Mesh – uwagi do propozycji nowej listy modyfikatorów Anastazja Śniechowska-Karpińska, Biblioteka AM w Lublinie.

Prezentacja na temat: "Mesh – uwagi do propozycji nowej listy modyfikatorów Anastazja Śniechowska-Karpińska, Biblioteka AM w Lublinie."— Zapis prezentacji:

1 Mesh – uwagi do propozycji nowej listy modyfikatorów Anastazja Śniechowska-Karpińska, Biblioteka AM w Lublinie

2 Strategia opracowania definicji Tłumaczenie definicji modyfikatorów MESH 2004: [http://www.nlm.nih.gov/mesh/topsubscope2004.h tml] Narodowa Biblioteka Medycyny USAhttp://www.nlm.nih.gov/mesh/topsubscope2004.h tml Porównanie z definicjami w „Tezaurusie medycznym polsko-angielskim” Warszawa 1995

3 Proponowane zmiany związane z opracowaniem nowej listy modyfikatorów: modyfikator czy określnik ? Dokonanie wyboru pomiędzy dwoma terminami „modyfikator” i „określnik”z uwzględnieniem definicji z „Uniwersalnego słownika języka polskiego” PWN: modyfikator - czynnik powodujący zmianę czegoś lub zmianę w czymś”, określnik” - termin językoznawczy, rozumiany w znaczeniu: epitet, „słowo lub wyrażenie charakteryzujące kogoś lub coś, epitet określnik”. Z definicji słownikowej wynika, że trafniejszym terminem jest „ modyfikator ”, tym bardziej, że stoi za nim tradycja – terminu tego użyto w „Tezaurusie medycznym”.

4 Cechy przekładu definicji modyfikatorów MeSH wersja angielska 2004 National Libray of Medicine przekład nie jest literalny, zachowanie dążenia do takiego sformułowania polskiej definicji, by była maksymalnie czytelna, w większości przypadków pierwszą część definicji zajmuje wyliczenie kategorii nazw, do których modyfikator się odnosi, określenie jak jego zastosowanie modeluje znaczenie deskryptora (hasła głównego) określenie z jakimi terminami nie można go użyć i jakie modyfikatory lub deskryptory będą adekwatne w takim przypadku.

5 Przykład tłumaczenia definicji: 3. ADVERSE EFFECTS DZIAŁANIE SZKODLIWE i/lub UBOCZNE modyfikator używany z nazwami leków, substancji chemicznych, czynników biologicznych lub fizycznych oraz nazwami produktów przemysłowych stosowanych w celach diagnostycznych, leczniczych, profilaktyce lub anestezjologii; stosowany do określenia szkodliwych efektów ubocznych lub komplikacji następujących w rezultacie zastosowanych procedur diagnostycznych, leczniczych, profilaktycznych, anestezjologicznych, chirurgicznych itp.; nie może być stosowany do określenia przeciwwskazań, dla których używany jest modyfikator PRZECIWWSKAZANIA (CONTRAINDICATIONS).

6 Co wpłynęło na decyzję stworzenia nowej wersji słownika modyfikatorów Wprowadzenie trzech nowych modyfikatorów: AGONIŚCI, ETYKA i WIRUSOLOGIA Brak takiego słownika na stronie polskiego MeSH’a Stworzenie podstrony z modyfikatorami z zachowaniem przejrzystej i aktualnej definicji w języku rodzimym w celu usprawnienia pracy i zwiększenia trafności wyboru modyfikatora Zapobieganie błędom w charakterystyce przedmiotowej wynikających z rozbieżności pomiędzy definicjami deskryptorowymi (hasła głównego) a definicjami modyfikatora, nie powinno się więc przenosić znaczenia deskryptorowego danego terminu na jego znaczenie jako modyfikatora.

7 Zmiany, jakie zostały wprowadzone nie są rewolucyjne, dotyczą przede wszystkim konstrukcji samej definicji, choć są przypadki, w których dokonano istotnych przeformułowań, idąc za sugestią definicji angielskiej.

8 ADVERSE EFFECTS – działanie szkodliwe – propozycja tłumaczenia modyfikatora jako DZIAŁANIE SZKODLIWE i/lub UBOCZNE

9 Proponowane zmiany związane z opracowaniem definicji modyfikatorów AGONISTS (AGONIŚCI) – brak definicji modyfikatora w „Tezaurusie medycznym”.

