opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

Prezentacja na temat: "opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008"— Zapis prezentacji:

1 opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008
Prawa człowieka Pojęcie, geneza, generacje, katalog, instytucje i systemy ochrony praw człowieka opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

2 Pojęcie praw człowieka
Podstawowe prawa, które przysługują każdemu człowiekowi od momentu narodzin aż do śmierci - niezależnie od jego pochodzenia, koloru skóry, narodowości, płci, religii czy wyznawanych poglądów (uniwersalne) i których nie można się zrzec (niezbywalne). Niezależnie od władzy państwowej, każdej jednostce przysługują gwarantowane przez państwo prawa wypływające z idei przyrodzonej godności, swobody działania, równości ludzi, braterskiej solidarności oraz sprawiedliwości. Prawa człowieka są powszechne, niezbywalne, a tym samym nienaruszalne. opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

3 opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008
Geneza praw człowieka Rozwój idei praw jednostki w Dekalogu, rzymskim prawie cywilnym, Wielkiej karcie swobód z 1215r. , gwarancjach królewskich w średniowieczu i renesansie, w okresie oświecenia, podczas rewolucji amerykańskiej i francuskiej. Odzwierciedlenie w konstytucjach: amerykańskiej z 1787 r. (wcześniej w Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych z 4 lipca 1776r.), francuskiej z 1791 r. (wcześniej w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789r.), polskiej z 3 maja 1791 r. i konstytucji Księstwa Warszawskiego z 1807 r. opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

4 Geneza praw człowieka cd.
Rozpowszechnienie idei za sprawą ONZ w II połowie XX wieku (za narodziny współczesnego systemu przyjmuje się datę podpisania 26 czerwca 1945 roku Karty Narodów Zjednoczonych). Aktualnie oprócz jednego systemu ogólnoświatowego powstają systemy regionalne: europejski- podsystemy w ramach UE, OBWE, RE; afrykański, interamerykański, arabski. opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

5 Trzy generacje praw człowieka
Przedstawione w traktatach międzynarodowych ONZ wywodzących się z Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948r. Są to: Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych z 1966 r., uzupełnione o prawa kolektywne. opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

6 I generacja praw człowieka
Prawa indywidualne - osobiste (obywatelskie) i polityczne Prawo do życia Wolność osobista Prawo do własności Wolność od tortur, niewoli, poddaństwa, pracy przymusowej lub obowiązkowej Wolność sumienia i wyznania (także myśli i przekonań) Wolność wypowiedzi Prawo do informacji Równości wobec prawa Swoboda przemieszczania się Tajemnica korespondencji Bierne i czynne prawo wyborcze Prawo zrzeszania się (ograniczenia np. wobec sędziów i żołnierzy zawodowych) Prawo do skargi na organy państwa opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

7 II generacja praw człowieka
Prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne: Prawo do pracy i wynagrodzenia Prawo do nauki Prawo do wypoczynku Prawo do ochrony zdrowia Prawo do zabezpieczenia społecznego Prawo do uczestnictwa w życiu kulturalnym Prawo do korzystania z osiągnięć cywilizacyjnych (postępu naukowego) opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

8 III generacja praw człowieka
Prawa kolektywne- odnoszące się do jakości życia: Prawo do pokoju Prawo do demokracji Prawo do rozwoju Prawo do zdrowego środowiska naturalnego Prawo do pomocy humanitarnej. opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

9 Katalog najważniejszych indywidualnych praw człowieka
Prawo do życia Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego (wolność od tortur, niewoli, poddaństwa i pracy przymusowej) Prawo do własności Wolność myśli, przekonań, sumienia i religii Wolność zrzeszania się Prawo do prywatności Prawo do słusznego i sprawiedliwego procesu Prawo do pracy i wynagrodzenia za nią Prawo do nauki Prawo do korzystania z postępu naukowego Prawo do udziału w życiu kulturalnym Prawo do zabezpieczenia społecznego Prawo do godnego życia Prawo do zdrowia Prawo do ochrony rodziny i macierzyństwa opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

10 Instrumenty (główne akty prawne) ochrony praw człowieka
Karta Narodów Zjednoczonych (1945) Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (10 grudnia1948) Konwencja o prawach politycznych kobiet (1953) Deklaracja Praw Dziecka (1959) Konwencja w sprawie wyeliminowania wszelkich form dyskryminacji rasowej (1965) Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (1966)- Polska ratyfikowała 1977r. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (1979) Konwencja przeciwko torturom i innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu (1984) Konwencja o prawach dziecka (1989) Konwencja o ochronie praw pracowników migrujących i członków ich rodzin (1990) opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

11 System międzynarodowy ochrony praw człowieka
Rada Praw Człowieka Komitety traktatowe Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka Międzynarodowy Trybunał Karny opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

12 opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008
Rada Praw Człowieka Organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego ONZ- z siedzibą w Genewie. Powołany w czerwcu 2006r. w miejsce Komisji Praw Człowieka, działającej od 1946r. 47 członków wybieranych na trzyletnią kadencję przez Zgromadzenie Ogólne. opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

