współpraca: Piotr Gołaszewski

Prezentacja na temat: "współpraca: Piotr Gołaszewski"— Zapis prezentacji:

1 współpraca: Piotr Gołaszewski
kondycja psychiczna współpraca: Piotr Gołaszewski

2 lektura Seligman, M. E. (2011). Pełnia życia. Nowe spojrzenie
na kwestię szczęścia i dobrego życia, tł. P. Szymaczak. Poznań: Media Rodzina, szczeg. rozdz i 10. Dziedziak – Wawro M. (2011), Szczęśliwi nauczyciele, „Psychologia w szkole”, nr 4, s Karwowski, M. (2011). Szansa na przepływ, „Psychologia w szkole”, nr 4, s. 95 – 96. „zwiad badawczy” wśród nauczycieli na temat kondycji psychicznej [ocena bdb.]

3 Lektura (dodatkowa na db)
Seligman, M. E. (2011). Pełnia życia. Nowe spojrzenie na kwestię szczęścia i dobrego życia, tł. P. Szymaczak. Poznań: Media Rodzina, szczeg. rozdz i 10. Dziedziak – Wawro M. (2011), Szczęśliwi nauczyciele, „Psychologia w szkole”, nr 4, s Karwowski, M. (2011). Szansa na przepływ, „Psychologia w szkole”, nr 4, s. 95 – 96. -…- „zwiad badawczy” wśród nauczycieli na temat kondycji psychicznej [ocena bdb.]

4 Czy znacie Państwo Adama?
Nie dalej jak wczoraj: „to praca moich marzeń, realizacja ambicji i w dodatku sama przyjemność, bo robię to co uwielbiam…” Dziś: zaniepokojony przygnębiony rozkojarzony wydaje się być nieobecny ciągle dzwoni do domu, lub odbiera telefony spięty drażliwy …

5 Czy znacie Państwo Adama?
Nie dalej jak wczoraj: „to praca moich marzeń, realizacja ambicji i w dodatku sama przyjemność, bo robię to co uwielbiam…” Dziś: zaniepokojony przygnębiony rozkojarzony wydaje się być nieobecny ciągle dzwoni do domu, lub odbiera telefony spięty drażliwy …

6 Typowy przebieg wypalenia
1. Narastająca drażliwość, przejawy agresywności, utrata zainteresowania pracą, obojętność wobec współpracowników i innych ludzi, czasem cynizm i ośmieszanie innych, utrata innowacyjności, chaotyczność działań, tendencje obronne, „szufladkowanie” problemów i osób. Apatia, przygnębienie i niezadowolenie z siebie, poczucie rozczarowania, pustki, przesadna ocena trudności (wszystko jest stresem), lęk i przerażenie w chwili zabierania się do pracy, gniew, nieufność oraz doszukiwanie się złych cech u innych. 3. Wycofywanie się z działań, absencja, opuszczanie się w obowiązkach, zaniedbanie w wyglądzie

7 A tak krótko, wręcz definicyjnie?
Wypalenie zawodowe jest stanem fizycznego, emocjonalnego i mentalnego wyczerpania połączonego z wątpliwościami dotyczącymi wartości wykonywanej przez siebie pracy. T.L. Stanley Coś na osłodę tego stanu rzeczy??? Badania sugerują, że wypalenie zawodowe pojawia się głównie u pracowników którzy traktują swoje obowiązki poważnie i są nastawieni na wysokie osiągnięcia.

8 Skąd to wypalenie się bierze? Kto jest zagrożony?
Jeśli jesteś perfekcjonistą. Jeśli starasz się być wszystkim dla wszystkich. Jeśli traktujesz swoją pracę poważnie aż do ekstremum. Jeśli czujesz, że masz bardzo mało albo w ogóle kontroli nad swoim życiem zawodowym. Jeśli jesteś nastawiony na wysokie osiągnięcia i zawsze dajesz z siebie wszystko. Jeśli jesteś dyrektorem, menadżerem lub pracownikiem w pracy z misją społeczną. Jeśli tak mocno identyfikujesz się ze swoją pracą, iż powoduje to zachwianie równowagi praca-życie. Bergen Burnout Inventory,2010, tłum. U.Gołaszewska

9 Jak rozpoznać, że coś się dzieje źle? ja/podwładni
Oznaki wypalenia zawodowego: Czy obserwujesz spadek apetytu ? Czy masz stale przyspieszone bicie serca ? Czy masz bóle głowy, których przyczyny nie umiesz wyjaśnić ? Czy tracisz „serce” do swojej pracy ? Czy odczuwasz brak satysfakcji ze swoich osiągnięć ? Czy przez swoją pracę nie możesz spać w nocy ? Czy odczuwasz brak energii do tego by być produktywnym ? Czy potrzebujesz używek by poradzić sobie w pracy/odpocząć ? Czy bywasz opryskliwy i czy denerwują cię twoi współpracownicy ? Czy postrzegasz klientów jako maksymalnie „zawracających głowę” ? Czy twoja praca okazała się tak wyciskająca cię z sił, że musisz zmuszać się do tego by rano „zwlec się do pracy„ ? Bergen Burnout Inventory,2010, tłum. U.Gołaszewska

