2015 Rola audytorów wewnętrznych w wykrywaniu nadużyć Warszawa, 17 grudnia 2015 r.

Prezentacja na temat: "2015 Rola audytorów wewnętrznych w wykrywaniu nadużyć Warszawa, 17 grudnia 2015 r."— Zapis prezentacji:

1 2015 Rola audytorów wewnętrznych w wykrywaniu nadużyć Warszawa, 17 grudnia 2015 r.

2 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Czy nadużycia w tym korupcja to tylko Polski problem? Czyny karalne w niemieckich urzędach powodują szkody finansowe w wysokości co najmniej dwóch miliardów euro rocznie. Liczba przypadków korupcji w administracji publicznej oceniana jest na ponad 20 tys. rocznie. Badanie PwC oraz Uniwersytetu Martin-Luther-Universitat Halle-Wittenberg; Ponad 35 tysięcy przypadków korupcji wykryto od początku roku w Rosji. W 92 proc. przypadków w proceder ten byli uwikłani urzędnicy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. średnia wysokość jednej łapówki wręczanej w Rosji zwiększyła się 1,5 raza w 2010 roku, osiągnąwszy 42,5 tys. rubli (około 1000 euro). W sumie w okresie od stycznia do września w Rosji wręczono łapówki na łączną kwotę 596 milionów rubli (około 14 milionów euro) 2

3 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Indeks percepcji korupcji TI 1.Dania 2.Nowa Zelandia 3.Finlandia 12. Republika Federalna Niemiec 31. Botswana, Puerto Rico 35. Polska 69. Grecja, Włochy 136. Rosja 174. Północna Korea, Somalia 3

4 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Definicje – nadużycie wg. Traktatu Lizbońskiego: „-wykorzystania lub przedstawienia fałszywych, nieścisłych lub niekompletnych oświadczeń lub dokumentów, które ma na celu sprzeniewierzenie lub bezprawne zatrzymanie środków z budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich lub budżetów zarządzanych przez Wspólnoty Europejskie lub w ich imieniu, nieujawnienia informacji z naruszeniem szczególnego obowiązku, w tym samym celu, niewłaściwego wykorzystania takich środków do celów innych niż te, na które zostały pierwotnie przyznane”. 4

5 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Nieuprawnione uzyskanie korzyści KK Art. 297. § 1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 5

6 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Def. nieprawidłowości W art. 1 ust. 2 rozporządzenia (WE, Euratom) nr 2988/955 definiuje się „nieprawidłowość” jako: „jakiekolwiek naruszenie przepisów prawa wspólnotowego wynikające z działania lub zaniedbania ze strony podmiotu gospodarczego, które spowodowało lub mogło spowodować szkodę w ogólnym budżecie Wspólnot lub w budżetach, które są zarządzane przez Wspólnoty, albo poprzez zmniejszenie lub utratę przychodów, które pochodzą ze środków własnych pobieranych bezpośrednio w imieniu Wspólnot, albo też w związku z nieuzasadnionym wydatkiem”. Nadużycie od nieprawidłowości rożni się intencją.

7 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Definicje – korupcja wg. KE Korupcji polega na nadużywaniu stanowiska (publicznego) dla prywatnego zysku. Płatności związane z korupcją ułatwiają popełnianie wielu innych rodzajów nadużyć finansowych, takich jak: wystawianie fałszywych faktur, fikcyjne wydatki lub niezgodność ze specyfikacją zamówienia. Najpowszechniejszą formą korupcji są płatności lub inne korzyści; odbiorca (korupcja bierna) przyjmuje łapówkę od dawcy (korupcja czynna) w zamian za przysługę. 7

8 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Definicje – korupcja wg CBA „Czyn polegający na obiecywaniu, proponowaniu lub wręczaniu(…) jakichkolwiek nienależnych korzyści osobie pełniącej funkcje publiczne dla niej samej lub jakiejkolwiek inne osoby, w zamian za działanie lub zaniechanie działania w wykonywaniu jej funkcji(…)” 8

