Pobierz prezentację
OpublikowałGaweł Albrecht Został zmieniony 11 lat temu
1
Przestępstwo, przestępczość, kryminogeneza i inne pojęcia.
(1) Przestępstwo, przestępczość, kryminogeneza i inne pojęcia. Efekt P_W01: Po zaliczeniu przedmiotu student potrafi wykazać się znajomością pojęć (terminów) służących opisowi zjawiska przestępczości
2
Definicje, określenia Przestępstwo (gr. crimen) - kategoria zachowań społecznych naruszających normę prawa karnego. To zatem (art. 1 k.k.) czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, bezprawny (czyli zabroniony obowiązującą w czasie jego popełnienia ustawą karną), zawiniony i społecznie szkodliwy (w stopniu większym niż znikomy) Przestępczość – zbiór zdarzeń uznanych [przez ustawodawcę] za przestępstwa.
3
Definicje, określenia Nie wszystkie czyny karalne są przestępstwem (np. wykroczenia); trzeba też pamiętać, że czyny zabronione nie zostały raz na zawsze zakwalifikowane do tej lub innej kategorii
4
Definicje, określenia Przestępstwo stwierdzone - zdarzenie, którego charakter przestępczy (posiadanie znamion czynu zabronionego) został – wg oceny organu prowadzącego postępowanie – potwierdzony „wynikami postępowania”
5
Definicje, określenia Przestępstwo wykryte – to takie przestępstwo stwierdzone, którego popełnienie zarzucono co najmniej jednej osobie i przyjęto w zakończonym postępowaniu przygotowawczym, że popełniła ona przestępstwo
6
Miary/rozmiary przestępczości
Przestępczość rzeczywista – to zbiór wszystkich zdarzeń określanych jako przestępstwa, w danym okresie, na danym terenie bądź w określonej zbiorowości. Zob. straty sklepu odzieżowego
7
Miary/rozmiary przestępczości
Przestępczość ujawniona – zbiór zdarzeń, o których informacje dotarły do organów ścigania, które zostały uznane przez te organa za przestępstwa i tak zostały zarejestrowane
8
Miary/rozmiary przestępczości
Przestępczość nieujawniona – zbiór zdarzeń określanych jako przestępstwa, o których informacje nie dotarły do organów ścigania, lub dotarły, ale nie zostały przez te organa zarejestrowane
9
Miary/rozmiary przestępczości
Współczynnik przestępczości to liczba przestępstw stwierdzonych, przypadająca na 100 tys. mieszkańców w danym roku Liczba przestępstw stwierdzonych w danym roku obliczeniowym Wp = x Liczba ludności w kraju (w regionie) w danym roku obliczeniowym
10
Miary/rozmiary przestępczości
Wskaźnik dynamiki przestępczości to stosunek procentowy liczby przestępstw stwierdzonych w roku bieżącym i ubiegłym lub w innych okresach Liczba przestępstw stwierdzonych w roku kalendarzowym Wd = x 100 Liczba przestępstw stwierdzonych w roku odniesienia
11
Miary/rozmiary przestępczości
Wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw to stosunek procentowy liczby przestępstw wykrytych do liczby przestępstw stwierdzonych... Wskaźnik wykrywalności nieznanych sprawców przestępstw to stosunek procentowy przestępstw wykrytych, których sprawcy nie byli znani w chwili zameldowania o przestępstwie, do ogólnej liczby przestępstw stwierdzonych
12
Miary/rozmiary przestępczości
Statystyki odnoszą się nie tylko do [efektów] działań policji, prokuratury, także do [wyników] postępowania sądów i zadań nakładanych na zakłady karne Współczynnik skazań to stosunek liczby skazań w danym roku do liczby ludności (wiek pow. 17. roku życia) kraju w tym samym roku, pomnożony najczęściej przez Współczynnik prizonizacji = stosunek liczby osób pozbawionych wolności w danym roku do liczby ludności (wiek pow. 17. roku życia) kraju w tymże roku, pomnożony przez
13
Prawo a przestępczość kryminalizacja – prawne określenie czynów zabronionych; definiowanie przez ustawodawcę pewnych zachowań jako czynów zabronionych neokryminalizacja – poszerzenie katalogu przestępstw o zachowania, których popełnienie nie pociągało wcześniej odpowiedzialn. karnej zob. jazdę pod wpływem alkoholu i środków odurzających (2000 r., art. 178a k.k.); wcześniej wykroczenie dekryminalizacja (proces zmniejszania katalogu przestępstw) zob. obrót walutami