10 Test wstępnej oceny Na podstawie badań przeprowadzonych w 2010 roku (grupa estońskich i fińskich menadżerów) opracowano 9 stwierdzeń, które pozwalają szybko i z dużym prawdopodobieństwem określić czy jest się w grupie ryzyka. Jestem uśpiony w pracy. Nie czuję „ducha” tej pracy i zastanawiam się nad odejściem. Czasem źle śpię ze względu na okoliczności w pracy. Ostatnio często zadaję sobie pytanie o wartość mojej pracy. Czuję, że mam coraz mniej do ofiarowania. Moje oczekiwania wobec pracy i zaangażowanie maleją. Cały czas mam wyrzuty sumienia ponieważ moja praca zmusza mnie do zaniedbywania mojej rodziny i przyjaciół. Czuję cały czas zmniejszające się zainteresowanie klientami i współpracownikami. Wcześniej czułem/czułam się bardziej doceniany w pracy.

11 No tak, już wiemy co to, jak rozpoznać, ale… skąd się bierze to wypalenie???
„Badania, wywiady, obserwacje zdecydowanie wskazują jako główne podłoże dla wypalenia narastający, długotrwały stres, silnie związany z wykonywaną pracą.” H. Lubit, psychiatra binzesu Christina Maslash 1997/ 2011: „Szatańska szóstka” Nadmierne obciążenie pracą Brak kontroli Niewystarczające nagradzanie (wynagradzanie) Załamanie wspólnoty Brak sprawiedliwości Konflikt wartości

12 Sprężystość (Resilience) elastyczne radzenie sobie ze stresem (łatwe wracanie do normalnego funkcjonowania po nieszczęściu, po napotkaniu przeciwności losu, łącznie z przeżyciami traumatycznymi) (Valerie deMarinis) poczucie koherencji -czy mam poczucie istnienia jakiegoś porządku świata/ bytu ? -czy życie ma sens z mojego punktu widzenia? poczucie kontroli wewnętrznej -czy mam poczucie sprawczości na jakimkolwiek poziomie? -czy jest możliwe planowanie strategii? poczucie sensu życia -jakie znaczenie mogę nadawać życiu?

13 kondycja psychiczna: (Martin Seligman 2011, Global Assessment Tool GAT)
ogólna satysfakcja ( z życia) mocne strony kondycja emocjonalna ( tu także PTSD i depresja) kondycja społeczna ( m. in. satysfakcja z pracy, relacje w pracy, przyjaźnie) kondycja rodzinna kondycja „duchowa” (przekonania, zasady i wartości, które dają siłę jednostce poza rodzinnymi, instytucjonalnymi i społecznymi źródłami wsparcia)

14 CNOTY Czyś Pan oszalał, Panie Ochinowski? Chris Peterson
wg. Martina Seligmana, Prawdziwe szczęście, tł. Andrzej Jankowski. Poznań: Media CNOTY Czyś Pan oszalał, Panie Ochinowski?

15 Czym są zalety? Mądrość, Odwaga, Człowieczeństwo, Sprawiedliwość,
Zaletę określa się również jako drogę prowadzącą do cnoty. Seligman wyróżnia sześć powszechnie uznawanych cnót: Mądrość, Odwaga, Człowieczeństwo, Sprawiedliwość, Wstrzemięźliwość, Dążenie do transcendencji.

16 MĄDROŚĆ: Interesowanie się światem, Ciekawość, Chęć do nauki,
Myślenie krytyczne, Brak uprzedzeń, Pomysłowość, kreatywność, Inteligencja społeczna, interpersonalna, emocjonalna, Dystans poznawczy.

17 Męstwo i dzielność, Wytrwałość, Pracowitość, Sumienność, Prawość,
ODWAGA: Męstwo i dzielność, Wytrwałość, Pracowitość, Sumienność, Prawość, Szczerość, uczciwość.

18 Dobroć, wielkoduszność, Dawanie i przyjmowanie miłości,
CZŁOWIECZEŃSTWO: Uprzejmość, Dobroć, wielkoduszność, Dawanie i przyjmowanie miłości,

19 SPRAWIEDLIWOŚĆ: Postawa obywatelska, Poczucie obowiązku,
Praca zespołowa, Lojalność, Uczciwe i równe traktowanie innych, Zdolności przywódcze.

20 WSTRZEMIĘŹLIWOŚĆ: Samokontrola, Rozwaga, Dyskrecja, Ostrożność.

21 DĄŻENIE DO TRANSCENDENCJI:
Poczucie piękna i doskonałości, Wdzięczność, Nadzieja, optymizm, Duchowość, wiara, religijność, Poczucie celu i sensu, Wybaczanie i litość, Wesołość i humor, Zapał, pasja, entuzjazm.