9 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Definicje - Cywilnoprawna konwencja o korupcji z 4 listopada 1999 r Rady Europy „żądanie, proponowanie, wręczanie lub przyjmowanie, bezpośrednio lub pośrednio, łapówki lub jakiejkolwiek innej nienależnej korzyści lub jej obietnicy, które wypacza prawidłowe wykonywanie jakiegokolwiek obowiązku lub zachowanie wymagane od osoby otrzymującej łapówkę, nienależ- ną korzyść lub jej obietnicę”. 9

10 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Łapówkarstwo wg OECD „ pogwałcenie obowiązków przez funkcjonariuszy publicznych lub osoby odpowiedzialne w sektorze publicznym i prywatnym, a także czerpanie korzyści z takich czynności, spowodowanych bezpośrednio i pośrednio w wyniku obietnicy, proponowanej, spodziewanej lub wręczonej korzyści dla siebie lub osób trzecich” 10

11 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Dlaczego Organizacje powinny obawiać się nadużyć? - nowe technologie 77,4% - kryzys ekonomiczny 50,9 - działalność operacyjna 13,2 - wymogi prawne 9,4% - poziom regulacji w organizacjach 7,5% Badanie przeprowadzone we Francji przez Firmę Grant Thornton na próbie 3000 pracowników, 120 francuskich i międzynarodowych firm, pomiędzy czerwcem i licem 2015 r 11

12 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Czy mają Państwo zespół dedykowany wykrywaniu nadużyć? 35,6 – TAK 66,4 – NIE Profil osób w zespołach ds. wykrywania nadużyć: - kontrolerzy wewnętrzni - 41% - eksperci z dziedziny prawa - 22% - certyfikowani audytorzy (IIA) - 20% - inni – 8% - byli policjanci/sędziowie – 6% - certyfikowani audytorzy w zakresie nadużyć (ACFE) – 4% 12

13 Warszawa 17 grudnia 2015 r. W jaki sposób wykrywają Państwo nadużycia – wdrożone komponenty: - symptomy nadużyć/wskaźniki ~ 78% - audyt wewnętrzny ~ 75% - planowe testy i kontrole ~43% - sygnaliści ~ 35% - analizy danych ~ 30% 13

14 Warszawa 17 grudnia 2015 r. KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO- SPOŁECZNEGO, KOMITETU REGIONÓW I TRYBUNAŁU OBRACHUNKOWEGO DOTYCZĄCY STRATEGII KOMISJI W ZAKRESIE ZWALCZANIA NADUŻYĆ FINANSOWYCH KOM(2011) 376

15 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Sześć podstawowych zasad i priorytetów Etyka. Komisja i inne organy odpowiedzialne za zarządzanie środkami UE muszą przestrzegać najwyższych norm etycznego postępowania i uczciwości. Ich personel musi postępować zgodnie z tymi normami i musi być odpowiednio przeszkolony zarówno pod kątem nadużyć finansowych jak i potrzeby ich zwalczania.

16 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Sześć podstawowych zasad i priorytetów Zwiększona przejrzystość. Jest to ważne narzędzie zwalczania nadużyć finansowych. Odpowiednie informacje na temat wykorzystania funduszy unijnych powinny, w miarę możliwości, być dostępne w formacie, który może być poddawany audytowi, porównywany i analizowany na potrzeby zwalczania nadużyć finansowych, zgodnie z odpowiednimi przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych.

