Regiony w zagospodarowaniu przestrzennym kraju

Prezentacja na temat: "Regiony w zagospodarowaniu przestrzennym kraju"— Zapis prezentacji:

1 Regiony w zagospodarowaniu przestrzennym kraju
Dr hab. Witold Toczyski

2 Koncepcje planowania przestrzennego kraju
Polityka regionalna Okres gospodarki socjalistycznej cechował się pewnym łagodzeniem dysproporcji przestrzennych w zakresie rozmieszczenia przemysłu i infrastruktury technicznej oraz warunków bytowych i stopy życiowej. Podwoił się udział ludności mieszkającej w miastach, powstały liczne nowe ośrodki przemysłowe, wzrosła wyraźnie gęstość i poprawiła się jakość sieci komunikacyjnej. Rozwój regionalny ograniczał się jednak przede wszystkim do środkowej i południowej części kraju.

3 Koncepcje planowania przestrzennego kraju
Polityka regionalna

4 Koncepcje planowania przestrzennego kraju
Polityka regionalna Innowacje są podstawowym czynnikiem rozwoju gospodarczego rozchodzą się wzdłuż pewnych pasm (szlaków). Wzdłuż nich występują najlepsze warunki rozwoju przemysłu, natomiast w punktach ich przecięcia znajdują się najkorzystniejsze warunki do lokalizacji ośrodków obsługi. Rozwój miast wzmacnia znaczenie szlaków

5 Koncepcje planowania przestrzennego kraju
Polityka regionalna W układzie węzłowo-pasmowym przejawiał się optymizm racjonalnego zagospodarowania przestrzennego. Przeceniano szlaki żeglowne i zasoby surowców, a także obszary turystyczno-wypoczynkowe. Pycha planisty oderwanego od ekonomii i społeczeństwa demokratycznego.

6 Koncepcje planowania przestrzennego kraju
Polityka regionalna Planowanie indykatywne. Zaczątek myślenia o zrównoważeniu struktury przestrzennej. Wykorzystaniu wielkiej zalety polskiej struktury przestrzennej, jaką była duża liczba miast i miasteczek i brak molochów urbanistycznych. Sieć aglomeracji przedstawiona prymitywnie.

7 Koncepcje planowania przestrzennego kraju
Polityka regionalna Agonalne inspiracje zagospodarowania przestrzennego oparte na modelu industrialnego rozwoju opartego o surowce i przemyśl.

8 Koncepcje planowania przestrzennego kraju
Polityka regionalna Najbardziej zaawansowany intelektualnie schemat koncepcji zagospodarowania przestrzennego kraju Generalnym założeniem jest strategia dynamicznego równoważenia rozwoju umożliwiająca aktywne i świadome kształtowanie procesu stopniowej likwidacji istniejących dysproporcji

9 Koncepcje planowania przestrzennego kraju
Polityka regionalna

10 Koncepcje planowania przestrzennego kraju
Polityka regionalna Schemat ukazuje: rdzeń gospodarczy (żółty), mający postać wieloboku, główne kierunki, powiązań i innowacji, Warszawa staje się bowiem „wyspą”, zróżnicowane funkcje aglomeracji i ośrodków miejskich

11 Koncepcje planowania przestrzennego kraju
Polityka regionalna JERZY BAŃSKI, Koncepcje rozwoju struktury przestrzennej w Polsce – polaryzacja czy równoważenie?

12 Koncepcje planowania przestrzennego kraju
Polityka regionalna System umiarkowanej koncentracji policentrycznej z Planu przestrzennego zagospodarowania kraju do 1990 r. polegał na przesunięciu części potencjału przemysłowego z południa na tereny słabo rozwinięte (północ i wschód kraju) Plan zakładając bardzo dynamiczny rozwój gospodarczy kraju był nadmiernie optymistyczny,a kryzys gospodarczy uniemożliwił realizację większości proponowanych zadań. Podstawą współczesnych koncepcji rozwoju struktury przestrzennej kraju jest teoria spolaryzowanego rozwoju. Zakłada się stopniowe rozprzestrzenianie się innowacji i innych czynników rozwojowych z obszarów wzrostu (dynamicznego rozwoju) na szeroko rozumiane peryferia (obszary stagnacji lub powolnego rozwoju), co ma prowadzić do konwergencji rozwoju regionalnego. Procesy konwergencji są w początkowej fazie.