22 Zalety sygnaturowe (B) (A) Bardzo do mnie pasuje 1
Pasuje do mnie Ani tak, ani nie Nie pasuje do mnie Zupełnie do mnie nie pasuje 5 (A) Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie Ani tak, ani nie Nie pasuje do mnie Zupełnie do mnie nie pasuje 1

23 MĄDROŚĆ I WIEDZA „Pierwszym zespołem cech jest mądrość. Pogrupowałem sześć dróg prowadzących do wykazania się mądrością i jej niezbędną poprzedniczką, wiedzą, od najbardziej w sensie rozwojowym podstawowej (ciekawości) po najdalszą (dystans poznawczy)”

24 1. Ciekawość / interesowanie się światem
Z ciekawością świata wiąże się otwartość na doświadczenia i elastyczność w sprawach, które nie pasują do naszych z góry przyjętych osądów. Ludzie ciekawi nie tylko tolerują wieloznaczność; pociąga ich ona i intryguje. Ciekawość może się ograniczać do jednego tematu (na przykład tylko do róż) albo być globalnym podejściem do wszystkiego. Jest ona aktywnym poszukiwaniem i przyswajaniem sobie nowości, natomiast bierne wchłanianie informacji (jak to jest w przypadku lenia gapiącego się w telewizor) nie ma z tą zaletą nic wspólnego. Przeciwległym biegunem wymiaru ciekawości jest szybkie nudzenie się.

25 Stwierdzenie "Zawsze jestem ciekaw świata" Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Łatwo się nudzę" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

26 2. Umiłowanie (chęć do) nauki
Uwielbiasz uczyć się nowych rzeczy, czy to w szkole, czy sam. Zawsze lubiłeś szkołę, książki, muzea - zawsze i wszędzie znajdujesz okazję, by się czegoś nauczyć. Czy są jakieś dziedziny wiedzy, w których jesteś ekspertem? Czy osoby z twojego kręgu towarzyskiego albo spoza niego cenią twoją wiedzę specjalistyczną? Czy lubisz dowiadywać się nowych rzeczy z zakresu tych dziedzin, nawet jeśli nie masz do tego żadnych zewnętrznych zachęt? Na przykład pracownicy poczty posiadają wiedzę fachową o kodach pocztowych, ale wiedza ta jest odzwierciedleniem zalety tylko wtedy, kiedy została zdobyta dla niej samej.

27 Stwierdzenie "Jestem podekscytowany, kiedy uczę się czegoś nowego"
Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Nigdy nie zawracam sobie głowy chodzeniem do muzeów czy innych instytucji edukacyjnych" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

28 3. Ocenianie/krytyczne myślenie/brak uprzedzeń/otwartość
Ważnym aspektem tego, kim jesteś, jest umiejętność przemyślenia sprawy i wszechstronnego jej zbadania. Nie wyciągasz pochopnych wniosków, a podejmując decyzje, opierasz się na solidnych dowodach. Potrafisz zmienić swoje postanowienie. Przez ocenianie rozumiem obiektywne i racjonalne przesiewanie informacji dla twojego własnego i innych dobra. Ocenianie w tym sensie jest synonimem krytycznego myślenia. Uosabia realizm i jest przeciwieństwem skłonności do popełniania błędów logicznych, która jest zmorą wielu osób depresyjnych, takich jak nadmierna personalizacja ("To zawsze moja wina") i widzenie wszystkiego w kolorach czarnym i białym. Przeciwieństwem tej zalety jest myślenie w sposób, który faworyzuje i potwierdza to, w co już wierzysz. Jest to istotny element zdrowej cechy, jaką jest niemylenie swoich pragnień i potrzeb z rzeczywistością.

29 "Mam skłonność do wydawania pośpiesznych osądów"
Stwierdzenie "Kiedy sprawa tego wymaga, potrafię ją racjonalnie przemyśleć" Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Mam skłonność do wydawania pośpiesznych osądów" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

30 4. Pomysłowość / oryginalność / inteligencja praktyczna / zaradność
Kiedy zobaczysz coś, co chcesz mieć, czy wyróżniasz się znajdowaniem nowych, ale właściwych sposobów zachowania, by to dostać? Rzadko zadowalasz się robieniem czegoś w sposób konwencjonalny. Do tej kategorii należy to, co określa się twórczością, ale nie chcę ograniczać tej zalety do przedsięwzięć zaliczanych tradycyjnie do sztuk pięknych. Nazywa się ją również inteligencją praktyczną, rozsądkiem i zaradnością.