17 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Sześć podstawowych zasad i priorytetów Zapobieganie nadużyciom finansowym. Projekt programów wydatkowania jest pierwszym etapem skutecznego zapobiegania nadużyciom finansowym. W związku z tym analiza potencjalnego narażenia na nadużycia finansowe będzie w stosownych przypadkach uwzględniona w ramach studiów wykonalności i oceny wpływu. Na etapie realizacji programów, opłacalne i oparte na ryzyku monitorowanie i mechanizmy kontrolne powinny wpłynąć na właściwe zmniejszenia ryzyka wystąpienia nadużyć

18 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Sześć podstawowych zasad i priorytetów Zdolność skutecznego prowadzenia dochodzeń. Odpowiednie narzędzia i zachęty są ważne dla skutecznego wykrywania nadużyć i prowadzenia dochodzeń w ich sprawie. Kiedy istnieje podejrzenie nadużycia, organy zajmujące się zwalczaniem nadużyć finansowych powinny mieć dyskretny dostęp do niezbędnych informacji, we współpracy z instytucjami i organizacjami, których dotyczy ścieżka audytu i zgodnie z obowiązującymi przepisami.

19 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Sześć podstawowych zasad i priorytetów Zdolność skutecznego prowadzenia dochodzeń. Zainteresowane instytucje i organy potrzebują adekwatnych i aktualnych informacji od organu dochodzeniowego w celu podjęcia środków zapobiegawczych, aby zapobiec kontynuacji wszelkich nieprawidłowości i nadużyć finansowych mających wpływ na budżet UE. Osoby zgłaszające przypadki naruszenia, świadkowie i informatorzy, potrzebują łatwych, bezpiecznych i szybkich procedur zgłaszania nadużyć.

20 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Sześć podstawowych zasad i priorytetów Sankcje. Sprawiedliwość musi zostać osiągnięta w zgodzie z odpowiednią procedurą i w rozsądnym czasie. Procedury muszą przewidywać odpowiednie normy proceduralne przy pomocy mechanizmów, które umożliwiają płynne i niezależne działanie. Oprócz odpowiednich sankcji, osoby skazane i administracyjnie ukarane muszą być faktycznie pozbawione wpływów ze swoich naruszeń, a zdefraudowane środki muszą zostać odzyskane.

21 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Sześć podstawowych zasad i priorytetów Dobra współpraca między podmiotami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Warunkiem wstępnym dla skutecznego zwalczania nadużyć finansowych jest w szczególności dobra współpraca między UE i organami krajowymi oraz między służbami wszystkich zainteresowanych instytucji. Komisja bierze pod uwagę istotną rolę jej partnerów realizujących, zwłaszcza w ramach zarządzania dzielonego.

22 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Zapobieganie i wykrywania nadużyć Komisja, państwa członkowskie i inni partnerzy, mają obowiązek wprowadzić kontrole zarządczą, mającą na celu zapobieganie i wykrywanie nieprawidłowości, błędów i nadużyć finansowych

23 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Zapobieganie i wykrywania nadużyć Wdrożenie strategii w zakresie zwalczania nadużyć finansowych nie powinno skutkować dodatkowymi kontrolami. Konieczne jest zagwarantowanie, aby istniejące systemy kontroli wewnętrznej odpowiednio obejmowały ryzyko wystąpienia nadużyć. Komisja będzie aktywnie promować zarządzanie ryzykiem nadużyć i będzie monitorować rzeczywiste rezultaty osiągane dzięki obowiązującym środkom zapobiegawczym.

24 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Rola OLAF w opracowywaniu i wdrażaniu strategii Proaktywna i wzmocniona rola, wspierająca służby Komisji między innymi poprzez metodologię i wytyczne w zakresie opracowania i wdrożenia sektorowych strategii zwalczania nadużyć. Wymiana najlepszych praktyk między wszystkimi służbami KE a OLAFem Grupa przedstawicieli różnych służb ds. odporności na nadużycia finansowe zostanie przekształcona w sieć prewencji oraz wykrywania nadużyć finansowych, zorganizowaną przez OLAF Ocena ryzyka dokonywana przez grupę w zakresie nadużyć

25 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Rola OLAF w opracowywaniu i wdrażaniu strategii OLAF przyczyni się do koordynowania współpracy państw członkowskich w walce przeciwko nadużyciom zgodnie. Działania państw członkowskich wspierane są poprzez regularne konsultacje, w szczególności z komitetem ds. koordynacji zwalczania nadużyć finansowych (COCOLAF).