14
Prawo a przestępczość penalizacja (zaostrzenie/określenie odpowiedzialności karnej, czyli sankcji w przypadku określonych przestępstw) zob. np. art. 197 k.k., w 2005 r. zmieniony: za przestępstwo gwałtu grozi już nie od 1 do 10 lat więzienia, lecz od 2 do 12. depenalizacja (złagodzenie odpowiedzialności karnej/sankcji w przypadku określonych przestępstw)
15
Typy/kategorie przestępstw
Z prawno-karnego punktu widzenia przestępstwa dzieli się ze względu na dobra chronione. Mamy więc przestępstwa przeciwko (część szczeg. k.k.): Pokojowi, ludzkości, wojenne Obronności Życiu i zdrowiu Bezpieczeństwu powszechnemu Bezp. w komunikacji Środowisku Wolności Wolności sumienia i wyznania Wolności seksualnej i obyczajności Rodzinie i opiece Czci i nietykalności cielesnej Prawom osób wykonującym pracę zarobkową Działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego Wymiarowi sprawiedliwości Wyborom i referendum Ochronie informacji Wiarygodności dokumentów Mieniu Obrotowi gospodarczemu Obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi
16
Typy/kategorie przestępstw
Z kryminologicznego punktu widzenia na wyróżnienie zasługują (z uwagi na ich specyfikę) m.in.: Przestępczość z użyciem przemocy - przestępczość pospolita Przestępczość zorganizowana Przestępczość gospodarcza Przestępczość nieletnich i kobiet
17
Kryminogeneza Aby zwalczać skutecznie przestępczość, dusić ją w zarodku, trzeba znać jej przyczyny, uwarunkowania. Aby odpowiedzieć na pytanie o przyczyny przestępstwa należy rozpoznać zależności pomiędzy czynnikami endogennymi (podmiotowymi) i egzogennymi (przedmiotowymi). O co chodzi?
18
Kryminogeneza Czynniki endogenne... DEF. II - Stanisław Ossowski (Z zagadnień psychologii społecznej): 2. Osobowość to wielość dyspozycji psychicznych o różnym pochodzeniu (dodajmy za Arnoldem Rose’m : biologicznym, psychicznym, społecznym), wyrażających się w postawach, a wpływających na zachowania jednostki.
19
Kryminogeneza Czynniki egzogenne... Środowisko Otoczenie społeczne
Sytuacje Czynnik kryminogenny to okoliczność sprzyjająca bezpośrednio lub pośrednio popełnieniu czynu przestępnego (przestępczego)
20
Determinizm kontra indeterminizm
Ryszard Niemiec, Fot. Nasze Miasto Reportaż: Skąd tyle chłodu, skąd tyle krwi? Historia Andrzeja L. z Rzeszowa, dziecka nałogowca i handlarki samogonu, skazanego „na karę śmierci za to, że 5 października 1978 roku zamordował 22 uderzeniami noża swą żonę, 26-letnią Elżbietę Z.” Rodzina, szkoła, osiedle, kumple, on sam – wszystko sprzysięgło się przeciwko niemu…
21
Kryminogeneza „Kryminogeneza to wpleciony w życie człowieka proces, którego finałem jest popełnienie czynu zabronionego. Odgrywają w nim rolę różne tzw. czynniki kryminogenne, a także w pewnym zakresie czynniki antykryminogenne. Punktem centralnym tego procesu jest decyzja sprawcy czynu zabronionego” /l. Tyszkiewicz, Kryminogeneza i sposoby jej badania/
22
Kryminogeneza Pytanie: Dlaczego jeden kradnie, a drugi nie:
w takich samych okolicznościach? w różnych okolicznościach?
23
Kryminogeneza Typologia (kryterium – dominacja jednego z czynników)
Kryminogeneza o dominacji czynnika biologicznego Kryminogeneza o dominacji czynnika psychicznego Kryminogeneza o dominacji czynnika środowiskowego Kryminogeneza o dominacji czynnika sytuacyjnego
24
Kryminogeneza Kryminogeneza to zatem syndrom uwarunkowań!
Jej analiza jest badaniem wielowątkowym, wymaga uwzględnienia różnych czynników, wykazujących w życiu sprawcy mniejszy lub większy (mówimy o hierarchii czynników, o czynnikach pierwszoplanowych i pomocniczych) związek z popełnionym przestępstwem! Praktyczny wymiar kryminogenezy, m.in.: sprawiedliwościowy (wymiar kary) resocjalizacyjny (oddziaływanie na sprawcę) profilaktyczny (zapobieganie kolejnym przestępstwom)
Podobne prezentacje
© 2024 SlidePlayer.pl Inc.
All rights reserved.