31 "Lubię obmyśliwać nowe sposoby robienia różnych rzeczy"
Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Wielu moich przyjaciół ma większą inwencję niż ja" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

32 5. Inteligencja społeczna/inteligencja personalna/inteligencja emocjonalna
Inteligencja społeczna i inteligencja interpersonalna to wiedza o sobie samym i o innych. Zdajesz sobie sprawę z motywów i uczuć innych osób i umiesz odpowiednio reagować. Inteligencja społeczna to zdolność zauważania, czym ludzie różnią się między sobą, zwłaszcza różnic w nastroju, temperamencie, motywacji i intencjach - i postępowania zgodnie z tą umiejętnością. Zalety tej nie można mylić ze zdolnością do introspekcji, z psychologizowaniem czy skłonnością do rozmyślań. Inteligencja personalna oznacza nie skrępowany dostęp do swoich uczuć i umiejętność wykorzystywania zdobytej w ten sposób wiedzy o sobie dla zrozumienia swojego zachowania i pokierowania nim. Łącznie wzięte, zalety te nazwał Daniel Goleman "inteligencją emocjonalną". Bardzo możliwe, że ten zbiór zalet jest podstawą innych zalet, takich jak dobroć, uprzejmość i przewodzenie innym. C.d.

33 5. Inteligencja społeczna/inteligencja personalna/inteligencja emocjonalna c.d.
Innym aspektem tej zalety jest umiejętność znalezienia dla siebie niszy, otoczenia, w którym możesz maksymalnie wykorzystać swoje umiejętności i zainteresowania. Czy udało ci się wybrać taką pracę, osoby, z którymi jesteś w bliskich stosunkach i sposób spędzania wolnego czasu, że możesz codziennie wykazywać się swoimi największymi zdolnościami? Badania Instytutu Gallupa wykazują, że najbardziej zadowoleni pracownicy odpowiadają twierdząco na pytanie: "Czy twoja praca pozwala ci robić codziennie to, co najbardziej lubisz?” Weźmy choćby Michaela Jordana, przeciętnego bejsbolistę, który odnalazł się w koszykówce.

34 „ Bez względu na sytuację towarzyską, potrafię się do niej dostosować”
Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 „Niezbyt dobrze wyczuwam, co czują inni” Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

35 6. Dystans poznawczy Używam tego terminu dla opisania najdojrzalszej zalety w tej kategorii, najbliższej samej mądrości. Zwracają się do ciebie inne osoby z prośbami, byś, korzystając ze swojego doświadczenia, pomógł im rozwiązać problemy i spojrzeć na nie z właściwej perspektywy. Patrzysz na świat w sposób, który tobie i innym pozwala go zrozumieć. Mądrzy ludzie są ekspertami w najważniejszych i najtrudniejszych sprawach życiowych.

36 "Inni rzadko przychodzą do mnie po radę"
„Zawsze potrafię patrzeć na sprawy z dystansu i widzieć je na szerszym tle” Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Inni rzadko przychodzą do mnie po radę" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

37 ODWAGA Zalety, które składają się na odwagę, odzwierciedlają czujne wytężenie woli z myślą o wartych dużego wysiłku celach, których osiągnięcie nie jest pewne. Aby zasłużyć na miano odważnych, czyny takie muszą być dokonywane pomimo ogromnych przeciwności. Jest to powszechnie podziwiana zaleta; każda kultura ma bohaterów, którzy ją posiedli. Cnota ta oznacza męstwo, wytrwałość i prawość.

38 7. Męstwo i dzielność Nie cofasz się przed groźbą, zagrożeniem, wyzwaniem, bólem ani trudnością. Męstwo jest czymś więcej niż dzielne trwanie pod ogniem nieprzyjaciela, kiedy zagrożone jest twoje zdrowie i życie. Odnosi się ono również do zajmowania niepopularnego, trudnego lub niebezpiecznego stanowiska intelektualnego czy emocjonalnego. W ostatnich latach badacze wyróżnili dwa rodzaje męstwa: moralne i fizyczne, zwane też dzielnością. Inny podział opiera się na obecności lub braku strachu. Osoba mężna czy dzielna potrafi oddzielić emocjonalne składniki strachu od behawioralnych, opierając się impulsowi pchającemu ją do behawioralnej reakcji ucieczki i stawiając czoło budzącej strach sytuacji, pomimo przykrych doznań wywoływanych przez subiektywne i fizyczne reakcje. Nieustraszoność, śmiałość i nierozwaga nie są męstwem; jest nim stawianie pomimo strachu czoła niebezpieczeństwu. C.d.n.

39 7. Męstwo i dzielność c.d. Pojęcie męstwa, które dawniej równoznaczne było z odwagą, okazywaną na polu bitwy, a więc fizyczną, rozszerzyło się i obecnie obejmuje również odwagę moralną i psychiczną. O odwadze moralnej świadczy zajęcie stanowiska, o którym wiesz, że jest niepopularne i może sprowadzić na ciebie nieszczęście. Amerykańskim przykładem takiej odwagi jest Murzynka Rosa Parks, która w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku w Alabamie, gdzie obowiązywała segregacja rasowa, zajęła przeznaczone tylko dla białych miejsce na przedzie autobusu. Innym jest ujawnienie oszustw popełnianych przez przedsiębiorstwa i różne agencje rządowe. Odwaga psychiczna to przyjmowanie stoickiej, a nawet pogodnej postawy, potrzebnej dla stawienia czoła poważnym kłopotom, udrękom i przewlekłej chorobie bez utraty godności.