26 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Informatorzy i urzędnicy ujawniający Ramy dotyczące zgłaszania podejrzeń odnośnie do popełnienia nadużycia finansowego lub przypadków korupcji oraz ochrony wszystkich informatorów działających w dobrej wierze są bardzo ważne w wykrywaniu nadużyć finansowych. Wszystkie strony (informatorzy) powinny mieć ułatwiony dostęp do organów dochodzeniowych, takich jak OLAF. Komisja rozważy w jaki sposób urzędnicy ujawniający nieprawidłowości mogą otrzymać lepsze wytyczne oraz ochronę przed organami, których informacja dotyczy, oraz w jaki sposób zachęcać informatorów do przekazywania informacji o nieprawidłowościach, nadużyciach finansowych oraz korupcji (np. środki motywujące informatorów i zachęcające do dobrowolnego ujawniania informacji).

27 Warszawa 17 grudnia 2015 r. „Rządowy programu przeciwdziałania korupcji na lata 2014-2019” Podstawowym celem Programu jest zmniejszenie poziomu korupcji w Polsce, poprzez wzmocnienie prewencji i edukacji zarówno w społeczeństwie, jak i w administracji publicznej oraz skuteczniejsze zwalczanie przestępczości korupcyjnej

28 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Dlaczego ważna jest realizacja programu? Wśród podstawowych mechanizmów korupcjogennych wyróżniono w dokumencie:  nieprawidłowości w procesie stanowienia prawa,  dowolność postępowania,  konflikt interesów,  brak jawności postępowania,  słabość systemu kontroli i nadzoru,  kumulowanie uprawnień,  lekceważenie dokumentacji i sprawozdawczości.

29 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Cele szczegółowe Wzmocnienie działań prewencyjnych i edukacyjnych dokonanie przeglądu i oceny efektywności działania aktów prawnych pod kątem obniżania ryzyka wystąpienia korupcji, w szczególności w zakresie ograniczania uznaniowości przy podejmowaniu decyzji przez pracowników i urzędników w administracji publicznej, wzmocnienie wewnętrznych mechanizmów antykorupcyjnych w administracji publicznej, kształtowanie postaw antykorupcyjnych w społeczeństwie, jak również zwiększenie aktywnego udziału społeczeństwa w procesie zapobiegania i zwalczania korupcji.

30 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Cele szczegółowe Wzmocnienie zwalczania korupcji doskonalenie mechanizmów monitorowania zagrożeń korupcyjnych i przepisów prawnych dotyczących tego rodzaju przestępczości, jak również współdziałania i koordynacji działań organów ścigania oraz wymiaru sprawiedliwości, a także realizację zobowiązań międzynarodowych RP w zakresie prawnokarnym oraz ścigania przestępczości korupcyjnej. Dalsze wzmacnianie funkcjonujących rozwiązań prawnych w tym obszarze oraz doskonalenie współdziałania i koordynacji działań organów ścigania oraz wymiaru sprawiedliwości.

31 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Realizacja programu Określono szczegółowe mierniki realizacji celów oraz program pracy na poszczególnych poziomach wdrażania. Poziom realizacji programu jest stale monitorowany.

32 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Managing the business risk of fraud: A Practical Guide” – pięć podstawowych zasad Tylko poprzez staranne i ciągłe wysiłki organizacja może chronić się przed znaczącymi oszustwami. Kluczowe zasady aktywnie ustanowienie środowiska do skutecznego zarządzania ryzykiem nadużyć w organizacji to: Zasada 1: Istotnym elementem kontroli zarządczej powinien być program zarządzania ryzykiem nadużyć, w tym spisane zasady (polityki) zawierające oczekiwania zarządu i kadry kierowniczej w zakresie zarządzania ryzykiem nadużyć. Zasada 2: Narażenie na ryzyko oszustw powinno być okresowo oceniana przez organizację w celu określenia konkretnych schematów nadużyć oraz jednostkowych przypadków które organizacja musi ograniczać. 32