13 INSTRUMENTY POLITYKI PRZESTRZENNEJ KRAJU
1. Inwestycje władzy centralnej, np.: budowa obwodnic autostrad 2. Instrumenty finansowe, np.: pomoc w budowie infrastruktury, dotacje, subwencje, gwarancje kredytowe, centralne do władz regionalnych samorządowych, także podmiotów gospodarczych, w tym kompensacje 3. Instrumenty fiskalne, np. różnicowanie podatków, ulgi inwestycyjne, itp. 4. Prawne – systemy regulacji, np. standardy, zakazy, ograniczenia 5. Instytucjonalno-organizacyjne, np.: struktury służące sterowaniu rozwojem, np. agencje rozwoju regionalnego, biura planowania przestrzennego 6. Programy rządowe 7. Programy międzynarodowe, w tym międzyrządowe 8. Instrumenty informacyjne, instrukcje, zalecenia, rekomendacje, marketing terytorialny, monitoring, OOŚ, SOOŚ, TIA, rozpowszechnianie best practice.

14 PROBLEMY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO POLSKI (1)
Poprawa ładu przestrzennego Kontrolowanie suburbanizacji Wzmacnianie konkurencyjności dużych miast Polski w skali Unii Europejskiej Przeciwdziałanie rozpraszaniu się osadnictwa wiejskiego: Poprawa dostępności w różnych skalach przestrzennych, w tym wzrost spójności systemu osadniczego, dostępności komunikacyjnej do dużych ośrodków miejskich Stworzenie spójnych systemów nowoczesnego transportu w różnych skalach i zasięgach przestrzennych (w skali UE, krajowej, regionalnej)

15 PROBLEMY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO POLSKI (2)
Obniżenie kosztów środowiskowych i społecznych wynikających ze wzrostu udziału przewozów drogowych w transporcie towarowym Ograniczenie problemów transportowych w obszarach funkcjonalnych miast Zmniejszenie zagrożeń środowiska przyrodniczego poprzez rozwój infrastruktury technicznej Ograniczenie presji urbanizacyjnej na obszary dziedzictwa przyrodniczego, kulturowego oraz krajobraz Przeciwdziałanie fragmentacji systemów ekologicznych, degradacji walorów przyrodniczych przestrzeni oraz zmniejszaniu się różnorodności biologicznej Poprawa stanu zagospodarowania i przeciwdziałanie niekorzystnym zmianom w użytkowaniu obszarów zalewowych

16 PROBLEMY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO POLSKI (3)
Racjonalizacja gospodarowania ograniczonymi zasobami wodnymi Polski (problemy deficytu, retencji) Zwiększenie podaży uzbrojonych i strukturalnie korzystnych terenów budownictwa mieszkaniowego. Poprawa efektywności wykorzystania przestrzeni Zwiększenie poziomu dostępności do usług publicznych Przeciwdziałanie polaryzacji społecznej w przestrzeni prowadzącej do wykluczenia społecznego Wspieranie rewitalizacji zdegradowanych przestrzeni: starych dzielnic mieszkaniowych, po-przemysłowych, po-kolejowych, opuszczonych wsie.

17 PROBLEMY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO POLSKI (4)
Wspieranie rozwoju poza-rolniczych funkcji na obszarach wiejskich Przeciwdziałanie zapóźnieniom rozwoju obszarów przygranicznych Osłabianie barier w procesach dyfuzji wiedzy i innowacji w skali krajowej i regionalnej Zmniejszanie przestrzennych dysproporcji w podaży mocy wytwórczych i infrastruktury energetycznej Zwiększenie intensywności wykorzystania polskiej przestrzeni morskiej

18 ROZWÓJ ?