10 Proponowane zmiany związane z opracowaniem definicji modyfikatorów W przypadku modyfikatora BLOOD uległa zmianie definicja, pojawiła się część dotycząca serologii, dla której obowiązuje modyfikator IMMUNOLOGIA, nie DIAGNOSTYKA. Tezaurus 1995: „ nie stosuje się dla serodiagnostyki i serologii, dla których używa się modyfikatora DIAGNOSTYKA „ NLM/MeSH: „it excludes serodiagnosis for which the subheading „diagnosis” is used, and serology for which „immunology” is used” NOWA definicja: „ nie może być stosowany w przypadku diagnostyki serologicznej, w tym przypadku stosuje się modyfikator „diagnostyka”; w przypadku serologii używany jest modyfikator „immunologia”

11 Proponowane zmiany związane z opracowaniem definicji modyfikatorów W przypadku BLOOD SUPPLY (UKRWIENIE) z definicji znikła informacja o możliwości zastosowania modyfikatora w odniesieniu do przepływu krwi przez „część ciała”. Tezaurus: „… obejmuje także przepływ krwi przez narząd lub część ciała MeSH/NLM: „ It includes blood flow through the organ” Nowa: ”stosowany także w odniesieniu do przepływu krwi przez dany narząd”

12 W odniesieniu do modyfikatora CHEMICALLY INDUCED (ETIOLOGIA CHEMICZNA) - znikło odniesienie modyfikatora do organizmów ludzkich i zwierzęcych, obecne w definicji z „Tezaurusa medycznego” 1995.

13 Proponowane zmiany związane z opracowaniem definicji modyfikatorów COMPLICATIONS (POWIKŁANIA) – zaszły zmiany w definicji, polegające na tym, że modyfikatora nie używa się już w odniesieniu do „niepożądanych skutków i powikłań diagnostycznych, terapii, chirurgii, anestezji, profilaktyki itp.”. Znaczenie to przesunięto do definicji ADVERSE EFFECTS (DZIAŁANIE SZKODLIWE).

14 Proponowane zmiany związane z opracowaniem nomenklatury modyfikatorów DRUG THERAPY – w „Tezaurusie” obowiązywał termin „farmakoterapia”, stosowany również w Meshu. Modyfikator: LECZENIE FARMAKOLOGICZNE, choć dłuższy, wydaje się lepszy. Po pierwsze jest już używany w Meshu (jako hasło główne), a więc ma pewna tradycję, a ponadto jest zgodny z tendencją, by używać polskich odpowiedników tak, gdzie jest to możliwe, stąd konsekwentnie: LECZNIE DIETĄ, LECZENIE PROMIENIAMI itp. W przypadku tej definicji znikła jej część pozwalająca na użycie modyfikatora w odniesieniu do „środków biologicznych”.

15 Proponowane zmiany związane z opracowaniem definicji modyfikatorów ETHICS (ETYKA) - brak modyfikatora w „Tezaurusie medycznym”.

16 Proponowane zmiany związane z opracowaniem definicji modyfikatorów MICROBIOLOGY (MIKROBIOLOGIA) – definicja wzbogacona została o część dotyczącą wirusów, w odniesieniu do których nie używa się modyfikatora MIKROBIOLOGIA, a WIRUSOLOGIA – nowy modyfikator, nieobecny w „Tezaurusie medycznym”.

17 Proponowane zmiany związane z opracowaniem definicji modyfikatorów NURSING – zmiana o charakterze poprawnościowym w drugiej części definicji. Pielęgniarstwo nie może „pełnić roli w postępowaniu diagnostycznym”, ponieważ jest określeniem pewnej dziedziny medycznej, rolę tę może pełnić jedynie osoba, stąd zmiana w definicji.

18 PSYCHOLOGY – z definicji znikło odniesienie modyfikatora do chorób zwierząt, natomiast jest odniesienie do zachowania i psychologii zwierząt.

19 Proponowane zmiany związane z opracowaniem listy modyfikatorów TRENDS –w „Tezaurusie medycznym” i Meshu modyfikator tłumaczony jako: „Trendy”. Jest to jednak słowo nacechowane (w niektórych słownikach negatywnie) i wieloznaczne, proponuje zmianę polskiego modyfikatora na KIERUNKI ZMIAN. Ponadto pozostaje to w zgodnie z tendencją do zastępowania tam, gdzie jest to możliwe, terminów obcych – polskimi odpowiednikami.

20 VIROLOGY - brak modyfikatora w „Tezaurusie medycznym”.

21 Wydaje się, że stworzenie listy modyfikatorów (wraz z definicjami) jest uzasadnione i sensowne ze względu na jej użyteczność w odniesieniu do MeSH’a/PL oraz na zmiany jakie zaszły w stosunku do listy z „Tezaurusa medycznego” (wyd. w 1995 r.) zarówno w terminologii, jak i zawartości samej definicji i klasie desygnatów, do których odnosi się modyfikator. Anastazja Śniechowska-Karpińska