oraz aktów prawnych, do osób, którzy powinni wdrażać te instrukcje, do wszystkich obywateli, którzy ze względu na zdrowie swoje i innych powinni stosować się do instrukcji i przepisów mających na celu zmniejszenie lub zniesienie ekspozycji na karcynogeny .

51 8 Zaszczep się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby WZW typu B

52 Rak Wątroby W Unii Europejskiej co roku rejestruje się ok nowych przypadków. Przyczyną są przewlekłe zakażenie wirusem wątroby typu B (WZW B) oraz C (WZW C). Bierz udział w programach szczepień ochronnych przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu B

53

54 Rak szyjki macicy W Unii Europejskiej co roku rejestruje się ok nowych przypadków. W 99% materiałów z biopsji raka szyjki macicy na świecie wykrywa się kilkanaście typów HPV HPV (16,18,31,33,45) Szczepienie szczepionką ma na celu zabezpieczenie przed chorobami wywoływanymi przez wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV) typu 6, 11, 16 i 18.

55 Rak żołądka W Unii Europejskiej co roku rejestruje się ok nowych przypadków. 65% można przypisać zakażeniom Helicobacter pylori (Hp) Prace nad szczepionką przeciwko Hp trwają

56 9 Kobiety po 25. roku życia powinny poddawać się badaniom przesiewowym w kierunku raka szyjki macicy.

57 10 Kobiety powyżej 50. roku życia powinny poddawać się badaniom przesiewowym w kierunku raka sutka.

58 Profilaktyka raka szyjki macicy
Maksymalną skuteczność w profilaktyce raka szyjki macicy można osiągnąć organizując program przesiewowy: o szerokim zasięgu, obejmujący kobiety od 25 roku życia, o częstotliwości badań, co 3 lata do 60 roku życia.

59 Badania profilaktyczne
Wśród kobiet obecnie poddawanych mammograficznym badaniom przesiewowym spadek umieralności wynosi około 1/3.

60 10 Kobiety i mężczyźni i po 50. roku życia powinni uczestniczyć w badaniach przesiewowych w kierunku raka jelita grubego i odbytnicy.

61 Na korzyści z wykonywania badań przesiewowych w kierunku raka okrężnicy i odbytnicy wskazują:
możliwość rozpoznawania zmian przedrakowych (polipów gruczolakowych), dobre rokowanie chorych, z rozpoznaniem ustalonym we wczesnych stadiach zaawansowania choroby.

62 Pamiętajmy ! Zdrowszy styl życia oznacza poprawę ogólnego stanu zdrowia i zapobieganie zgonom z powodu nowotworów złośliwych. Każdy ma prawo do wyboru stylu życia, niemniej jednak niektóre zachowania mogą obniżać ryzyko zachorowania na chorobę nowotworową.

63 Wczesne objawy choroby nowotworowej
Idź do lekarza jeśli zauważysz: guzek niegojącą się ranę znamię skórne, które zmienia kształt, wielkość lub kolor nową i powiększającą się zmianę na skórze krwawienie (inne niż regularne krwawienie miesięczne) Idź do lekarza jeśli masz przewlekłe objawy takie jak: kaszel uporczywa chrypa zaburzenia rytmu wypróżniania i trudności z oddawaniem moczu niewyjaśniona utrata masy ciała

64 Lubuski Program Prewencji Pierwotnej Nowotworów
Biuro Programu: Wojewódzka Poradnia Onkologiczna ul. Walczaka 42 Gorzów Wlkp. Tel Fax