Logika dla prawników Definiowanie i nazywanie Dr Maciej Pichlak Uniwersytet Wrocławski Katedra Teorii i Filozofii Prawa

Prezentacja na temat: "Logika dla prawników Definiowanie i nazywanie Dr Maciej Pichlak Uniwersytet Wrocławski Katedra Teorii i Filozofii Prawa"— Zapis prezentacji:

1 Logika dla prawników Definiowanie i nazywanie Dr Maciej Pichlak Uniwersytet Wrocławski Katedra Teorii i Filozofii Prawa mpichlak@prawo.uni.wroc.pl

2 Definicje Wypowiedź objaśniająca znaczenie definiowanego wyrażenia w określonym języku (definicja nominalna); lub podająca istotną charakterystykę danego przedmiotu (definicja realna). Marek Raczkowski. Źródło: „Przekrój”

3 Zadania definicji nominalnych Sprawozdawcza W dawnej polszczyźnie słowo „piwo” oznaczało każdy płyn przeznaczony do picia. Student jest to osoba ucząca się na uczelni wyższej.

4 Zadania definicji Projektująca – Konstrukcyjna Niech wyraz „mortadela” oznacza cytadelę więzienną o zaostrzonym rygorze, dla osób skazanych na karę śmierci. (Od łac. mors – śmierć) Indos jest pisemnym oświadczeniem umieszczonym na papierze wartościowym na zlecenie i zawierającym co najmniej podpis zbywcy, oznaczającym przeniesienie praw na inną osobę. – Regulująca Oferta oznacza oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, wraz z określeniem istotnych postanowień tej umowy. Definicja legalna

5 Rodzaj definicji? Art. 87 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

6 Budowa definicji równościowanierównościowa klasycznanieklasyczna Człowiek jest to istota obdarzona rozumem definiendumdefiniens

7 Stylizacje definicji Przedmiotowa Mienie jest to własność i inne prawa majątkowe (art. 44 kc) Semantyczna „Mienie” oznacza własność i inne prawa majątkowe Słownikowa „Mienie” znaczy tyle, co „własność i inne prawa majątkowe”

8 Inne sposoby formułowania definicji Definicja nawiasowa Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. [Art. 46 kc] Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli). [Art. 60 kc]

9 Inne sposoby… cd. Definicja agregatowa Art. 2. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o: 1) terytorium kraju - rozumie się przez to terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2) państwie członkowskim - rozumie się przez to państwo członkowskie Wspólnoty Europejskiej; (…) Definicja zakresowa Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. [Art. 87 ust. 1 KRP]

10 Błędy w definiowaniu Idem per idem (błędne koło) Prawodawca jest to podmiot uznawany za prawodawcę. Nieadekwatność zakresów Pragmatyczny – Np. ignotum per ignotum Alteracja to obniżenie lub podwyższenie chromatyczne dźwięku składowego skali diatonicznej.

11 Przykład Czy poniższa definicja zawiera błąd? Przesłanką entymematyczną nazywamy pominięcie w argumencie jednej z przesłanek Ilekroć w danym akcie mowa jest o „rybie lądowej”, należy przez to rozumieć ślimaka winniczka.

12 Błędy w definicjach legalnych Błąd pragmatyczny (definicja nie realizuje swoich zadań) Definicję legalną formułuje się, jeżeli: 1) dane określenie jest wieloznaczne; 2) dane określenie jest nieostre, a jest pożądane ograniczenie jego nieostrości; 3) znaczenie danego określenia nie jest powszechnie zrozumiałe; 4) ze względu na dziedzinę regulowanych spraw istnieje potrzeba ustalenia nowego znaczenia danego określenia. [§ 146 Zasad techniki prawodawczej] Niepoprawne umiejscowienie definicji [§ 149 i § 150 Ztp]

13 Nazwy Nazwą jest wyraz lub wyrażenie, które może pełnić rolę podmiotu albo orzecznika w zdaniu o budowie A jest B. Pies jest najlepszym przyjacielem człowieka. Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym.

14 Co nazwa nazywa? Desygnat nazwy: obiekt, który dana nazwa oznacza. Zakres nazwy (denotacja): zbiór wszystkich desygnatów danej nazwy.

15 Rodzaje nazw konkretne Osoby, Rzeczy, Wyobrażenia osób lub rzeczy abstrakcyjne Emocje i stany rzeczy Relacje Własności Zdarzenia Klasy Liczby Błąd hipostazy Recesja położyła się cieniem na polityce społecznej rządu. Nasza partia reprezentuje interesy przeciętnego Polaka.

16 Rodzaje nazw cd. generalne Desygnat przypisany poprzez posiadanie określonych cech rodzajowych Desygnat należy do pewnego gatunku indywidualne Przypisana konwencjonalnie do danego desygnatu Desygnat stanowi konkretne indywiduuum

17 Indywidualne i generalne cd. Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych. Prezes Rady Ministrów uzyskuje prawo zabierania głosu podczas posiedzeń Sejmu. Beata Szydło uzyskuje dostęp do dokumentów objętych tajemnicą państwową.

18 Rodzaje nazw cd. Ogólne, jednostkowe, puste Nazwy zbiorowe Ostre i nieostre W supozycji prostej, formalnej i materialnej

19 Treść nazwy Treść nazwy (konotacja): zbiór cech posiadanych przez każdy desygnat tej nazwy (i tylko przez jej desygnaty). Nazwy równoznaczne a równoważne KRÓL STRZELCÓW ELIMINACJI EURO 2016 POLSKI NAPASTNIK GRAJĄCY W BAYERNIE MONACHIUM ROBERT LEWANDOWSKI

20 Treśc, zakres, a definicje Król strzelców eliminacji Euro 2016 to polski napastnik grający w Bayernie Monachium. „Król strzelców eliminacji Euro 2016” znaczy tyle, co „polski napastnik grający w Bayernie Monachium”. Prezydent RP jest to osoba wyznaczająca termin wyborów do Parlamentu.