33 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Managing the business risk of fraud: A Practical Guide” – pięć podstawowych zasad Zasada 3: Ustalenie mechanizmów przeciwdziałających wystąpieniu ryzyka w celu uniknięcia potencjalnych kluczowych zdarzeń ryzyka oszustwa, w celu zminimalizowania ewentualnego oddziaływania na organizację. Zasada 4: Ustalenie technik wykrywania nadużyć w sytuacji gdy nie zadziała system przeciwdziałania nadużyciom bądź zmaterializuje się ryzyko tolerowane. Zasada 5: proces raportowania powinien zostać umiejscowiony tak, aby informować o wpływie potencjalnego oszustwa na organizacje i umożliwić odpowiednie skoordynowanie prowadzenia postępowania kontrolnego i działań naprawczych tak aby mieć pewność, że są one adekwatne i na czas 33

34 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Managing the business risk of fraud: A Practical Guide” – Program zarządzania ryzykiem nadużyć  Role i obowiązki.  Zaangażowanie – sygnał z góry  Świadomość oszustwa - szkolenia.  Proces afirmacji.  Obowiązek informowania o zaistnieniu konfliktu interesów  Ocena ryzyka nadużyć.  Procedury zgłaszania i ochrony sygnalistów.  Proces postępowania kontrolnego.  Działania naprawcze.  Zapewnienie jakości.  Ciągły monitoring. 34

35 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Zarządzanie Ryzykiem nadużyć w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne Wytyczne dla państw członkowskich i instytucji wdrażających programy Ocena ryzyka nadużyć finansowych oraz skuteczne i proporcjonalne środki zwalczania nadużyć finansowych

36 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Wytyczne zalecają : Aktywne, zorganizowane, ukierunkowane podejście do zarządzania ryzykiem korupcji poprzez ocenę wielkości poszczególnych ryzyk Efektywne i odpowiednie do wielkości ryzyka rozwiązania będą integralną częścią systemu zarządzania i kontroli Ocena ryzyka będzie przeprowadzana rocznie lub co pół roku

37 Warszawa 17 grudnia 2015 r. W ramach polityki, która powinna być prosta i ukierunkowana, należy uwzględnić następujące zagadnienia: strategie rozwoju kultury przeciwdziałania nadużyciom; podział obowiązków w zakresie zwalczania nadużyć; mechanizmy zgłaszania podejrzeń nadużyć finansowych; współpracę pomiędzy różnymi podmiotami. Polityka w zakresie zwalczania nadużyć

38 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Mechanizmy sprawozdawcze Informowanie i szkolenie pracowników w zakresie tych mechanizmów sprawozdawczych musi zapewniać, aby pracownicy:  rozumieli, gdzie powinni zgłaszać podejrzenia nadużyć finansowych lub w zakresie kontroli;  mieli pewność, że kierownictwo podejmie działania w sprawie tych podejrzeń;  mieli pewność, że mogą zgłosić takie podejrzenia w tajemnicy oraz że organizacja nie toleruje działań odwetowych wobec pracowników, którzy zgłaszają takie podejrzenia.

39 Warszawa 17 grudnia 2015 r. 1. Wybór aplikacji/wniosków Konflikt interesów wśród oceniających Nieprawdziwe deklaracje wnioskujących Podwójne finansowanie 3 główne obszary ryzyka:

40 Warszawa 17 grudnia 2015 r. 2. Wdrażanie i weryfikacja projektów Podział zamówienia by zmienić tryb zamówienia Brak właściwych procedur przetargowych Rozszerzenie zamówienia by uniknąć ponownej procedury przetargowej Dostosowanie wymagań produktu/usługi pod konkretnego wykonawcę „Przecieki” informacji przetargowej (budżet, informacja o przetargu wcześniej niż oficjalnie) Zatajony konflikt interesów Łapówki Zmowa przetargowa Zawyżone ceny w stosunku do cen stosowanych poza projektem Żądane przez wykonawcę podwójnej zapłaty za jedną pracę Usługi/produktu nie zostały wykonane w rzeczywistości Fałszywe, podwójne, zawyżone faktury Koszt pracy pracowników o kwalifikacjach poniżej wymaganych Sfałszowane koszty pracy Niewypłacone nadgodziny przedstawione jako koszt poniesiony Niewłaściwe stawki godzinowe Niewłaściwy rozdział kosztów pracy pomiędzy projekty Niedokładny opis wykonanych czynności Koszty pracy za nie istniejący personel Praca wykonana poza okresem realizacji projektu