40 "Często zajmuję stanowisko, które spotyka się z silnym oporem"
Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Ból i rozczarowanie często zdobywają nade mną przewagę" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

41 8. Wytrwałość/ pracowitość/ sumienność
Zawsze kończysz to, co zacząłeś. Osoba pracowita podejmuje się trudnych zadań i kończy je, wykonując je pogodnie i nie narzekając. Robisz to, do czego się zobowiązałeś, czasami nawet więcej, nigdy mniej. Jednocześnie wytrwałość nie oznacza obsesyjnego dążenia do nie osiągalnych celów. Osoba naprawdę pracowita jest elastyczna, myśli realistycznie i nie jest perfekcjonistą. Ambicja ma zarówno pozytywne, jak i negatywne strony, ale do tej kategorii zalet należą jej pożądane aspekty.

42 "Zawsze kończę to, co zacząłem" Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Kiedy pracuję, często coś odciąga moją uwagę" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

43 9. Prawość / szczerość / uczciwość
Jesteś osobą uczciwą, nie tylko dlatego, że mówisz prawdę, ale również dlatego, że żyjesz uczciwie - szczerze i autentycznie. Twardo stąpasz po ziemi i niczego nie udajesz, jesteś naprawdę sobą. Przez prawość i szczerość rozumiem coś więcej niż tylko mówienie innym prawdy. Rozumiem przez to przedstawianie siebie - swoich zamiarów i zobowiązań - innym i sobie samemu w szczery sposób, zarówno słowem, jak i czynem: "Wobec siebie samego bądź szczery, a nie będziesz wtedy fałszywy wobec nikogo".

44 "Zawsze dotrzymuję słowa" Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Przyjaciele nigdy nie mówią mi, że twardo stąpam po ziemi" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

45 HUMANITARNOŚĆ I MIŁOŚĆ
Omawiane tutaj zalety przejawiają się w pozytywnych stosunkach wzajemnych z innymi ludźmi: przyjaciółmi, znajomymi, członkami rodziny, a także osobami obcymi.

46 10. Uprzejmość, dobroć i wielkoduszność
Jesteś dobry i wielkoduszny wobec innych i nigdy nie jesteś zbyt zajęty, by wyświadczyć komuś przysługę. Lubisz robić innym dobre uczynki, nawet jeśli nie znasz dobrze tych osób. Jak często traktujesz interesy innego człowieka co najmniej tak samo poważnie jak twoje własne? Wszystkie cechy należące do tej kategorii opierają się na tym właśnie uznawaniu wartości innej osoby.

47 10. Uprzejmość, dobroć i wielkoduszność c.d.
Kategoria uprzejmości obejmuje różne sposoby odnoszenia się do innej osoby z myślą o jej interesie, który możesz przedkładać nad swoje bieżące pragnienia i potrzeby. Czy przyjmujesz odpowiedzialność za innych ludzi - członków rodziny, przyjaciół, kolegów z pracy, a nawet obcych? Pożytecznymi składnikami tej zalety są empatia i współczucie. Shelly Taylor, opisując zwykłą reakcję mężczyzn na przeciwności jako walkę i ucieczkę, określa częstszą reakcję kobiet w takich sytuacjach jako "opiekowanie się i zaprzyjaźnianie".

48 Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"W ubiegłym miesiącu pomogłem sąsiadowi z własnej, nieprzymuszonej woli" Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Rzadko przejmuję się powodzeniem innych tak jak swoim" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

49 11. Miłość i pozwalanie innym, by nas kochali
Cenisz sobie bliskie i serdeczne stosunki z innymi. Czy ludzie, do których żywisz od dawna głębokie uczucia, czują to samo do ciebie? Zaleta ta to coś więcej niż mieści się w zachodnim pojęciu romantycznej miłości (prawdę mówiąc, to fascynujące, że małżeństwa w kulturach tradycyjnych, kojarzone przez rodziców państwa młodych, mają się lepiej niż małżeństwa na Zachodzie, zawierane z romantycznej miłości). Odrzucam też podejście do intymnych związków, które streszcza się w haśle "im więcej, tym lepiej". To prawda, że brak takiego związku jest złą rzeczą, ale powyżej jednego zaczyna działać prawo zmniejszających się zysków. C.d.n

50 11. Miłość i pozwalanie innym, by nas kochali c.d.
Powszechniejsza, zwłaszcza wśród mężczyzn, jest zdolność do miłości niż do bycia kochanym, przynajmniej w naszej kulturze. Przejmującą ilustrację tego zjawiska znalazł podczas ostatniej serii wywiadów George Vaillant, kierujący obecnie prowadzonymi od sześćdziesięciu lat badaniami życia absolwentów Harvardu z lat Emerytowany lekarz wprowadził go do swojego gabinetu, by pokazać mu zbiór listów dziękczynnych, które dostał od pacjentów przed pięcioma laty, z okazji przejścia na emeryturę. "Wiesz, George - powiedział, a łzy ciekły mu strumieniami po policzkach - nie przeczytałem ich". Człowiek ten przez całe życie okazywał miłość w stosunku do innych, ale w ogóle nie potrafił jej przyjmować!