13 opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008
Komitety traktatowe Cel – nadzorowanie wykonywania przez państwa postanowień poszczególnych konwencji – powołane przez ONZ Komitet Praw Człowieka Komitet Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych Komitet Przeciwko Torturom Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Rasowej Komitet ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet Komitet Praw Dziecka Komitet ds. Ochrony Praw Wszystkich Pracowników – Migrantów i Członków ich Rodzin opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

14 Wysoki Komisarz NZ ds. Praw Człowieka
Odpowiada za koordynowanie działalności ONZ w dziedzinie praw człowieka: promowanie i zapewnianie stosowania praw człowieka w świecie promowanie i koordynowanie współpracy międzynarodowej pomoc przy opracowywaniu nowych instrumentów ochrony praw człowieka śledzenie naruszeń praw człowieka na świecie i reagowanie na te naruszenia opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

15 Międzynarodowy Trybunał Karny
utworzony w 1998 do sądzenia najcięższych zbrodni tj. ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych składa się z 18 sędziów, wybieranych przez państwa, które uznały jego jurysdykcję np. trybunał dla Rwandy, dla byłej Jugosławii opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

16 Ochrona praw człowieka w Radzie Europy- instrumenty
Europejska konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (1950) Europejska Karta Społeczna (1961) Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu (1987) Europejska konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych (1995) Konwencja o ochronie praw człowieka i godności istoty ludzkiej w odniesieniu do zastosowań biologii i medycyny (1997) Europejska konwencja o obywatelstwie (1997) opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

17 Organy Rady Europy stojące na straży praw człowieka
Europejski Trybunał Praw Człowieka międzynarodowy sąd, obejmujący te państwa RE, które złożyły stosowne deklaracje powołany na mocy europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności – stoi na straży zapisanych w niej praw skargę może wnieść obywatel danego państwa, organizacja pozarządowa i inne państwo Komisarz Praw Człowieka – urząd powołany w 1999 główne zadania: dbałość o respektowanie praw człowieka, udzielanie informacji oraz pomocy w pracy krajowym rzecznikom praw człowieka lub innym podobnym instytucjom, śledzenie i ustalanie braków w prawodawstwie państw członkowskich w zakresie ochrony praw człowieka, przedkłada raporty Komitetowi Ministrów lub Zgromadzeniu Parlamentarnemu Rady Europy opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

18 opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008
Skarga indywidualna Skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka mogą dotyczyć wyłącznie spraw leżących w kompetencjach władz publicznych, m. in. okrutnego traktowania osób przebywających w zakładach karnych dyskryminacji ze względu na orientację seksualną naruszenia prawa własności wolności prasy nieuzasadnionego pozbawienia wolności braku dostępu do sądu i sprawiedliwego procesu praw do opieki nad dziećmi opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

19 Ochrona praw człowieka w OBWE i UE
OBWE - przestrzeganie praw człowieka jest sprawą bezpośrednio dotyczącą wszystkich członków tej organizacji. Organy: Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (od 1990), Wysoki Komisarz OBWE ds. Mniejszości Narodowych (od 1992). UE – instytucje UE odnoszą się do sytuacji, gdy instytucja lub organ wspólnotowy dopuściły się naruszenia praw człowieka. Organy- Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości, Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich. opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

20 Organizacje pozarządowe
Czerwony Krzyż (1864) Amnesty International (1961) Międzynarodowa Helsińska Federacja Praw Człowieka (1982) opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

21 Ochrona praw człowieka w Polsce
System ochrony praw człowieka tworzą: Trybunał Konstytucyjny (bada wydawane akty prawne, rozpatruje skargi konstytucyjne) Rzecznik Praw Obywatelskich (stoi na straży przestrzegania praw człowieka) Sądy powszechne i administracyjne (gwarantują przestrzeganie praw w orzecznictwie) Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (stoi na straży wolności słowa i prawa do informacji) Organizacje pozarządowe (monitorują, edukują, uświadamiają problemy, opiekują się np. uchodźcami) opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

22 Prawa mniejszości narodowych w Polsce
gwarantuje: Konstytucja RP, ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych, ordynacja wyborcza, ustawy: o języku polskim, systemie oświaty, radiofonii i telewizji, rozporządzenie MEN w sprawie szkół dla mniejszości, ratyfikowane przez Polskę umowy międzynarodowe opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008

23 Prawa mniejszości narodowych w Polsce - katalog
Zakaz dyskryminacji oraz istnienia organizacji, których program lub działalność zakłada albo dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową Prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i religijnych Prawo do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących własnej tożsamości narodowej Przywileje wyborcze dla organizowanych przez mniejszości komitetów wyborczych Wolność zachowania i rozwoju własnego języka Wolność zachowania zwyczajów, tradycji oraz rozwoju własnej kultury Prawo do nauki języka mniejszości Swoboda praktyk religijnych opr. pr. Marzanna Kamińska październik 2008