41 Warszawa 17 grudnia 2015 r. 3. Certyfikacja i płatności Niewłaściwe/niekompletne kontrole zarządcze nie zabezpieczają należycie przed ryzykiem korupcji Konflikt interesów na poziomie IP, IZ, IC, negatywnie wpływa na proces płatności lub proces certyfikacji

42 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Główne Wytyczne dla Instytucji Audytowej Instytucja Audytowa dokonuje niezależnej oceny systemu zarządzania i kontroli w tym czy analiza ryzyka w obszarze nadużyć została prawidłowo przeprowadzona

43 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Rozporządzenie Finansowe (966/2012 KE) art. 32 ust. 2. Do celów wykonania budżetu kontrolę zarządczą definiuje się jako proces stosowany na wszystkich szczeblach zarządzania i mający zapewnić wystarczającą pewność co do osiągnięcia następujących celów: a) skuteczności, wydajności i oszczędności operacji; b) wiarygodności sprawozdawczości; c) ochrony mienia i informacji; d) zapobiegania nadużyciom finansowym i nieprawidłowościom oraz ich wykrywania, korygowania i monitorowania; e) odpowiedniego zarządzania ryzykiem w zakresie legalności i prawidłowości operacji podstawowych, z uwzględnieniem wieloletniego charakteru programów, jak również charakteru danych płatności.

44 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Rozporządzenie Finansowe (966/2012 KE) art. 32 Ust. 3. Skuteczna kontrola zarządcza opiera się na najlepszej praktyce międzynarodowej i obejmuje w szczególności: a) podział obowiązków; b) właściwe zarządzanie ryzykiem i strategię kontroli, w tym kontrole na szczeblu odbiorców; c) unikanie konfliktu interesów; d) odpowiednią ścieżkę audytu i integralność danych w systemach danych; e) procedury monitorowania wyników i procedury prowadzenia działań następczych w przypadku stwierdzenia słabych punktów oraz wyjątków w systemie kontroli wewnętrznej; f) okresową ocenę prawidłowego funkcjonowania systemu kontroli wewnętrznej.

45 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Rozporządzenie Finansowe art. 32 Ust. 4. Wydajna kontrola zarządcza opiera się na następujących elementach: a) wdrożeniu właściwej strategii zarządzania ryzykiem i strategii kontroli skoordynowanej przez odpowiednich uczestników łańcucha kontroli; b) dostępności wyników przeprowadzonych kontroli dla wszystkich odpowiednich uczestników łańcucha kontroli; c) bazowaniu, w stosownych przypadkach na deklaracjach zarządczych partnerów wykonujących oraz na opiniach z niezależnych audytów, pod warunkiem że jakość pracy wykonanej w celu sporządzenia tych dokumentów jest wystarczająca i możliwa do zaakceptowania oraz że praca ta została wykonana przy zastosowaniu uzgodnionych norm; d) wdrażaniu bez zbędnej zwłoki środków naprawczych, w tym – w stosownych przypadkach – odstraszających kar; e) jasnych i jednoznacznych przepisach dotyczących poszczególnych polityk; f) eliminowaniu wielokrotnych kontroli; g) poprawie korzystnej relacji kosztów do korzyści związanych z działaniami kontrolnymi.