51 Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Są w moim życiu osoby, które troszczą się o moje uczucia i dobrostan tak samo jak o swoje" Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 „Trudno mi jest przyjmować miłość innych" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

52 SPRAWIEDLIWOŚĆ Zalety należące do tej kategorii ujawniają się w działaniach obywatelskich. Wykraczają one poza sferę związków między dwoma osobami i odnoszą się do większych grup, takich jak twoja rodzina, społeczność, naród i cały świat.

53 12. Postawa obywatelska / obowiązek / praca zespołowa / lojalność
Wyróżniasz się jako członek grupy. Jesteś lojalnym i oddanym członkiem zespołu, zawsze robisz, co do ciebie należy i ciężko pracujesz na sukces całej grupy. Ta wiązka cech odzwierciedla to, w jakim stopniu twierdzenia te odnoszą się do ciebie. Czy przykładasz się do wykonywania zadań, które przypadły tobie? Czy cenisz cele grupy, nawet jeśli różnią się od twoich indywidualnych celów? Czy szanujesz osoby, które zajmują stanowiska kierownicze albo sprawują zwierzchnictwo, takie jak nauczyciele czy trenerzy? Czy utożsamiasz się z grupą? Zaleta ta nie oznacza ślepego, bezmyślnego posłuszeństwa, ale chcę włączyć do tej kategorii również szacunek dla zwierzchności, niemodną zaletę, którą wielu rodziców chciałoby widzieć u swoich dzieci.

54 „Najlepiej pracuję w zespole" Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Waham się, czy poświęcić własne interesy dla dobra grupy, której jestem członkiem" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

55 13. Uczciwe i równe traktowanie innych
Nie pozwalasz, by twoje osobiste uczucia wpływały na twoje postępowanie wobec innych osób i podejmowane w ich sprawach decyzje. Każdemu dajesz szansę. Czy w swoim codziennym postępowaniu kierujesz się jakimiś ogólnymi zasadami moralnymi? Czy traktujesz dobro innych, nawet tych, których osobiście nie znasz, równie poważnie jak własne? Czy uważasz, że podobne sprawy powinny być traktowane podobnie? Czy łatwo odkładasz na bok swoje osobiste uprzedzenia?

56 "Traktuję wszystkich jednakowo, bez względu na to, kim mogą być"
Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Jeśli kogoś nie lubię, trudno jest mi traktować go/ją sprawiedliwie" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

57 14. Zdolności przywódcze Dobrze organizujesz działania podlegających ci osób i pilnujesz, by "wszystko grało". Życzliwy przywódca musi być przede wszystkim przywódcą skutecznym, dbającym o to, by grupa, którą kieruje, wykonywała swoje zadania, a jednocześnie podtrzymującym dobre stosunki między jej członkami. Skuteczny przywódca jest życzliwy, gdy układa i rozpatruje stosunki wewnątrzgrupowe "bez niechęci do nikogo, z pozytywnym nastawieniem wobec wszystkich, stanowczością w popieraniu racji". Na przykład życzliwy przywódca narodu przebacza nieprzyjaciołom i kieruje się wobec nich tymi samymi zasadami moralnymi, na których opiera się w stosunku do swoich zwolenników. (Pomyśl o Nelsonie Mandeli z jednej, a Slobodanie Miloszeviciu z drugiej strony). Nie dźwiga bagażu historii, przyjmuje odpowiedzialność za błędy i jest pokojowo nastawiony. C.d.n.

58 14. Zdolności przywódcze c.d.
Wszystkie te cechy życzliwego przywództwa na szczeblu globalnym mają odpowiedniki wśród przywódców wszystkich innych szczebli: dowódców wojskowych, dyrektorów i naczelnych, przewodniczących związków zawodowych, komendantów policji, dyrektorów szkół, a nawet przewodniczących samorządów uczniowskich.

59 Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Zawsze umiem nakłonić ludzi do wspólnego działania bez wiercenia im dziury w brzuchu" Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Nie jestem zbyt dobry w planowaniu działań grupowych" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

60 WSTRZEMIĘŹLIWOŚĆ Jako cnota podstawowa, wstrzemięźliwość odnosi się do właściwego i umiarkowanego wyrażania twoich chęci i pragnień. Osoba wstrzemięźliwa nie tłumi pragnień, lecz czeka na okazję, by zaspokoić je bez wyrządzania krzywdy sobie lub innym.

