Instrumenty średniowiecza

Prezentacja na temat: "Instrumenty średniowiecza"— Zapis prezentacji:

1 Instrumenty średniowiecza
Opracowanie Elżbieta Raczkiewicz-Perzanowska

2 Instrumenty strunowe

3 monochord tubmaryna Smyczkowe Długi i wąski korpus, tylko jedna struna
Gra w technice flażoletowej Anonim XIV w – Motet Quant je le voi/Bon vin doit / Cis chans veult boire (tubmaryna, lutnia, flet)

4 rebek Smyczkowy Trzy do pięciu strun
Pudło rezonansowe w kształcie połowy gruszki Odmiany dyskantowa i tenorowa Anonim XIII w. – La septime estampie real (rebek, citola, tubmaryna, perkusja)

5 fidel Smyczkowa Trzy do sześciu strun (najczęściej pięć)
Strój kwintowo-kwartowy Pionowe osadzenie kołków Instrument melodyczny Różne kształty Franceso Landini – Poi che da te mi convien (fidel, harfa)

6 fidel

7 lira smyczkowa Najczęściej trzy struny
Prawie prostokątna lub z zaznaczoną talią Struny skracane ręką przełożoną od spodu Płaski podstawek powodował jednoczesne brzmienie kilku strun Guillaume de Machaut – Comment qu’a moy

8 liry smyczkowe

9 organistrum czyli lira korbowa
Trzy do sześciu strun Koło poruszane korbą pociera struny Jedna lub dwie struny melodyczne skracane klawiszami Struny burdonowe w stroju kwintowo-kwartowym W XII w. bardzo duża, obsługiwana przez dwie osoby Od XIII w. mniejsza Jehan d’Esquiri – Jolivete et bone amor

10 liry korbowe

11 lutnia Instrument szarpany Odmiana krótkoszyjkowa i długoszyjkowa
Szyjka z progami Trzy do dziewięciu strun Strój tercjowo-kwartowy Wygięta komora kołkowa Jacopo da Bologna – Di novo e giunto (lutnia, rebec basowy)

12 lutnie

13 harfa Wczesna – romańska, zaokrąglony kształt
Późniejsza – gotycka, bardziej smukła Różne rozmiary Strojone diatonicznie Struny jelitowe lub metalowe Anonim XIII w – Qui porroit un guierredon (struny metalowe) Tassin XIII w – Taniec (struny jelitowe)

14 harfy gotyckie harfy romańskie

15 psałterium Instrument z rodziny cytr
Pudło rezonansowe w formie trapezu lub trójkąta Metalowe struny Szarpane plektronem lub palcami Anonim XII w – Hymn do św. Magnusa

16 psałteria

17 dulcymer Pudło rezonansowe podobne do psałterium Uderzane pałeczkami
Prototyp cymbałów Jacopo da Bologna – Tanto soavemente (dulcymer, rebec)

18 dulcymery

19 Instrumenty dęte

20 szałamaja Dęta drewniana podwójnostroikowa
Bardzo różne menzury i rozmiary Jeden z najgłośniejszych instrumentów średniowiecza Anonim XIV w – Saltarello (szałamaja, trąbka, perkusja)

21 szałamaje

22 dudy Piszczałki stroikowe cylindryczne lub rozszerzające się
Jedna melodyczna Jedna lub dwie burdonowe Guillaume de Machaut – Dame, se vous m’estes

23 dudy

24 organy Od stosukowo niewielkich (pozytyw) do bardzo dużych rozmiarów, największe w klasztorze Winchester (980 r., piszczałek) Piszczałki wargowe (labialne) Wczesne posiadały klawisze wysuwane Od XIII w. zastosowano dźwignie Od XIII w. skala trzyoktawowa, chromatyczna Anonim XIV w -Estampie

25 portatyw Instrument małych rozmiarów
Metalowe piszczałki wargowe tworzyły jeden głos Skala do 2,5 oktawy, pomijała niektóre dźwięki Bardzo popularny XII – XV w. Używany głównie w muzyce świeckiej Vicenzo da Rimimi – Ay, sconsolato (portatyw, rebek basowy)

26 portatyw

27 flet poprzeczny Dęty drewniany wargowy Występował w różnych rozmiarach
Posiadał różną liczbę otworów, najczęściej sześć Mistrz Aleksander XIII w. – Ach, owe, daz nach Liebe ergat

28 flety poprzeczne

29 flet prosty (recorder)
Dęty drewniany wargowy Duża różnorodność kształtów i rozmiarów Od dwóch do siedmiu otworów Thibaut de Navarre – Dou tres douz non (flet sześciootworowy, drumla)

30 flety proste

31 flet podwójny Posiadał dwie piszczałki melodyczne z małą liczbą otworów lub jedną melodyczną i jedną burdonową Jehan de Lescurel - Gracieusette

32 flety podwójne

33 gemshorn Wargowy (rodzaj fletu) Wykonany z naturalnego rogu
Miał różne rozmiary Colin Muset – Quant je voi iver retorne (gemshorn altowy, lutnia)

34 cynk Instrument ustnikowy pochodzenia perskiego
Pierwotnie róg zwierzęcy z kilkoma otworami bocznymi Od X wieku z drewna lub kości słoniowej Herman von Salzburg – Das Nachthorn (cynk, trójkąt z kółeczkami)

35 trąbka Instrument dęty blaszany
Prosta, długa, smukła, zakończona dość dużą czarą głosową Można grać tylko dźwięki szeregu harmonicznego Używana jako instrument fanfarowy i sygnałowy Herman von Salzburg - Fanfara

36 trąbki

37 Instrumenty perkusyjne
Bardzo charakterystycznym zestawem było połączenie piszczałki małootworowej i niedużego bębna Guiraut d’Espanha de Toloza - Dansa

38 membranowe miały niewielkie rozmiary
kotły bębny bęben i tamburyn

39 idiofony kurant – zestaw niedużych dzwonów zawieszonych na drewnianej ramie dzwonki talerze dzwony wieżowe drumla trójkąt

40 Ikonografia i dyskografia
Wykorzystane ilustracje pochodzą ze stron internetowych: Reprodukcje obrazów lub ich fragmentów: Hans Memling – Muzykujące Anioły Hans Memling – Madonna z dzieciątkiem i Aniołami Jan van Eyck – Fontanna Gracji Girolamo De Santacroce – Król Dawid grający na psałterium Simone Martini – Sceny z życia św. Marcina Reprodukcje miniatur pochodzą z: Cantigas de Santa Maria Manesse Codex Westminster Psalter Boetius – De Aritmetica, De Musica Master Jean de Mandeville – Król Dawid Propozycje przykładów muzycznych pochodzą z płyty: Instruments of the Middle Ages and Renaissance - David Munrow, The Early Music Consort of London (Virgin Veritas)