46 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Symptomy mogące świadczyć o nadużyciach w szczególności korupcji MOGĄ ale NIE muszą 46

47 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Symptomy na poziomie organizacji  Duża rotacja personelu.  Niskie morale pracowników.  Dokumentacja korekt nie jest dostępna,,od ręki"  Wzrost liczby skarg klientów/skarg i wniosków.  Duża liczba istotnych korekt poaudytowych/pokontrolnych  Nierealne oczekiwania co do wyników działalności.  Pogłoski o konflikcie interesów.  Słaby przepływ informacji  Niejasny podział obowiązków i rozdział funkcji  Brak jasnego sygnału z góry  Pochopne decyzje od których nie ma odwrotu  Brak rozliczalności, jasności celów 47

48 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Symptomy na poziomie osobowym:  Rywalizacja o lepsze stanowisko i warunki pracy umożliwiające większy dostęp do klientów  Częsta praca po godzinach (nieuzasadniona), niewykorzystywanie urlopu, praca w innych godzinach niż podstawowe  Skłonność do maskowania niewydajności za pomocą korzystnie brzmiących danych liczbowych  Ostra krytyka pod adresem innych w celu oddalenia od siebie zarzutów  Nie informowanie przełożonych o podejmowanych decyzjach, wchodzenie w ich kompetencje.  Udzielanie niedorzecznych wyjaśnień  Tłumaczenie wyższej stopy życiowej otrzymanym spadkiem, drogie gadżety, torebki 48

49 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Symptomy na poziomie osobowym:  Problemy finansowe zatrudnionych, życie ponad stan, życie na kredyt.  Częste pożyczanie drobnych kwot od kolegów, pojawianie się windykatorów  Antagonizmy personalne pomiędzy pracownikami i poziom życia niektórych osób znacznie odbiegający od pozostałych.  Stwierdzone błędy i nieprawidłowości w składanych oświadczeniach majątkowych  Bliskie osobiste w tym rodzinne relacje pomiędzy pracownikami (ryzyko zmowy/tuszowania nadużyć).  Skłonności zatrudnionych do hazardu, Nadużywanie alkoholu, zażywanie narkotyków 49

50 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Symptomy na poziomie osobowym:  Ciągła irytacja w odpowiedzi na zasadne pytania.  Odmowa oddania do dyspozycji dokumentacji w trakcie dnia  Rezygnacja z urlopów oraz unikanie awansów z obawy przed wykryciem.  Niezwykle wysokie saldo bankowe lub kupowanie papierów wartościowych w dużej ilości.  Dłuższa choroba własna lub członka rodziny, zazwyczaj bez planu spłaty zadłużenia.  Przechwalanie się wyczynami i/lub posiadanie przy sobie niezwykle dużych kwot pieniędzy.  Ponowne sporządzanie dokumentacji pod pozorem staranniejszej prezentacji. 50

51 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Źródła informacji o nieprawidłowości/nadużyciach  Doniesienia prasowe;  Skargi i wnioski;  Baza nieprawidłowości, w szczególności schematy nieprawidłowości;  Wyniki wcześniejszych kontroli w instytucji;  Wyniki kontroli u odbiorców/kontrahentów;  Wiedza/Informacje od pracowników;  Anonimowe informacje;  Kontrole Policji, CBA, OLAF, itd..  Mazowiecka grupa ds. nieprawidłowości;  Analiza danych w systemach (wyjątki, powtarzające się podejrzane/niestandardowe transakcje);  Incydenty bezpieczeństwa

52 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Realne wsparcie: AUDYT WEWNĘTRZNY Profesjonalny ( Międzynarodowe standardy audytu IIA ) Kompetentny ( praktyka, edukacja, wymiana dobrych praktyk ) Niezależny Obiektywny Otwarty na wyzwania!

53 Warszawa 17 grudnia 2015 r. Lektura na święta: Podręcznik Rola audytorów z państw członkowskich w zakresie zapobiegania nadużyciom finansowym i ich wykrywania w odniesieniu do europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych Doświadczenia i praktyki w państwach członkowskich

54 2015 Dziękuję za uwagę olga_Petelczyc@parp.gov.pl