61 15. Samokontrola Kiedy trzeba, potrafisz bez trudu utrzymać swoje pragnienia, potrzeby i impulsy na wodzy. Nie wystarczy wiedzieć, co jest właściwe; musisz umieć zastosować tę wiedzę w praktyce. Czy potrafisz sam regulować swoje emocje, kiedy wydarzy się coś złego? Czy potrafisz sam neutralizować i usuwać ogarniające cię negatywne uczucia? Czy potrafisz zachować pogodę ducha nawet w trudnej sytuacji?

62 "Panuję nad swoimi emocjami" Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Rzadko potrafię zachować dietę" Bardzo do mnie pasuje 1, Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

63 16. Rozwaga / dyskrecja / ostrożność
Jesteś osobą ostrożną. Nie robisz ani nie mówisz czegoś, czego mógłbyś później żałować. Rozwaga polega na tym, że zanim przystąpisz do działania, rozważasz wszystkie argumenty za i przeciw. Osoby rozważne są dalekowzroczne i postępują w sposób przemyślany. Potrafią oprzeć się impulsom i zrezygnować z celów tymczasowych na rzecz celów dalekosiężnych. Ostrożność, zwłaszcza w dzisiejszym pełnym niebezpieczeństw świecie jest zaletą, którą rodzice chcieliby dostrzegać u dzieci ("Tylko nie zrób sobie krzywdy" - na placu zabaw, w samochodzie, na imprezie, w stosunkach intymnych albo wskutek wyboru kariery zawodowej).

64 "Unikam czynności, które są fizycznie niebezpieczne"
Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Czasami wybieram niewłaściwych przyjaciół i znajomych" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4

65 17. Skromność i pokora Nie szukasz rozgłosu, wolisz, by twoje osiągnięcia mówiły same za siebie. Nie uważasz się za osobę wyjątkową, a inni dostrzegają i doceniają twoją skromność. Zachowujesz się bezpretensjonalnie. Osoby pokorne traktują swoje aspiracje, zwycięstwa i porażki jako mało ważne. Biorąc pod uwagę sytuację ogólną, to, co osiągnąłeś czy co wycierpiałeś, niewiele znaczy. Wynikająca z tych przekonań skromność nie jest tylko ich przejawem, lecz daje wgląd w całą twoją istotę.

66 "Zmieniam temat, kiedy inni obsypują mnie komplementami”
Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Często mówię o swoich osiągnięciach" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

67 TRANSCENDENCJA Na określenie ostatniej wiązki zalet używam terminu "transcendencja". Nie jest to termin, historycznie biorąc, zbyt popularny - częściej wybieranym jest "duchowość" - ale chcę uniknąć pomylenia jednej ze specyficznych zalet, duchowości właśnie, z innymi nie mającymi nic wspólnego z religią zaletami z tej wiązki, takimi jak entuzjazm i wdzięczność. Przez transcendencję rozumiem zalety emocjonalne, które pozwalają ci wyjść poza siebie i nawiązać łączność z czymś większym i trwalszym: z innymi ludźmi, przyszłością, ewolucją, Bogiem czy wszechświatem.

68 18. Poczucie piękna i doskonałości
Przystajesz i wąchasz róże. Doceniasz piękno, doskonałość i biegłość we wszystkich sferach: w przyrodzie i sztuce, matematyce i innych naukach ścisłych, a także w sprawach codziennych. Intensywnemu przeżywaniu piękna i doskonałości towarzyszy zachwyt i podziw. Bycie świadkiem mistrzowskich popisów sportowych albo aktów ludzkiego piękna moralnego czy cnoty wywołuje pokrewną emocję - uwznioślenie.

69 Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"W ubiegłym miesiącu przeżyłem niezapomniane chwile, delektując się doskonałością w muzyce, sztuce, teatrze, filmie, sporcie, nauce" Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "W ostatnim roku nie stworzyłem niczego pięknego" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

70 19. Wdzięczność Jesteś świadom wszystkiego dobrego, co ci się przydarza, i nigdy nie uważasz, że ci się to należy. Zawsze znajdziesz czas, by wyrazić podziękowania. Wdzięczność to zdawanie sobie sprawy z moralnej doskonałości innej osoby. Jako emocja, wyraża ona poczucie podziwu i dziękczynienie za sam dar życia. Jesteśmy wdzięczni, kiedy inni pamiętają o nas i dbają o nas, ale możemy też być wdzięczni po prostu za dobre uczynki albo za to, że są koło nas dobrzy ludzie ("Jak cudowne jest życie, kiedy jesteś przy mnie"). Wdzięczność może się również kierować ku źródłom nieosobowym i pozaludzkim - ku Bogu, przyrodzie, zwierzętom - ale nie można jej czuć do siebie.

71 "Zawsze dziękuję, nawet za drobiazgi" Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Rzadko dziękuję Bogu lub losowi" Bardzo do mnie pasuje l Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

72 20. Nadzieja/optymizm/patrzenie z ufnością w przyszłość
Oczekujesz od przyszłości wszystkiego najlepszego, układasz więc plany i wcielasz je w życie, by to osiągnąć. Nadzieja, optymizm i patrzenie z ufnością w przyszłość tworzą rodzinę zalet, które określają pozytywne nastawienie do przyszłości. Jeśli spodziewasz się dobrych wydarzeń, jeśli uważasz, że dojdzie do nich, gdy będziesz się bardzo starał, i snujesz plany na przyszłość, to jesteś dobrej myśli tu i teraz i masz cele w życiu.

73 "Zawsze widzę jasną stronę" Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje "Rzadko mam dobrze przemyślany plan tego, co chcę zrobić" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

74 21. Duchowość/poczucie celu/wiara/religijność
Masz silne i spójne przekonania na temat wyższego celu i sensu wszechświata. Wiesz, jakie jest twoje miejsce w ogólnym porządku rzeczy. Przekonania te kształtują twoje działania i są dla ciebie źródłem otuchy. Czy masz jakąś klarowną filozofię życia, opierającą się na religii lub świecką, która wyznacza ci miejsce we wszechświecie? Czy dzięki więzi z czymś potężniejszym od siebie uważasz, że życie ma sens?

75 Zupełnie do mnie nie pasuje 1
"Moje życie ma sens" Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Nie mam w życiu żadnego celu" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

76 22. Wybaczanie i litość Wybaczasz tym, którzy wyrządzili ci krzywdę. Zawsze dajesz ludziom drugą szansę. Głównym motywem twojego postępowania jest litość, nie zemsta. Wybaczanie oznacza zespół dobroczynnych zmian, które dokonują się w jednostce przez kogoś obrażonej lub zranionej. Kiedy wybaczamy, nasza podstawowa motywacja albo tendencja do działania w związku z krzywdą staje się bardziej pozytywna (kierujemy się życzliwością, dobrocią czy wielkodusznością), a mniej negatywna (wyzbywamy się chęci zemsty albo pragnienia unikania tej osoby).

77 "Zawsze zapominam o urazach" Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4
Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Zawsze staram się odpłacić pięknym za nadobne„ Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 . Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

78 23. Wesołość i humor Lubisz się śmiać i wywoływać uśmiech na twarzach innych. Łatwo dostrzegasz jasną stronę życia. Do tego miejsca nasza lista zalet sprawiała wrażenie śmiertelnie poważnej: dobroć, duchowość, męstwo, wstrzemięźliwość i tak dalej. Te dwie zalety mają jednak lżejszy charakter. Czy jesteś wesoły? Czy tryskasz humorem?

79 "Gdy tylko mogę staram się łączyć pracę z zabawą"
Bardzo do mnie pasuje 5 Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2 Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Rzadko mówię zabawne rzeczy" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

80 24. Zapał/pasja/entuzjazm /namiętność
Jesteś osobą pełną werwy. Czy oddajesz się całym sobą, ciałem i duszą temu, co robisz? Czy, budząc się rano, cieszysz się na myśl o tym, co przyniesie dzień? Czy zapał, z jakim zabierasz się do działania, jest zaraźliwy? Czy masz natchnienie do pracy?

81 "Całkowicie oddaję się wszystkiemu, co robię" Bardzo do mnie pasuje 5
Pasuje do mnie 4 Ani tak, ani nie 3 Nie pasuje do mnie 2, Zupełnie do mnie nie pasuje 1 "Często snuję się z kąta w kąt" Bardzo do mnie pasuje 1 Pasuje do mnie 2 Nie pasuje do mnie 4 Zupełnie do mnie nie pasuje 5

82 Przyjrzyj się liście swoich największych zalet i sprawdź, czy stosują się do nich któreś z tych kryteriów: Poczucie autentyczności ("To prawdziwy ja"). Towarzyszące wykazywaniu się nią uczucie podniecenia, zwłaszcza na początku. Szybkie uczenie się wykorzystywania tej zalety. Stałe uczenie się nowych sposobów wykazywania się nią. Pragnienie odkrycia sposobów jej wykorzystania. Uczucie nieuchronności wykorzystania tej zalety ("Spróbuj mnie powstrzymać"). Ożywienie zamiast wyczerpania, kiedy robisz coś, wykorzystując tę zaletę. Tworzenie i realizacja osobistych planów osnutych wokół niej. Radość, zapał, entuzjazm, nawet ekstaza, kiedy ją wykorzystujesz.

83 Ćwiczenie: 5 mocnych stron (wg. L.Hoggard)
która jest najważniejsza ? jak wykorzystać ją w pracy (w ciągu najbliższych dwóch tygodni) ? twój pomysł „na siebie”

84 Serdecznie dziękuję za uwagę !!!
Tomasz Ochinowski